Aydınlık Gazetesi’nde Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’a sert kelamlar. “Tahran-Soçi-Semerkant tepeleriyle bölge ülkeleri Atlantik’in karşısında güçlü bir fotoğraf verdi. Suriye’yle olağanlaşma süreci, ŞİÖ’ye üyelik hususları şahsen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ağzından açıklandı” sözlerine yer verilen Aydınlık Gazetesi manşetinde şu tabirler kullanıldı:
“Sözcüsü İbrahim Kalın ise Asya’ya yönelişe karşı Türkiye’nin dostlarını rahatsız edecek tabirler kullandı. Türkiye son günlerde Suriye ile olağanlaşma sürecini konuşurken, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’a nazaran Suriye ile bir siyasi temas planlanmıyor. Kalın’ın evvelki akşam bir canlı yayında yaptığı açıklamada Şanghay İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) üyelik konusunda kullandığı kelamlar de Türkiye’nin Avrasya’daki dostlarında güvensizlik yaratacak cinsten: “Mesajımız aslında Avrupa’ya verilmiş bir ileti. Biz, AB üyelik sürecinin devam etmesini istiyoruz. Biz bir tercih noktasında ikilemde kalmak istemiyoruz. AB üyeliği Türkiye’nin stratejik tercihidir.”
Aydınlık’ın haberi şöyle:
“Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın evvelki gün NTV canlı yayınına konuk oldu. Semerkant ve New York temaslarının, Türk dış siyasetinde artık alışılagelen ağır ve dinamik diplomatik teşebbüslerin bir halkası olduğunu söyledi.
‘RUSYA VE BATI’NIN MÜCADELESİ’
Donbass halkının Rusya’ya katılmak için yaptığı referanduma karşı çıkan Kalın, ‘tek taraflı teşebbüsleri gerçek bulmadıklarını’ belirterek, “Biz 2014 yılında yapılan Kırım referandumunu ve sonucunu yani Rusya ilhakını tanımadığımız üzere bu çeşit referandumlarda da durumumuz aşikâr. Daha geniş çerçevede büyük fotoğrafa baktığınızda, Rusya ile Batı ortasında devam eden uğraşın bir yeni safhasını oluşturuyor.” tabirlerini kullandı.
Esir takası sürecinde MİT’in kıymetli bir rol oynadığını aktaran Kalın, şu bilgileri paylaştı: “Aslında bu süreç yaklaşık 3,5 aydır devam eden müzakere süreciydi. İsimler, listeler, kimlerin bırakılacağı, nereye gideceği konusunda çok fazla ayrıntı var. Biz sıkıntı neticelenene kadar kamuoyuna çok açıklama yapmadık fakat Cumhurbaşkanımız bu mevzuyu, başkan diplomasi seviyesinde çok sıcak tuttu. Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy ile çokça görüşmeleri oldu. 200 isim vardı ancak 15 isimde anlaşılamıyordu. İhtilaf oldu. Sonra o liste daraldı, Lviv’e yetişmedi. O vakit biz dedik ki biraz daha müzakereye devam edelim. O vakit da 5 isme kadar düştü. O 5 isim de Türkiye’ye geldi ve savaş bitene kadar bizim güvencemizde olacaklar.”
‘UKRAYNA’NIN YANINDAYIZ’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya-Ukrayna konusunda yaptığı açıklamalardan farklı olarak Kalın, Türkiye’nin taraf olduğunu söyledi. “Bu savaşta Ukrayna’nın yanındayız.” diyen Kalın “Rusya’nın yapmak istediği referandum kararını tanımıyoruz. Ukrayna’nın egemenliğini, toprak bütünlüğünü tanıyoruz.” diye konuştu.
‘ASYA’DAKİ OLUŞUMLARA İLGİSİZ KALAMAYIZ’
Türkiye’nin ŞİÖ’ye üye olup olmayacğaı konusunda Kalın şu açıklamayı yaptı: “Bizim bu yaklaşımımız 2019’da açıkladığımız ‘Yeniden Asya’ açılımının bir modülü olarak da görülebilir. Daha evvel 2005 yılında bir Afrika açılımı yapmıştık ve o çerçevede Afrika ile münasebetlerimizi son 15-16 yıl içerisinde çok farklı bir noktaya getirmiştik. Asya ile bağlantılarımızda de emsal paradigmatik bir değişim var. Bilhassa dünyanın bilhassa ekonomik ekseninin Batı’dan Doğu’ya kaydığının söylendiği, Asya perspektifinin tekrar dünya alanında ele alındığı bir devirde bizim Asya’daki oluşumlara ilgisiz kalmamız tabiki mümkün değil.
