Anayasa Mahkemesi (AYM), Gaziantep Bölge Yönetim Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi’nin başvurusu üzerine, Yükseköğretim Kanunu’nun öğrencilere verilecek disiplin cezalarını düzenleyen 54. hususunun (a) bendini iptal etti. AYM’nin Anayasa’ya alışılmamış olduğuna hükmettiği bent şöyle:
“Yükseköğretim kurumları içinde yahut dışında yükseköğretim öğrenciliği sıfatına, onur ve erdemine muhalif harekette bulunan, öğrenme ve öğretme hürriyetini direkt doğruya yahut dolaylı olarak kısıtlayan, kurumların sükun, huzur ve çalışma nizamını bozan boykot, işgal ve engelleme üzere aksiyonlara katılan, bunları teşvik ve tahrik eden, yükseköğretim mensuplarının onur ve haysiyetine yahut şahıslarına tecavüz eden yahut hürmet dışı davranışlarda bulunan ve anarşik yahut ideolojik olaylara katılan yahut bu olayları tahrik ve teşvik eden öğrencilere, aksiyon diğer bir cürmü oluştursa bile ayrıyeten uyarma, kınama, bir haftadan bir aya kadar yahut bir yahut iki yarıyıl için kurumdan uzaklaştırma yahut yükseköğretim kurumundan çıkarma cezaları verilir.”
‘Ancak yasal düzenlemelerle mümkündür’
AYM, Resmi Gazete’de bugün yayınlanan kararının münasebetinde şunları kaydetti:
“Disiplin cezaları, kamu hizmetlerinin gereği üzere yürütülmesini sağlamak hedefiyle öngörülmüş yapma yahut yapmama biçiminde beliren davranış kurallarının ihlali halinde uygulanan idari yaptırımlardır. Yükseköğretim öğrencilerine sunulan eğitim ve tahsil hizmetinin gereği üzere yürütülmesini sağlamak maksadıyla ihdas edilen disiplin kabahat ve cezaları, öğrencilerin özel hayata hürmet gösterilmesini isteme hakkı, söz özgürlüğü, eğitim ve tahsil hakkı üzere pek çok hak ve özgürlüğüne sınırlama getiren bir nitelik taşımaktadır. Bu prestijle disiplin kabahat ve cezaları, sebebi yahut sonucu prestijiyle çeşitli temel hak ve özgürlüklerin sınırlanması sonucunu doğurabilir. Anayasa’nın 13. hususu uyarınca, temel hak ve özgürlüklerin sınırlanması fakat yasal düzenlemelerle mümkündür.
Anayasa’nın 13. hususunda sınırlama ölçütü olarak belirtilen unsuru, 2. unsurunda teminata alınan hukuk devleti unsuru ışığında yorumlanmalıdır. Bu durumun bir gereği olarak, temel hak ve özgürlükleri sınırlamaya yönelik yasal düzenlemelerin şeklen var olması yanında, keyfiliğe müsaade vermeyecek formda belli, ulaşılabilir ve öngörülebilir düzenlemeler niteliğinde olması gerekir.
Yükseköğretim öğrencilerinin disiplin süreçleri ile ilgili konuların düzenlenmesi yetkisi YÖK’e verilmiş, fakat Kanun’un 54. unsurunun (a) fıkrasında düzenlenen disiplin cürüm ve cezalarına işaret ettiği anlaşılan disiplin süreçleri ile ilgili konular muhakkak bir açıklık ve katiyen ortaya konulmamıştır.
Kural, disiplin cezası gerektiren hareketlerle disiplin cezalarının belirlediği lakin disiplin kabahat ve cezaları ortasında kâfi kontağın kurulmadığı bir alanda yönetime, kelam konusu alanın yönetmelikle düzenlenmesi yetkisinin vermektedir. Bu durumda, ilgililerin hangi somut fiil ve olguya hangi hukukî yaptırımın yahut sonucun uygulanacağını makul bir açıklık ve mutlaklıkta öngörebilmelerine yasal çerçevede imkan tanıyacak biçimde belliliğe sahip olmayan düzenlemelerle yönetime verilen yetkinin çerçevesinin çizildiği söylenemez.”
AYM, yeni kanun için 9 ay müddet verdi
AYM, Yükseköğretim Kanunu’nda iptal ettiği unsurların yaratacağı hukukî boşluğun kamu faydasını ihlal edecek nitelikte olduğu gerekçesiyle kararın, Resmi Gazete’de yayınlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesini uygun gördü.