Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Japonya temaslarını sürdürüyor. Bakan Çavuşoğlu, Ulusal Basın Kulübü’nde basın mensuplarıyla bir ortaya geldi. Eski Japonya Başbakanı Shinzo Abe’nin vefatının herkesi derinden üzdüğünü lisana getiren Bakan Çavuşoğlu, “Sayın Abe’nin başta stratejik iştirakimizin tesisi olmak üzere Türk-Japon münasebetlerine değerli katkıları oldu. Kendisini her vakit bir dost olarak hatırlayacağız” dedi.
“Tarihin akışının hızlandığı bir devirdeyiz. İçinde bulunduğumuz periyodu belirsizlikler çağı olarak isimlendirebiliriz. Bu periyotta değişimi yakından takip etmek, âlâ tahlil etmek ve kendimizi değişime uyarlamak, anlamak zorundayız” diyen Bakan Çavuşoğlu, “Avrupa’nın ortasında bir savaş devam ediyor. Bu savaş global dinamikleri de etkiliyor. Büyük güç gayreti sertleşti, bu gayretin yansımalarını birçok yerde görüyoruz, hissediyoruz. Tayvan tansiyonu, Asya-Pasifik’te istikrarı tehdit ediyor. Bölgede siyasi, askeri ve ekonomik yeni kümeleşmeler ortaya çıktı. Artık çok kutuplu bir dünyadayız. Türkiye, Japonya, Hindistan, Brezilya üzere farklı aktörlerin aldığı durumlar bugün tüm dünya için kıymet taşıyor. Asya’nın yine yükselişi global istikrarları de elbette değiştiriyor. Salgın, iklim değişikliği, göç, terörizm, güç ve besin krizleri insanlığın ortak sorunu. Maalesef mevcut milletlerarası sistem bunlara cevap veremiyor. Bunların tahlili olarak daima vurgulanan kural temelli sistemin ne olduğu konusunda bile bir mutabakat yok. Sisteme dayanışma yerine rekabet hakim olmaya başladı. İşte salgın periyodunda rekabeti gördük, herkes muhafaza materyallerine el koydu. Göç konusunda da tıpkı formda görüyoruz” açıklamasını yaptı.
‘BM İLE BİRLİKTE AĞIR BİR UĞRAŞ HARCIYORUZ’
Böyle periyotlarda sağduyu, diyalog ve diplomasiyi öne çıkaran aktörlere muhtaçlık olduğunu kaydeden Bakan Çavuşoğlu, “Türkiye olarak bizim de yapmaya çalıştığımız bu. Global aktör olarak etkin bir dış siyaset izliyoruz. Ukrayna, Bosna-Hersek, Kafkaslar, Libya ve Suriye üzere hususlarda izlediğimiz etkin siyaset tüm dünyanın lehine sonuçlar doğuruyor. Tahıl muahedesi, esir değişimi, Zaporijya Nükleer Güç Santrali üzere örnekleri çoğaltabiliriz. Artık de Ukrayna ve Rus gübresinin dünya piyasalarına taşınması için BM ile birlikte ağır bir efor harcıyoruz. Krizler karşısında sert ve yumuşak güç ögelerini birlikte istikrarlı kullanmamız gerekiyor. Örneğin komşumuz Suriye’de hem insani yardımlar ve siyasi süreçte belirleyici bir aktörüz hem de gerektiğinde teröre karşı sert güç kullanıyoruz” sözlerini kullandı.
Çavuşoğlu, “Hem doğu hem batı ile konuşabilmek bizim için değerli bir paha. NATO üyesi ve Avrupa Birliği üyeliğine aday bir ülke olarak Rusya ile makul alakalar kurabilen az sayıdaki aktörlerden biriyiz” dedi.
