Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Ankara’da bir otelde düzenlenen ‘6. Yılında İstinaf Kıymetlendirme Toplantısı’na katıldı. İstinaf uygulamalarının istişare ve değerlendirmesinin yapılacağı toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren Bakan Bozdağ, istinaf mahkemelerinin ehemmiyetine ve 6 yıllık süreçte geldiği noktaya değindi.
“BUNDAN SONRAKİ MAKSADIMIZ DAİRE, HAKİM VE SAVCI SAYILARIMIZI YÜZDE 20’YE TAŞIMAKTIR”
Hakim ve savcı sayılarını Avrupa ülkelerindeki ortalamaya yakınlaştırmayı hedeflediklerini lisana getiren Bakan Bozdağ, Türkiye’de 18 bölgede isimli istinaf, 9 bölgede ise idari istinafın olduğunu belirterek, “Rakamlara baktığınızda 2014 yılından bugüne kadar gelen daire sayılarına baktığımızda 214 ceza, 226 hukuk olmak üzere bölge adliyede 440 dairemiz var, 2 bin 583 hakim ve savcımız vazife yapıyor. Bölge yönetim mahkemesine baktığımızda 59 idari dava, 26 vergi dava dairesi olmak üzere 105 daire ve 447 hakim vazife yapıyor. Bu sayılar elbette bizim için değerli ve övünç kaynağı lakin Avrupa ortalamalarına ve öbür ülke uygulamalarına baktığımızda istinafta vazifeli hakim, savcı sayısı bugün Türkiye’mizde yüzde 13 iken, Almanya’da yüzde 20, Fransa’da yüzde 25, İspanya’da yüzde 28 olduğunu görüyoruz. Elbette ki bizim bundan sonraki maksadımız daire sayıları ve hakim ve savcı sayılarımızı Avrupa ortalamasına yaklaştırmak ve en azından yüzde 20’ye taşımaktır” diye konuştu.
“İSTİNAF FAALİYETE GEÇMESEYDİ, YARGITAY’IN ÖNÜNDEKİ EVRAK SAYISI 5 MİLYONDU”
Bozdağ, şöyle devam etti: “2015 yılında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’mıza 433 bin 650 belge gelmiş. 2021’de ise 163 bin 580 belge Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na intikal etmiş. 270 bin 70 belge azalmış ve oran prestijiyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na gelen evrak sayısı yüzde 62 oranında düşmüştür. Hukuk dairelerine 2015 yılında 548 bin 715 evrak intikal ederken istinafın uygulandığı 2021 yılında 176 bin 622 evrak intikal ettiğini görüyoruz ve 372 bin 93 evrak azalırken, evrak düşüş oranının yüzde 68 olduğunu görüyoruz.
İstinafa geldiğinde ise 2015 yılında Danıştay’a gelen belge sayısı 267 bin 831 istinafın 2021 tarihinde 21 yılında gelen belge sayısı 101 bin 270 düştüğünü ve sayı oran itibariyle de yüzde 62 azaldığını görüyoruz. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ve Danıştay’a gelen belgelerde yüzde 62 oranında, hukuk dairelerine Yargıtay’ımızın genel evraklarda ise yüzde 68 oranında azalma olduğunu görüyoruz. Şayet istinaf faaliyete geçmemiş olsaydı bugün itibariyle varsayımı söylüyorum, Yargıtay’ımızın önündeki evrak sayısı 5 milyon civarında olacaktı.”
İSTİNAF MAHKEMELERİNE YÖNELİK TENKİTLERE CEVAP
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, istinaf mahkemelerine yöneltilen tenkitlere karşı şunları söyledi: “Tabii istinaf mahkemelerinin devreye girmesi, ‘yargılama müddetlerini uzattı’ tenkitleri çok büyük bir haksızlıktır. Davaların görülme mühletlerine baktığımız vakit istinaf mahkemelerinin devreye girmesinden sonra büyük bir azalmanın ortaya çıktığını görüyoruz. Sonra ‘Danıştay, Yargıtay vardı. Ortaya bir de istinaf girince davaların görülme mühleti uzadı. Adaletin vaktinde tecellisi bu ortaya girişle biraz daha ötelendi’ algısı var. Uygulamalar bu algının yanlışsız olmadığını, gerçek bir dataya ve bilgiye dayanmadığını çok açık bir formda göstermektedir.
