Anayasa Mahkemesi, “Hiçbir estetik pahası olmayan, yalnızca cinsel dürtüleri harekete geçirmek hedefiyle yazılmış, hayvani hislere sürükleyen” savlarıyla suçlanan kitabı söz özgürlüğü kapsamında kıymetlendirdi. 10 yıla kadar mahpusu istenen yayıncıya tazminat ödenmesine karar verdi.
Sel Yayıncılık 2009 yılı Ocak ayında İtalyan asıllı Fransız şair, müellif ve sanat eleştirmeni Guillaume Apollinaire’nin romanını “Genç Bir Don Juan’ın Maceraları” ismiyle bastı ve yayımladı.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Ofisi kitabı incelemeye aldı. Uzmanların hazırladığı raporda şu sözlere yer verildi:
“Adı geçen kitap hiçbir estetik bedeli olmayan, yalnızca cinsel dürtüleri harekete geçirmek gayesiyle yazılmıştır.
Bedii hislerden çok okuyanları hayvani hislere sürükleyen toplumun ar ve haya hislerini incitir niteliktedir.
Bahsi geçen yapıttaki tabirlerin sanatsal ve edebi manası yoktur, kolay, sıradan ve bayağıdır.
Bu haliyle kelam konusu kitabın içeriği müstehcen, halkın ar ve haya hislerini incitici yahut cinsel dileklerini tahrik ve istismar edici niteliktedir.”
MAHKEME BERAAT VERDİ YARGITAY BOZDU
Bu rapor üzerine yayınevi müdürü ve hakim ortağı İrfan Sancı ve çeviri eden Reşit İmrahor hakkında kamu davası açıldı. Mahkeme, Küçükleri Muzır Neşriyattan Muhafaza Heyeti ve Galatasaray Üniversitesi Fransız Lisanı ve Edebiyatı kısmından toplam 3 kişilik uzman heyetine rapor hazırlattı.
Koruma Heyeti raporuna nazaran hikaye kahramanı, “hiçbir kıymet sistemini dikkate almayan disiplinsiz, seks bağımlısı”, “ruhsal ve pisikolojik problemleri olan” bir tipti.
“TABULARI REDDEDEN CÜRETKAR BİR YAZAR”
Galatasaray Üniversitesi’nden iki akademisyen ise romanı, bütünü itibariyle gerek anlatım özellikleri açısından, gerekse de sanatsal nitelikleri açısından aşkı ve cinselliği tanıtıcı nitelikte edebi bir yapıt olarak tanımladı.
Akademisyenlerin raporuna nazaran, Batı edebiyatında tabuları reddeden bir süreç başlatan muharrir sırf Fransız edebiyatı için değil çağdaş dünya edebiyatı için de öncü nitelikli, yenilikçi ve cüretkar bir sanatçıdır.
Mahkeme sonuçta beraat kararı verdi.
Ancak karar Yargıtay’da bozuldu. Yine yargılama sonunda kovuşturmanın ertelenmesine ve 3 yıl kontrollü özgürlük kararlarının uygulanmasına karar verildi. Yayıncının öteki müracaatları da reddedilince Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaatta bulundu.
“KİTAP EDEBİ ESER”
İrfan Sancı, müracaat dilekçesinde kitabın edebi bir eser olduğunu, bu yapıtın yayımlanması nedeniyle yargılanmasının hukuk devleti unsuruna alışılmamış olduğunu, hakkında beraat kararı verilmesi gerekirken kovuşturmanın ertelenerek, 3 yıl kontrole tabi tutulmasının söz özgürlüğünü, bilim ve sanat özgürlüğü ile çalışma özgürlüğünü ihlal ettiğini tez etti.
“SANATSAL ESERLER DEMOKRATİK TOPLUM İÇİN BÜYÜK DEĞER TAŞIR”
Yüksek Mahkeme, yaptığı inceleme sonunda şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
Mevcut müracaata mevzu kitap üzere edebi yapıtları yaratan, basan ve yayımlayan bireyler fikir ve görüşlerin yayılmasına değerli bir katkıda bulunmaktadır. Münasebetiyle da sanatsal eserler demokratik bir toplum için büyük kıymet taşır.
Sanatsal çalışmalar birden fazla sefer birden fazla manaya gönderme yapar ve bu sebeple de sanatsal çalışmaların ortaya koyduğu bildiri çarçabuk tespit edilemeyebilir. Yorumu da şahıslara nazaran farklılaşabilir.
Açıklanan ve yayılan bir fikrin içeriğinden yahut kullanılan kimi kavramlardan hareketle bireyler ve toplum açısından değerli-değersiz yahut yararlı-yararsız biçiminde ayrıştırılması, subjektif ögeler içerdiğinden söz özgürlüğünün keyfi biçimde sonlandırılması tehlikesi doğuracaktır.
“CİNSEL” İBARESİYLE MÜDAFAA SAĞLANMIŞ
Kitabın kapağında yer alan “CİNSEL” ibaresi bir müdafaa sağlamıştır. Öte yandan kitapta şahısların sakınmalarına fırsat bırakmayan fotoğraf yahut çizim üzere tasvirlere de yer verilmemiştir.
Koruma şurasının müracaata bahis kitabın çocuklar için ziyanlı olacağı görüşüne prestij edildiğinde alınması gereken daha hafif önlemler bile alınmamışken müracaatçının dünyaca ünlü bir muharririn Avrupa edebiyatı mirasında yer alan bir yapıtını Türkçe olarak yayımlaması nedeniyle on yıla kadar hürriyeti bağlayıcı bir ceza tehdidi ile karşı karşıya bırakılmasının demokratik toplumda ne mecburî bir gereksinimi karşıladığının ne de orantılı olduğunun kabul edilmesi mümkündür.
Dolayısıyla müracaatçının tabir özgürlüğüne yapılan müdahale demokratik toplum nizamının gereklerine uygun olarak nitelendirilemez.
HÜKÜM: SÖZ ÖZGÜRLÜĞÜ İHLAL EDİLDİ
Anayasa Mahkemesi şu kararı kurdu:
- İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ait argümanın KABUL EDİLEBİLİR olduğuna,
- Kararın bir örneğinin ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar yargılama yapılmak üzere mahkemeye gönderilmesine,
- 13 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesine,
- Kararın bir örneğinin Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’na ve Adalet Bakanlığı’na gönderilmesine,
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.