‘DÜNYA YENİ BİR PERİYODUN EŞİĞİNDE’
Bakan Çavuşoğlu açıklamasını şu formda sürdürdü:
“Orta Asya’da Türk Devletleri Teşkilatı ile bölgesel barış ve entegrasyon konusunda öncü rol oynuyoruz. Tekrar Asya teşebbüsümüzle de Asya ile bağlarımızı derinleştiriyoruz. Örneğin aramızdaki uzun araya karşın Japonya ile bağlarımız çok derin ve güçlü. 132 yıl evvel Ertuğrul Fırkateyni faciasında Japonya’nın şehitlerimizin anısına sahip çıkması dostluğumuzun temelini attı. Dünya yeni bir devrin eşiğinde. Global krizi fırsata çevirmek için yakın çalışmalıyız. Bunun için en üst seviyede siyasi irade mevcut. Bu toplantının akabinde Bakan Hayashi ile görüşeceğiz, stratejik ortaklığımızı güçlendirme tarafında atabileceğimiz adımları ele alacağız. Bilhassa savunma sanayii, güç, bilim-teknoloji alanlarında kıymetli potansiyel olduğunu görüyoruz. Ekonomik İştirak Mutabakatı’nı artık sonuçlandırmamız lazım. Böylelikle tedarik zincirlerindeki değişimleri Türk ve Japon şirketleri için fırsata çevirebiliriz. Asya’nın Orta Asya, Kafkaslar, Orta Doğu, Afrika ortak gündemimizde yer alan bölgeler” tabirlerini kullandı.
2024 yılında Japonya ile diplomatik bağların kuruluşunun 100. yılının kutlanacağını lisana getiren Bakan Çavuşoğlu, “Bayrağımızdaki ay, Japon bayrağındaki güneş birlikte yazıldığında Japonca’da aydınlık manasına geliyor. Bu kriz ve belirsizlik periyodunda ortaklığımızı güçlendirirsek daha aydınlık bir gelecek bizleri bekliyor” dedi.
‘BİR ATEŞKESİN TESİS EDİLMESİ İLE İLGİLİ DAHA UMUTLUYDUK’
Bakan Çavuşoğlu, açıklamasının akabinde basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Rusya-Ukrayna savaşının sonlandırılmasına ait soruyu yanıtlayan Bakan Çavuşoğlu, “Aslında cevaplaması güç bir soru. Mart ayının sonunda İstanbul’da bir ortaya geldikleri vakit hem Ukrayna ve Rusya hem de bizler savaşın sona erdirilmesi yani bir ateşkesin tesis edilmesi ile ilgili daha umutluyduk. Bugün geldiğimiz noktada alanda yeni gerçekler var her iki taraf için de, zorluklar da var. Bilhassa Ukrayna için hassas hususlar var. Zira işgal edilen topraklar Ukrayna’nın toprakları. Doğal taraflar zayıf noktada da masaya oturmak istemiyorlar. Nasıl sonlandırabiliriz savaşı? Ateşkes nasıl olabilir? Bu savaşın kazananının olmadığını söylüyoruz. Her iki tarafın da bunu sahiden idrak ettiği vakit müzakere masasına dönme ihtimali daha yüksek. Doğal adil bir barışın olması lazım, bilhassa Ukrayna için. Zira biraz evvel de söylediğim üzere işgal edilmiş topraklar Ukrayna’nın toprakları. Hasebiyle adil bir barışın tesis edilmesi gerek” sözlerini kullandı.
‘CUMHURBAŞKANIMIZIN HEM ZELENSKİ HEM PUTİN İLE GÖRÜŞMELERİ OLACAK’
Bu iki ülke dışında savaşın devam etmesini isteyen aktörlerin de olduğunu kelamlarına ekleyen Bakan Çavuşoğlu, “Bu aktörlerin de ikna edilmesi gerekiyor. Türkiye olarak umudumuzu kaybetmiş değiliz, uğraşlarımızı ağırlaştırarak devam ettireceğiz. Sayın Cumhurbaşkanımızın her iki önderle, hem Zelenski hem Putin ile görüşmeleri olacak. Emelimiz iki başkanı bir ortaya getirerek, önderler seviyesinde kararların alınmasını sağlamak” dedi.
“Özellikle Batı’da savaşın devam etmesini isteyen ülkeler var” diyen Çavuşoğlu açıklamasını şu formda sürdürdü:
“Savaş uzarsa Rusya stratejik olarak yenilir ya da daha da zayıflar niyeti ile. Bedelini evvel Ukrayna ödüyor. Yansımaları ile bedelini tüm dünya ödüyor. Bir an önce savaşın sona erdirilmesi herkesin yararına.”
