Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) Ali İsmail Korkmaz davasında verdiği kararı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşıyacaklarını açıklayan avukat Esra Başbakkal, “Verdiği gerekçelendirme hali, evrakın ele alınış biçimi, ne yazık ki hayat hakkının bir sefer daha ihlal edilmiş olduğunu gösteriyor. AİHM’e giderken AYM’deki yargılamanın da hayat hakkı ihlali, adil yargılanma, makus muamele yasağının ihlal edilmesi ve tesirli müracaat yolu bakımından kâfi olmadığı belirtilecek ve bunlar kanıtlarıyla ortaya konulacak” dedi.
AYM, Seyahat olayları sırasında Eskişehir’de 2 Haziran 2013 tarihinde öldürülen Ali İsmail Korkmaz’ın annesi Emel Korkmaz ve yakınlarının yaptığı ferdî müracaatta; azap ve berbat muamele yasağının iptal edildiğine karar verdi. Fakat hayat hakkı ile toplantı ve şov yürüyüşü hakkının ihlali tarafından yapılan müracaat reddedildi. AYM; Ali İsmail Korkmaz davasında 7 ay 15 gün mahpus cezası alan ve kararın açıklanması geri bırakılan polis memuru Hüseyin Engin’in de yine yargılanması gerektiğine hükmederek, kararın bir örneğini mahallî mahkemeye gönderdi.
Kararı kıymetlendiren Ali İsmail Korkmaz Dava Komitesi’nden avukat Esra Başbakkal, polis Engin’in mahallî mahkemede Korkmaz’ı taammüden yaralayan sanıklar ortasında değerlendirildiğini aktararak, başka sanıklara ait bir karar alınmadığına dikkat çekti. Başbakkal, şunları açıkladı:
“Ali İsmail’in vefatına sebebiyet veren öteki kolluk vazifelileri ve onlara yardım eden siviller hakkındaki karar bakımından caydırıcılık sürecinin yerine getirildiğini söylüyor AYM. Lakin burada Mevlüt Saldoğan, en fazla cezayı alan polis memuruydu ve 13 yıl üzere bir ceza aldı. Bildiğim kadarıyla 4 yıl 2 ay yattıktan sonra tahliye edildi. AYM’nin caydırıcılık dediği bu. Bir insanı öldürmek, vefatına sebebiyet vermenin cezası aslında yatarını lisana getirirsek, 4 yıl 2 aya tekabül ediyor. 13 yıl bile değil aslında.
AYM tıpkı vakitte birinci derece mahkemesi olmadığını, yargılama makamı olmadığını söylüyor lakin burada hatanın tasnifi ile ilgili olarak, yani Ali İsmail Korkmaz’ın ömür hakkına ait yapılan bu müdahalenin ceza mahkemesindeki münasebetin kâfi görülmesi epeyce olumsuz. Kamuoyuna mal olmuş bir dava. Herkes Ali İsmail Korkmaz davasında kanıtların nasıl karartıldığını ve bu manada ailenin ve onun savunmanlarını eforu ile ortaya çıkarıldığını, hatta en başında olayı gerçekleştiren polis konusunda epeyce kuşku olmasına karşın soruşturma makamlarınca birinci sefer soruşturma yetkisi daima kolluk olarak polis gücü kullanıldı.
‘Devletin müspet ömür hakkı yükümlülüğü’
Bizim buna tekraren itirazlarımız sonucunda olay jandarmaya intikal ettirildi. Ancak biz bu evrakın savcısı değildik. Evrakın soruşturma makamının yerine getirmesi gereken, devletin müspet yükümlülüğünü savunmanlar, avukatlar yerine getirmez. Avukatlar alışılmış ki talepte bulunurlar lakin burada üzerine düşen vazife, devletin görevlilerinindir. Bu devletin müspet ömür hakkı konusundaki yükümlüğü kapsamındadır.”
