Anayasa Mahkemesi (AYM) yolsuzluk ve rüşvet tezleriyle Türkiye’yi sarsan 17-25 Aralık soruşturmasının kapatılmasına yönelik tenkitler için “ifade özgürlüğü” kararı verdi. Dört bakanı Aziz Divan’a göndermeyen AKP’lilere yönelik “hırsızların hamisi” diyen CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun kelamlarını “ifade özgürlüğü” kapsamında pahalandıran Anayasa Mahkemesi, bu kelamların “keyfi ve sebepsiz bir saldırı” değil, “devlet ve toplum hayatında önemli tesirleri olan dört bakanın yolsuzluk argümanlarına ilişkin” olduğuna dikkati çekti.
Anayasa Mahkemesi, 17-25 Aralık 2013 tarihindeki rüşvet ve yolsuzluk argümanlarının üzerinin “takipsizlik kararıyla” kapatılmasına karşı yapılan eleştiriler lehinde bir karara imza attı. İş insanı İstek Sarraf, bürokratlar ve bakan çocuklarının da gözaltına alındığı 17-25 Aralık soruşturması, yargıya yapılan müdahale sonucunda hâkim ve savcıların değiştirilmesiyle takipsizlikle sonuçlanmıştı.
Yolsuzluk argümanlarında ismi geçen ve haklarında Meclis soruşturması açılan bakanlar Zafer Çağlayan, Muammer Güler, Erdoğan Bayraktar ve Hükümran Bağış‘ın Aziz Divan’a gönderilmesi talebi AKP’li vekillerin oylarıyla reddedilmişti.
Kılıçdaroğlu, “Hırsızların hamisi” demişti
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, TBMM Soruşturma Kurulu’nun AKP’li dokuz üyesini, 6 Ocak 2015 tarihindeki küme toplantısında “hırsızların hamisi olmakla” suçlamıştı. Küme toplantısında dokuz milletvekilinin ismini tek tek sayan Kılıçdaroğlu, “Bu milletvekilleri hırsızların hamiliğine soyunmuş milletvekilleridir arkadaşlar, herkes bunu bu türlü bilsin. (…) Siz kimsiniz ki bu kadar açıkça ortaya çıkmış yolsuzluk belgelerini kapatıyorsunuz? Bu milletin vicdanı bunu kabul eder mi, hangi yüzle çocuklarınızın yüzlerine bakacaksınız siz” demişti. Kılıçdaroğlu, daha sonra yaptığı konuşmalarda da AKP’li vekillere yönelik “satılık insan”; “ahlaksız”; “vicdansız”; “imansız”; “onursuz”; “namussuz”; “şerefsiz” şeklinde sözler kullanmıştı.
Komisyon üyelerinden AKP Milletvekili Bilal Uçar, bunun üzerine Kılıçdaroğlu aleyhinde tazminat dava açtı. Lakin dava reddedildi. Uçar, bunun akabinde AYM’ye ferdi müracaatta bulundu.
AYM’den hak ihlali yok tespiti
Anayasa Mahkemesi, yaptığı değerlendirmede AKP’li Bilal Uçar’ın başvurusunu erdem ve prestijin korunması hakkının ihlal edildiğine ait iddianın açıkça destekten mahrum olması nedeniyle kabul edilemez buldu. Kararın münasebetinde Kılıçdaroğlu’nun kelamlarının söz özgürlüğü kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği belirtilerek, “Zira davalının bir siyasetçi olarak yaptığı konuşmada yeniden siyasetçi olan müracaatçı hakkında kullandığı sözlerin ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmemesini gerektiren rastgele bir toplumsal gereksinimin mevcut olmadığı görülmektedir. Aksi istikamette kıymetlendirme bir temel hak olan tabir özgürlüğünün özüne dokunmaktadır” denildi.
Kararda, şu kıymetlendirme yer aldı:
“Konuşmanın temel olarak kamuyu ilgilendiren aktüel problemler hakkında olduğu, davalının müracaatçıya yönelik keyfi ve sebepsiz bir akında bulunmaktan çok devlet ve toplum hayatında önemli tesirleri olan, o tarihten bu güne kadar siyasetin merkezi gündem hususlarından biri haline gelen dört bakanın yolsuzluk savlarına ait kendisinin ve temsil ettiği partililerinin fikirlerini yansıtmaya çalıştığı değerlendirilmiştir. Kaldı ki müracaatçı da o tarihlerde milletvekili olduğundan rahatlıkla davalıya karşılık verme imkânına sahiptir. O hâlde, müracaatçının kendisine yönelik tenkitlere daha fazla müsamaha göstermesi gerekir.”
Demokratik rejim vurgusu
Kararda, ayrıyeten “Toplumun tamamını ilgilendiren ve kamusal bir tartışmaya katkı sunduğu konusunda kuşku bulunmayan hususlarda oluşan rahatsızlıkların yüksek sesle lisanlandırılmasının lakin kanıların rastgele bir maniyle müsabakadan açıklanabildiği demokratik rejimlerde mümkün olduğu unutulmamalıdır” denildi. Bilal Uçar’ın, küme toplantısında Kılıçdaroğlu’nun yaptığı konuşmalarda kendisini sebepsiz yere maksat aldığını ve salt aşağılama emeli güttüğünü söyleyemeyeceği vurgulandı. Kararda, şu tabirler yer aldı:
“Zira konuşma içerisinde sıklıkla yer alan ‘hırsızların hamisi’ formundaki tabir, şahsen müracaatçının hırsız olduğu manasına gelmeyip yolsuzluk yaptığı tez edilen eski bakanların Şanlı Divana sevk edilmelerine olumsuz oy verdiği için, hırsız olduğu tez edilen şahısları koruduğu imasını taşımaktadır.”
17-25 Aralık evrakı tekrar açılabilir mi?
Peki, kapatılan 17-25 Aralık soruşturmaları yine nasıl açılır? Yolsuzluk ve rüşvet soruşturmasının yine başlatılması için evraka yeni kanıt sunulması kaide. Bunun akabinde ise sulh ceza hâkimliğinin, takipsizlik kararını kaldırması gerekiyor. Böylelikle savcılık, bu argümanlara ait sil baştan soruşturma yürütebilir.
Alican Uludağ