Yaklaşık bir yıldır uygulanan Türkiye İktisat Modeli, finans piyasalarında esaslı bir dönüşüm sağladı. Merkez Bankası’nın faiz indirimleriyle başlayan ve Kur Muhafazalı Mevduat uygulamasıyla devam eden liralaşma siyaseti, Türkiye’nin finansal bağımlılığını azaltma yolunda kıymetli bir muvaffakiyet getirdi. Merkez Bankası’nın dün açıkladığı Finansal İstikrar Raporu, paranın nasıl bollaştığını sayılarla ortaya koydu. Düşük faizle hem işletmeler hem de vatandaş rahatladı, Türkiye’nin finansal bağımlılığı azaldı. Raporda, bankacılık bölümünün tarihî olarak en güçlü düzeyine ulaşan faal kalitesi göstergelerinin daha da güzelleştiği, tahsili gecikmiş alacak oranının yüzde 2,2 ile tarihî olarak en düşük düzeye gerilediği bildirildi.
9 AYDA 878 MİLYAR TL İŞLETME KREDİSİ
Makroihtiyati düzenlemelerin katkısıyla ihracat ve yatırım oranı daha yüksek olan imalat bölümü firmalarının kredilerden aldığı hisse artmaya devam ediyor. Uygulanan siyasetler sayesinde; KOBİ, ihracat ve yatırım kredileri bu yılın ocak-eylül devrinde evvelki yıla kıyasla 12 kat artışla 65 milyar TL’den 878 milyar TL’ye çıktı. Gerçek dalın net döviz açık durumu 2022’de 32,7 milyar dolar azalarak son 12 yıldaki en düşük düzey olan 89,1 milyar dolara geriledi.
MEVDUATIN YARISI TL
Hanehalkı ve gerçek dalın finansal dayanıklılık göstergelerinde düzgünleşme devam ediyor ve emsal ülkelere nazaran olumlu istikamette ayrışıyor. Vatandaşın TL mevduatı ve TL cinsinden finansal varlıkları besbelli seviyede artarken, yabancı para mevduat tercihi azalıyor. Bankalardaki döviz mevduatında son iki haftada 6 milyar dolarlık çözülme oldu. Bankalardaki mevduatın TL ve yabancı para istikrarı yarı yarıya yaklaştı. 18 Kasım ile biten haftada bankalardaki 8 trilyon 661 milyar liralık mevduatın 4 trilyon 278 milyarı TL, 4 trilyon 382 milyarı ise yabancı para cinsi mevduatlardan oluştu.
VATANDAŞIN BORCU 2,5 YILDIR AZALIYOR
Gelişmiş ülkelerin uzun vadeli tahvil getirilerindeki oynaklık ve fonlama maliyetlerindeki artışın, gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tuttuğu aktarılan raporda, Türkiye’de emsal ülkelere nazaran epeyce düşük olan hanehalkı borçluluğunun, son 10 çeyrek boyunca kesintisiz azalmaya devam ettiği vurgulandı. Raporda, hanehalkı borçluluğunun büyük ölçüde sabit gelirli kısma ilişkin olmasının hanehalkının borç ödeme performansına ait göstergeleri daha da güçlendirdiğinin altı çizildi.
REEL DALIN KASASI SAĞLAM
Raporda; gerçek bölümün finansal varlıklarının, yükümlülüklerine nazaran daha güçlü artışını sürdürdüğü, likidite, kârlılık ve borç ödeme göstergelerinin olumlu seyrettiği vurgulandı. Gerçek bölüm firmalarının yabancı para borçlarını azaltmaya devam ettiği aktarılan raporda, “Kur riski görünümündeki güzelleşme de sürüyor. Firmaların yurt dışı finansmana erişimi ve dış borç yenileme oranındaki yüksek düzey korunmakta. Gerçek kesim firmalarının kârlılığı, güçlü seyreden iktisadi faaliyet, ihracat ve stok tekrar değerlemelerinin tesiriyle artmakta. Firmaların borç ödeme kabiliyetine ve likiditesine yönelik göstergelerdeki düzgünleşme korunmakta” denildi.
BANKALARA İNCE MESAJ
Merkez Bankası, yılın son finansal istikrar raporunda bankalara mevduat ve kredi büyümesi üzerinden ileti verdi: “Azalan dış borca rağmen bankaların döviz likiditelerini yüksek seviyede tutuyor. Bu durum mümkün şoklara karşı sistemin direncini güçlü kılmaktadır. Bilançolardaki liralaşma ile TL mevduatta gerçekleşen güçlü büyüme genel likidite görünümünü desteklerken, TL kredi büyümesi TL mevduat büyümesinin gerisinde seyretmektedir.”
TAHSİLİ GECİKMİŞ ALACAK ORANI EN DÜŞÜK SEVİYEDE
BANKALARIN DÖVİZ BORCU AZALIYOR
Raporda, bankacılık bölümünün YP dış borcu azalmaya devam ederken güçlü YP likidite tamponlarının korunmasının likidite şoklarına karşı bankaların dayanıklılığını artırdığı belirtildi. Raporda, bankaların dış borçları azalırken, güçlü yabancı para likidite tamponları ile likidite şoklarına karşı güçlü yapısının korunduğu vurgulandı. Global finansal şartlardaki sıkılaşma ve jeopolitik riskler nedeniyle dış borç maliyetlerinin yükseldiğine işaret edilen raporda, buna rağmen Türk bankalarının güçlü bir borç geri ödeme ve yenileme performansı sergilediği vurgulandı.