Biyokimya kısmında öğretim vazifelisi ve Bal Uzmanı Prof. Dr. Sevgi Kolaylı, Düzce’de çiftçilerin bal kovanlarına dadanan yavru ayının fazla yediği bal sonrası baygınlık geçirmesiyle gündeme gelen ve halk ortasında ‘deli bal’ olarak da isimlendirilen acı balda, global iklim değişikliği kaynaklı kuraklıktan sonra zehir tesirinin arttığını söyledi.
Prof. Dr. Kolaylı, dünyada yüzde 98’i Karadeniz Bölgesi’nde üretilen ve sofralık bal olmadığına dikkat çektiği acı balın ilaç endüstrisinde kullanılmasını önerdi.
‘KURAKLIKTA TOKSİNLERİN TESİRİ ARTIYOR’
Acı balın, bölgede ormangülü çiçeğinden elde edildiğini belirten Prof. Dr. Kolaylı, “Bu çiçeğin çok hoş bal randımanı var lakin komar çiçeğinde zehir tesiri gösteren bir unsur var. Bu her vakit çok fazla ölçüde meczup balda bulunmuyor. Bu yıl olduğu üzere yağmurun az olduğu kurak vakitlerde meczup bal randımanı artıyor ve bu mecnun balda bulunan toksinlerin ölçüsü da doğal olarak artıyor. İşte o vakit bu balları tüketen insanlarda kimi zehirlenmeler oluyor. Baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, ani tansiyon düşüklüğü, halüsinasyon görme üzere semptomları oluyor mecnun bal zehirlenmesinin. Bu da 2 gün boyunca devam edebiliyor” diye konuştu.
‘BU BAL SOFRALIK DEĞİL’
Deli balın ilaç sanayisine kazandırılması için bir an evvel çalışmalara başlanılması gerektiğini savunan Prof. Dr. Kolaylı, “Bu bal, sinemalara bahis olmuş ve hatta biyolojik silah olarak da kullanılmış. Dünyada birinci biyolojik silah olarak kullanılan baldır, mecnun bal. Zigana yörelerinde İran askerleri geri dönerken meczup baldan yemişler ve topluca etkilenmişler. Bu bal sofralık bir bal değil. Bilhassa ilaç endüstride kullanılması gereken tıbbi açıdan çok nemli bir bal. Bu balı dünya genelinde öne çıkarmak ve ilaç sanayisine kazandırmak gerekiyor. Düzce’de çiftçilerin bal kovanlarına dadanıp fazla meczup bal yiyen ayının gündem olmasından sonra bir farkındalık oluştu. İlaç bölümüne kazandırılması için geç kalınmış bir eser. Daha fazla geç olmadan harekete geçilmeli” dedi.
DELİ BAL
Deli bal, arıların beyaz ormangülü ve Kafkas ormangülü çiçeklerinden elde ettiği, halk ortasında ‘bal tutması’ denilen olaya (deli bal zehirlemesi) neden olan arı eseridir; halk ortasında ‘tutan bal’ da denilir.
Ormangülleri çeşitleri, Türkiye’de Karadeniz ikliminin görüldüğü deniz düzeyinde 3 bin metre yüksekliğe kadar olan bölgelerde yetişir. Deniz düzeyinde mayıs ayında açan çiçekler yüksek alanlarda yaz mühletince açıktır.
Dalı, yaprakları, çiçekleri de zehirli olan bitkiye halk ortasında ‘kuzu katili’, ‘dana katili’ de denilmektedir. Meczup balı alışkın olmayan şahısların az ölçüde tüketmeleri bile sıhhat problemleri oluşmasına neden olmaktadır. Avrupa’da tabip nezaretinde tansiyon düşürücü olarak kullanılmaktadır.
ZEHİRLENME BELİRTİLERİ
İçinde yer alan grayanotoksin hususunun zehirlenmeye yol açtığı ve 1 kaşık tüketilmesiyle ekseriyetle 1- 1,5 saat içinde tesirlerinin görülmeye başlandığı meczup balın bedende aksiliğe neden olan belirtileri ise kalp ritmi bozukluğu, boğazda yanma, deride ve beğenilen kızarma, bulantı, kusma, ağız ve burunda kaşınma, tükürükte artış, bulanık görme yahut süreksiz körlük, baş ağrısı ve dönmesi, ishal, tansiyon düşüklüğü ve şuur kaybıdır.