Anayasa Mahkemesi, “Başkanlık Sistemine Hayır” görüşünü açıklayan TMMOB Lideri Emin Koramaz’a; bir ihbar üzerine Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı kararıyla “Siyasi partiler dışında propaganda yapılamaz” denilerek kesilen para cezasını 4 yıl sonra iptal etti.
Türk siyasi hayatında 2016 yılı, Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçilmesi bağlamında ağır tartışmaların yaşandığı bir yıl oldu.
Tartışmalar sonucunda Anayasa değişikliği taslağı hazırlandı. En fazla dikkati çeken ve kamuoyunun ağır gündem unsurunu oluşturan kısım, hükûmet sistemi değişikliğine ait unsurlar oldu.
Taslak ile başbakanlık makamının kalkmasıyla birlikte Cumhurbaşkanı’nın vazife ve yetki tarifleri tekrar düzenlendi ve yeni sistemin ismi “Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi” olarak tabir edildi.
16 Nisan 2017 günü yapılan referandum yapıldı. Referandum öncesi değişikliğe ait lehte ve aleyhte olan siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları, sendikalar, dernekler üzere toplumun birçok kesitinden kişi ve örgütler görüşlerini çeşitli biçimlerde paylaştı.
Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği (TMMOB) tıpkı günlerde gerçekleşen Genel Kurulu’nda “Başkanlık Sistemi’ne Hayır” kararı alındı. Karar çeşitli vasıtalarla paylaşıldı, birliğin internet sitesinde de yayınlandı.
Ankara Vilayet Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şube Müdürlüğünün ihbarı üzerine Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 5 Temmuz 2018 tarihli kararıyla, TMMOB Lideri Emin Koramaz hakkında Kabahatler Kanunu’nun 32. hususu uyarınca 228,01 TL idari para cezası uygulandı.
“SİYASİ PARTİLER DIŞINDA KİMSE PROPAGANDA YAPAMAZ”
Cezanın münasebetinde, YSK’nın 2017 tarihli bir kararına atıf yapılarak, siyasi partiler dışında öteki bir kamu kurum ve kuruluşlarının propaganda çalışması yapamayacağı ileri sürüldü.
Koramaz, toplumun büyük kesitinde şaşkınlık yaratan karara itiraz etti. Ankara 6. Sulh Ceza Hakimliği itirazı kesin olarak reddetti. Bunun üzerine Emin Koramaz Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatta bulundu.
“RUHUNA AYKIRI”
Yüksek Mahkeme yaptığı incelemede şu tespitlere yer verdi:
“Somut olayda İdare Konseyi lideri olduğu TMMOB’nin internet sitesinde yayımlanan ve Anayasa değişikliğine ait görüşleri içeren bir kısım yayın nedeniyle müracaatçı hakkında idari para cezası uygulanmıştır.
Başvurucu hakkında uygulanan idari yaptırım kararında; sırf 109 sayılı YSK kararının 1/D hususu mucibince basın araçlarıyla ve internette propagandanın siyasi partiler tarafından yapılabileceği, siyasi partiler haricindeki kişi ve kurumların propaganda yapabileceğinin ise belirtilmediğinden hareketle müracaatçı hakkında idari para cezası uygulandığı tabir edilmiştir.
İtirazı inceleyen Hâkimlik ise daha fazla bir açıklama yapmadan idari yaptırım kararının tarz ve yasaya uygun olduğuna karar vermiştir.
Söz konusu idari yaptırım kararında; anılan hususlar siyasi partiler harici hiçbir kişi ve kurumun siyasi propaganda yapamayacağına yönelik bir mana içermediği üzere bu istikamette yapılacak bir yorumun da seçim hukuku ile kelam konusu hususun emel ve içeriğine uygun olduğu söylenemez.
Böyle bir varsayım, seçim periyotlarında siyasi partiler haricindeki kişi ve kurumların seçime yönelik niyet ve kanaatlerini açıklayamayacakları manasına gelir.
Kuşkusuz seçimlerin demokratik ortamda yürütülmesi temeli, toplumun tüm bölümünün fikir ve kanaatlerinin açıklanması ve tartışılması yoluyla gerçekleşecektir.
Bu kapsamda YSK kararı, seçimlerin temel aktörü olan siyasi partilerin izleyecekleri tarz ve temellere ait olup siyasi partiler haricindeki şahıslara yönelik yasaklayıcı bir karar içermemektedir.
Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın sırf Anayasanın ilgili unsurlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve lakin kanunla sınırlanabilir.
Bu sınırlamalar, Anayasanın kelamına ve ruhuna, demokratik toplum sisteminin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük prensibine karşıt olamaz.
OYBİRLİĞİYLE TABİR ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALİ
Anayasa Mahkemesi sonuçta şu kararı kurdu:
- İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ait savın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
- Anayasa’nın 26. unsurunda teminat altına alınan tabir özgürlüğünün İHLAL EDİLDİĞİNE,
- Kararın bir örneğinin söz özgürlüğünün ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmak üzere Ankara 6. Sulh Ceza Hâkimliğine GÖNDERİLMESİNE,
- Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.