‘UKRAYNA’DA ERKEK ÇOCUKLAR İÇİN EN TANINAN İSİM BAYRAKTAR’
Türk dronlarına yönelik soru üzerine Bakan Çavuşoğlu, “Bizim ürettiğimiz İHA‘lar, SİHA’lar dünyada şu anda üretilen eserlerin ortasında en düzgünlerinden. Hatta en başta gelir. Libya’da da Trablus’un işgalini önleyen de Türk SİHA’larıdır. Japonya ile her alanda olduğu üzere savunma sanayii alanında da işbirliğimizi geliştirmek istiyoruz. Önümüzdeki günlerde de savunma sanayi ve güvenlikle ilgili istişarelerimizi de gerçekleştireceğiz. Japonya gerek SİHA olsun gerekse öteki savunma sanayi eserlerimiz olsun bunlardan almak isterse, öbür Asya ülkeleri şu anda çok ilgileniyor bilhassa Malezya ve Endonezya. Bu ülkeler bizim savunma sanayi eserlerimize çok ilgi gösteriyorlar. Kontratları imzalanıyor. Memnuniyetle Japonya’nın bu alandaki muhtaçlıklarını da karşılarız. İsrail ve ABD’nin de teknolojisi ileri seviyede. Rastgele bir ülke ile yarışmıyoruz, kendi teknolojimizi geliştirmek için çalışıyoruz. Ancak dünyada bizim SİHA’lar üzere müzik bestelenen, çocuklarına isim verilen öteki bir SİHA yoktur. Bayraktar için müzikler bestelendi, bugün Ukrayna’da erkek doğan çocuklar için en tanınan isim Bayraktar” açıklamasını yaptı.
Halk oylamasına yönelik soruyu yanıtlayan Bakan Çavuşoğlu, “Biz istikrar siyaseti izliyoruz. Her iki tarafla da münasebetlerimizi yeterli götürüyoruz. Her iki tarafla diyaloğumuzu sürdürüyoruz. Birebir vakitte prensipli bir tavır sergiliyoruz, memleketler arası hukuku savunuyoruz. Kural temelli bir nizamı savunuyoruz. Montrö’yü harfiyen uyguladık, bu saldırganlığı savaş olarak nitelendiren birinci ülke Türkiye oldu ve bunu tanımadığımızı, reddettiğimizi de açıkça ortaya koyduk. Sonuçta hem istikrarlı hem unsurlu bir siyaset izliyoruz. Kırım’ın yasa dışı ilhakını tanımadığımızı, tanımayacağımızı her vesileyle vurguluyoruz. Rusya’ya da bunu söylüyoruz. Donbass, Herson üzere bölgelerin Rusya’ya ilhak edilmesi ile ilgili referandum konusunda Türkiye olarak net bir açıklama yaptık. Bundan duyduğumuz kaygının altını çizdik, bunu uyguladık ve Kırım’ın ilhakını tanımadığımız üzere bunu da tanımayacağımızı açıkça açıklamamızda söyledik” dedi.
“Türk dışişleri bakanı olarak stratejik ortağımız Japonya’nın siyasetlerini belirleyecek değilim” diyen Bakan Çavuşoğlu, “Ama Japonya’nın güvenliğine ehemmiyet veriyoruz, istikrarına değer veriyoruz. Japonya’nın dünya barışına yaptığı katkıyı takdir ediyoruz. Japonya’nın bilhassa insani mevzularda ve yardımlarda, insani yardımlarda öncü olduğunu biliyoruz. Ayrıyeten Japonya’nın öteki bir yumuşak gücü de JİCA aracılığıyla dünyanın her yerinde kalkınma projelerini destekliyor. Bölgemizdeki göçmenlere yönelik de önemli takviyesi, katkısı var. Onun için de ayrıyeten çok teşekkür ediyoruz. Bölgedeki gelişmeler de Japonya’nın güvenliğini direkt etkiliyor. Japonya’nın güvenliğine yönelik tehditlerinde olduğunu görüyoruz. Kuzey Kore’nin füze denemelerinden biz de rahatsızız. Hasebiyle Japonya’nın da kendi güvenliği ile ilgili önlemler alması en doğal hakkıdır. Krizlerin ve meselelerin tahlilinde Japonya’nın diplomasiyi ön plana çıkardığını görüyoruz ve bunu takdir ediyoruz. Burada kıymetli olan bu sert güç ve yumuşak gücü yerinde ve istikrarlı kullanarak akıllı güç olabilmektir” diye konuştu.