“Şangay İşbirliği Örgütü’ne üye olan ülkelerin toplam ekonomik hacmi 20 trilyon dolar civarında ve nüfusunun yüzde 40’ı Müslüman. Hem tarihi ve kültürel manada hem de coğrafik ve ekonomik manada çok önemli münasebetlerimizin olduğu bir teşkilattan bahsediyoruz. Biz bir manada da Batı’daki Asyalı, Doğu’daki Avrupalı bir ülke olarak da kendimizi burada Afro-Avrasya ülkesi olarak pozisyonlandırmak suretiyle de hem Avrupa’yla hem Asya’yla hem de Afrika’yla kesişme noktasındaki bir ülke olarak bu coğrafya ile bu yapılarla bağlantılarımızı güçlendiriyoruz.
‘AVRUPA’YA MESAJ’
“Mesajımız aslında Avrupa’ya verilmiş bir bildiri. Türkiye AB’ye üyelik için üzerine düşen kıymetli yükümlülükleri yerine getirmişken, AB’nin fasılları açmaması, engellemesi bir uzaklaştırma yaratıyor. Biz, AB üyelik sürecinin devam etmesini istiyoruz. Türkiye AB üyesi olmasa bile Avrupa ülkeleriyle ticaretini aslında sürdürüyor ve sürdürecek. AB tarafının yapan bir pozisyonda olması gerekiyor. Biz bir tercih noktasında ikilemde kalmak istemiyoruz. AB üyeliği Türkiye’nin stratejik tercihidir.”
‘SİYASİ TEMAS PLANI YOK’
“Şam ile siyasi temas ne vakit ve ne ölçüde olur?” sorusunu yanıtlayan Kalın, şu anda o denli bir plan olmadığını belirterek, “Suriye ile siyasi temas konusunda şu anda bir plan yok. İstihbarat temas kuruyor. Suriye konusunda Türkiye’nin tavrı muhakkak. Astana süreci devam ediyor. Anayasa çalışmaları devam ediyor. Cumhurbaşkanımızın da tabir ettiği üzere istihbarat ünitelerimiz gerektiği vakit, gerektiği kadar ilgili yerlerle görüşmelerini yaparlar.” sözlerini kullandı.
‘YAPTIRIMLARI DELMİYORUZ’
Rusya’nın Türk bankaları üzerinden yaptırımları deldiği tezi sorulan Kalın, “Bu savların bir aslı yok. Türkiye töhmet altında bırakılmaya çalışılıyor. MİR kartı dediğimiz şey, Rus turistlerin Türkiye’ye geldikleri vakit günlük harcamaları için sonlu olan bir karttır. Rus turistlerin ülkemize gelmesini yasaklayacak halimiz yok. Buraya gelen turist nasıl diğer kartları kullanıyorsa öbür kartları da kullanabilir.” dedi.
ABD’nin Güney Kıbrıs Rum idaresine (GKRY) yönelik silah ambargosunu kaldırma kararını pahalandıran Kalın, “Amerikan idaresinin, Kıbrıs Rum İdaresine dönük silah ambargosunu kaldırmasını çok yanlış bir karar olarak görüyoruz. Bunun bölge barışına, Doğu Akdeniz’de barış ve istikrara katkı sağlaması mümkün değil. Kıbrıs barış sürecine katkı sağlaması da kelam konusu değil.” diye konuştu.
‘İSRAİL’LE OLAĞANLAŞMAYI KIYMETLİ GÖRÜYORUZ’
Kalın, İsrail’e iadeiziyaret yapılıp yapılmayacağı sorusuna, gündemleri çok ağır olduğu için yakın vadede bu türlü bir ziyaretin olmayacağını, İsrail’de de seçimlerin olacağını hatırlattı. Kalın, kelamlarına şöyle devam etti:
“İsrail ile olağanlaşmayı hem ikili bağlantılarımız hem Filistin problemi hem de bölge açısından kıymetli görüyoruz. Daha evvel de tabir ettik, ikili bağlantılarımız bütün zahmetlere karşın, ticari ve insani boyutta yeterli bir halde devam etti lakin bunun kadar değerli olan bir başka husus da Filistin probleminde adil ve kalıcı bir tahlilin bulunabilmesi ve iki devletli tahlilin hayata geçirilebilmesi, Türkiye’nin bu sürecin içinde olması büyük değere haiz.”