‘Yaşam pahası tazmin edilen ölçü ile ölçülemez’
Başbakkal, AYM kararında hayat hakkı ihlalinin ret münasebetleri ortasında Korkmaz’ın ailesine ödenen tazminatın gösterilmesini de şöyle kıymetlendirdi:
“Bir insanın, bir ömrün pahası sadece ona tazmin edilen ölçü ile ölçülemez. Hasebiyle asıl olarak AYM’nin yapması gereken ceza muhakemesinin münasebetleri ve ceza muhakemesinin yürüttüğü cezasızlık siyasetiyle ilgili olarak bir karar vermesiydi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ömür hakkı konusundaki kriterleri böyledir. O kişini ceza almış olması, failin ceza almış olması kâfi değildir. Bunun birebir vakitte caydırıcı olmasından kelam ediyoruz. En çok 13 yıl alan polis memuru sadece 4 yıl 2 ay yattı. Ondan sonra en çok cezayı alan, 10 yıl 10 ay alan polis memuru var. Bu da tıpkı biçimde. O da tahliye edildi. Bu tahliyelere ait de hiçbir şey AYM kararında bahsedilmemiş. Bir insanı öldürmek, ömür hakkına son vermenin cezası 4 yıl 2 ay olmadığı ya da 13 yıl olmadığı hepinizin malumu.
‘Amirlerin sorumluluğu yer almadı’
AYM’nin amirlerle ilgili de tespiti var. Amirlerin sorumluluğu olmadığını ya da sorumluluğuna ait rastgele bir kanıtın olmadığını, bizler tarafından da bu türlü bir kanıtın ileri sürülmediğini argüman ediyor. Meğer biz müracaatımızda amirlerin en başından itibaren kollukla birlikte sorumlu olduğunu, verilen buyruklardan sorumlu olduğunu söyledik. Gerçekten yargılama sırasında da fail olan polis memurlarından bir tanesi kendilerini talimatlandıran üç amirinin de ismini verdi. Evrak bu manada çok açıkken ve tek başına kolluğun amirlerinin de sorumluluğunu içeren ömür hakkı kelam konusuyken, AYM’nin amirlerin sorumluluğuna ait rastgele bir tespitte bulunmadığını söylemesi son derece üzücü.
AYM’nin diğer bir tespitini söylemek istiyorum. Hem hukuk hem de mantık kuralları açısından izah edemiyorum. Evrakın Kayseri’ye nakli ceza yargılaması açısından aslında tesirli bir kovuşturma yapılmadığını, gösteren bir öge. Lakin AYM bununla ilgili tespitinde şöyle bir sözde bulunuyor. Antakya’nın yani Ali İsmail Korkmaz’ın memleketinin, ailesinin yaşadığı yerin Kayseri’ye yakın olmasının nakil bakımından hak ihlaline sebebiyet vermediğini söylüyor. Bu türlü bir şey olabilir mi?
Siz rastgele bir güvenlik derdi yokken, bunu gerekçelendirememişken belgeyi naklederseniz ve olay yerinde rastgele bir keşif yapmadan, kilometrelerce uzaktaki öbür kente davayı taşırsanız, burada adil yargılamadan kelam etmek mümkün değildir. Hele ki ailesine yakın olmasıyla izah edilmesi hakikaten çok vahim.”
Dosya AİHM’e gidecek
Başbakkal, AYM’nin verdiği karar ile Korkmaz’ın ömür hakkını bir kere daha ihlal ettiğine dikkat çekerek, kararı AİHM’e taşıyacaklarını şöyle anlattı:
“Yani verdiği gerekçelendirme hali, evrakın ele alınış biçimi, ne yazık ki hayat hakkının bir defa daha ihlal edilmiş olduğunu gösteriyor. AİHM’e giderken AYM’deki yargılamanın da ömür hakkı ihlali, adil yargılanma, makûs muamele yasağının ihlal edilmesi ve tesirli müracaat yolu bakımından kâfi olmadığı belirtilecek ve bunlar kanıtlarıyla ortaya konulacak. Esasen bizim onlara sunduğumuz müracaat dilekçelerinde de bunlar gereğince ortaya konulmuştu. Evrakları ve belgeleriyle birlikte ortaya konulmuştu. Belli şeylerin geçiştirilerek, aslında ortaya karışık bir karar çıkarılması ve aslında kamuoyunun vicdanını tatmin etmeyen bir karar çıkarılması, AİHM’in AYM’nin tesirli bir iç hukuk yolu olup olmadığı konusunda da dikkatine sunulmalı. Bizler de ailenin savunmanları olarak dikkate sunacağımız bahislerden biri de bu. Hakikaten AYM’ye yapılan müracaatın tesirli olup olmadığı.”