Bakan Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya Devlet Lideri Putin’in en kısa müddet savaşı sonlandırmaya yönelik fikrinin olduğuna yönelik tabirlerine ait, “Esasen iki önderin bir ortaya gelmesiyle artık bir ateşkes kelam konusu olabilir. Sayın Putin, Sayın Cumhurbaşkanımızla her görüşmesinde Zelenskiy ile bir ortaya gelmeye hazır olduğunu, müzakere masasına da dönmek istediklerini söylüyor. Sayın Cumhurbaşkanımız da mülakatta buna vurgu yaptı. Aslında Ukrayna da müzakerelere dönmek istediğini söylemiştir. Ama savaş uzadıkça daha karmaşık hale geliyor, daha zorlaşıyor. Tekrar Semerkant’ta Sayın Putin Sayın Cumhurbaşkanımız ile yaptığı görüşmede müzakerelere dönebileceklerine söylemişti. Tabi yeni koşullar olduğunu da tıpkı vakitte söylüyorlar” sözlerini kullandı.
Bakan Çavuşoğlu açıklamasını şu formda sürdürdü:
“Türkiye olarak nasıl doğu-batı ekseninde herkesle ilgilerimizi geliştirmek istediğimiz bir ülkeyiz. İktisadın gücü Asya’ya hakikat kayıyor. Tekrar Asya teşebbüsümüzle Asya’ya bütüncül bir yaklaşımla tekrar dönüyoruz. Biz tıpkı vakitte Avrupa ülkesiyiz. NATO üyesiyiz. Birçok Avrupa-Atlantik teşkilatında değerli üyeyiz. Lakin köklerimiz de Asya’da. Asya ile bağlantılarımızı geliştirmek hem siyasi hem ekonomik etkilerimizi geliştirmek bizim en doğal hakkımız. Orta Asya’ya yönelik birçok ülkenin ve milletlerarası örgütün ilgisinin arttığını görüyoruz. Kimi Orta Asya ülkeleri ile Çin’in komşu olduğunu biliyorsunuz. Birebir biçimde Rusya da var. Münasebetiyle bu ülkelerin Orta Asya ülkeleri ile bağlantıları geliştirmek istemesi doğaldır. C5+Japonya, C5+Kore, ABD, AB üzere formatlarla başka aktörler de Orta Asya ülkeleri ile münasebetlerini geliştirmek için gayret sarf ediyor. Bunu da doğal karşılıyoruz.”
Tahıl muahedesine değinen Bakan Çavuşoğlu, “Tahıl muahedesi problemsiz bir biçimde işliyor. Dün prestiji ile 231 gemi Ukrayna limanlarından ayrıldı, toplamda 5.2 ton tahıl eseri Ukrayna’dan farklı ülkelere gitmek üzere ayrıldı İstanbul’daki uyum merkezinin kolaylaştırıcılığında. Ukrayna tahılının ihracatı karşılığında Rus tahıl ve gübresinin ihracatının da kolaylaştırılması konusunda bir mutabakat var. Bu mutabakatın da meselesiz işlemesi gerekiyor. Bu eserler aslında yaptırım listesinde değil lakin gemilerin limanlara yanaşması ve hizmet alması, sigortacılık ve ödemeler konusunda kimi tereddütler ve problemler vardı. Bu problemlerin olmayacağına dair açıklamaları gerek ABD’den, gerekse Avrupa Birliği’nden gördük. Ayrıyeten Ukrayna’da Rusya’nın amonyumu var, daha evvel transfer edilen bunun da birtakım Avrupa’daki limanlar üzerinden ihracı konusunda BM ile birlikte çalışmalarımız var. İstanbul’daki Uyum Merkezi’ndeki BM heyetinin başındaki arkadaşlarla da bir görüşme gerçekleştirdik. Sonuçta şu anda buna odaklandık. Dünyanın hem Ukrayna hem de Rusya’dan ihraç edilecek gübreye gereksinimi var. Hasebiyle bu muhtaçlığının karşılanması için de her ülkeden sorun yaşanmadan eserlerin ihraç edilmesi gerekiyor” tabirlerini kullandı.