Enerji iş birliği konusunda yalnızca İsrail-Türkiye ortasında değil, Avrupa tarafında da önemli bir isteklilik olduğunu kaydeden Kalın, şöyle devam etti: “Ukrayna-Rusya savaşından sonra Avrupa tekrar bir güç kriziyle karşı karşıya. İki alternatif var. Birisi TANAP’ın güçlendirilmesi. Azerbaycan gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya gitmesi. İkinci alternatif de Doğu Akdeniz’den elde edilecek gazın İsrail, Lübnan, Mısır olur, Türkiye üzerinden Avrupa’ya gitmesi. İki durumda da Avrupa’nın güç güvenliği Türkiye’ye bağlı.”
‘BİREYİN TERCİHİ ESASTIR’
İran’da gözaltına alınan Mehsa Emini’nin hayatını kaybetmesinin akabinde ülkede başörtüsüne karşı hareketler başlatılmıştı. Kalın bu bahiste “Yaşanan mevt olayından ıstırap duyuyorum. İran tarafının sağduyu ile hareket edeceğine inanıyorum. Bireyin tercihi temeldir. Toplumsal huzuru önceleyen bir halin hakim olması tercihimizdir.” diye konuştu.
‘ALTERNATİFSİZ DEĞİLİZ’
ABD ile F-16 görüşmelerine değinen Kalın “ABD idaresi satışa çok sıcak bakıyor. Bizim kanaatimize nazaran, oylamaya gitmesi durumunda hem kongreden hem de senatodan geçecektir. Satış olmazsa alternatiflere her vakit sahibiz.” dedi.
‘ESED GELSEYDİ GÖRÜŞÜRDÜM’ DEMİŞTİ
Kalın’ın bilhassa Suriye ve ŞİÖ ile ilgili kelamları dikkat çekti, çünkü son günlerde yaşanan gelişmeler ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın açıklamalarıyla örtüşmüyor:
Cumhurbaşkanı Erdoğan 20 Temmuz’da Türkiye-Rusya-İran ortasındaki Astana Doruğu kapsamında Tahran’daydı. 5 Ağustos’ta da Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’le Soçi’de bir ortaya geldi. Bu süreçte Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’ndan Suriye’yle olağanlaşma sinyali geldi. Çavuşoğlu “Kalıcı barış için adım atılmalı. Diyalog için kural olmaz” dedi. Çavuşoğlu, Suriyeli mevkıdaşı Faysal Mikdat’la ayaküstü görüşme yaptıklarını da açıkladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan 19 Ağustos’ta Ukrayna dönüşü gazetecilerin sorularını yanıtladı, “Suriye ile ileri düzeyde adımları temin etmemiz gerek. Bu adımları atarak İslam dünyasının komşularımızla olan bu bölgesinde birçok oyunu biz bozarız.” sözlerini kullandı.
Hürriyet Gazetesi müellifi Abdulkadir Selvi, 16 Eylül tarihli yazısında, Erdoğan’ın Ak Parti MKYK toplantısında “Keşke Esed Özbekistan’a gelseydi, görüşürdüm” dediğini yazdı. Ak Parti’den Selvi’nin yazısına bir yalanlama gelmedi.
Özbekistan’ın Semerkant kentindeki ŞİÖ tepesi de hem bölge hem örgütün diyalog ortağı Türkiye açısından kıymetli bir çıkış oldu. Erdoğan’ın davet üzerine üzerine katıldığı dorukta başkanlar sıcak fotoğraflar verdi, olumlu görüşmeler yaptı. Erdoğan dönüşünde uçakta amacın ŞİÖ üyeliği olduğunu açıkladı. ŞİÖ’nün akabinde Birleşmiş Milletler doruğuna giden Erdoğan Reuters muhabirinin “Biden ile görüşmeyi ister miydiniz?” sorusuna “Yoo o Biden ben Erdoğan” cevabı verdi.