Bir sefer daha tabir etmek isterim ki istinafın faaliyete geçmesi, davaların görülme müddetlerini olumsuz etkilemediği üzere davaların uzamasına da neden olmamış tersine görülme müddetlerini olumlu etkileyerek davaların kısalmasına sebebiyet vermiştir. Aksi istikametteki tezler münferit kimi özel davalar üzerinden yapılan değerlendirmeler olabilir. Şöyle bu türlü bir kıymetlendirme yapılıyor. Temelinde istinafın verdiği kesin nitelikteki benzeri bahislerdeki kararlar ortasında uyuşmazlık bulunduğunda, bu uyuşmazlığı giderecek yolu gösteren kâfi kurallarımız, bu metodu işletecek görevlilerimiz maddelerimizde çok açık ve tartışmadan uzak bir biçimde tayin edilmiştir. Yargıtay’ımız ve Danıştay’ımız, istinafın kesin verdiği kararlar benzeri bahislerde uyuşmazlık taşıyorsa önüne geldiği vakit bunu değerlendirip içtihat birliğini, karar birliğini sağladığını görüyoruz. Önüne götürecek de pek çok misyonlu var. Bu nedenle kararlar ortası uyuşmazlıkların kalıcı hale gelmesi kelam konusu değildir.”
TEMYİZ TARTIŞMALARI
Bazı vakitlerde atlamalı temyiz tartışmalarının gündeme geldiğini belirten Bozdağ, “Pek çok şeyi birinci derece mahkemesine göndermek yerine istinaf kendi karara bağlayıp, direkt üst gitmesini temin etmesi istinafımızın yetkisi, misyonu dahilinde olduğu üzere ona verilen gücün de doğal bir sonucudur. Şayet biz bozar bozar gönderirsek her şeyi, o vakit istinafı güçlendirme yerine, istinafı zayıflatan bir adım atmış oluruz. Bu türlü olduğunu söylemiyorum. Lakin bu türlü örnekler de duyuluyor ve bu örneklerin azaltılması, mümkünse ortadan kaldırılması istinafımızın başarısı için son derece kıymetli olduğunu buradan söz etmek isterim. Alışılmış Türkiye’nin gündemine vakit zaman atlamalı temyiz tartışmaları geliyor. Her atlamalı temyizin istinafı boğan bir durum olduğunu düşünüyorum. Madem biz istinaf sistemini hayata geçirdik, ikinci derecede bir yargılamayı, yargı sistemimizi kazandırdık, ikinci derecede yargılamayı görmeden bir belgeyi paka göndermek istinafa güvensizlik manası taşır. Biz Bakanlık olarak, yeni periyotta istinafı atlayarak temyiz yolunu açan bir sürecin başlatıcısı ve uygulayıcısı olmayacağız. Zira istinafa güveniyor, vatandaşlarımızın hak arayış ve haklarını savunma konusunda ikinci derecede yargılamanın koşul ve gerekliliğine inanıyor ve bunun da herkese kazandırdığını düşünüyoruz” tabirlerini kullandı.
YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCISI ŞAHİN’DEN HDP AÇIKLAMASI
Program sonrası basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, HDP’nin kapatma davasıyla ilgili Anayasa Mahkemesi’ne verilecek savunma hakkında, “Sözlü savunmamız hazır. Bizi çağırdıkları vakit kelamlı savunmamızı veririz” dedi.
6. Yılında İstinaf Kıymetlendirme Toplantısı’na Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, Danıştay Lideri Zeki Yiğit, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, Adalet Bakanlığı Merkez Teşkilatı ünite amirleri ve yüksek yargı mensupları da katıldı.
Toplantı, Bakan Bozdağ, Yargıtay Lideri Akarca ve Danıştay Lideri Yiğit’in konuşmalarının akabinde basına kapalı olarak devam etti. 6. Yılında İstinaf Kıymetlendirme Toplantısı, yarın da sürecek.