Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca Türk Tarih Kurumu ve İzmir Büyükşehir Belediyesi takviyesiyle Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sinan Mimaroğlu başkanlığında yürütülen İzmir’in Selçuk ilçesi Ayasuluk Zirvesi’ndeki Saint Jean Kilisesi kazılarında, 6 yeni insan iskeleti bulundu. Kilisenin farklı noktalarında daha evvel bulunan 6 iskelet ile bir arada bölgede tespit edilen iskelet sayısı 12’ye yükseldi.
‘KUTSAL YAPININ ETRAFINA GÖMÜLMEK BİR AYRICALIK’
Kazı Lideri Doç. Dr. Sinan Mimaroğlu, “Kilisenin kuzey girişindeki alanlarda bulunan iskeletler, son Bizans periyoduna ilişkin. Kilisenin civarında gömü yapılması, Hristiyanlıkta çok doğal olan bir uygulama. Kutsal yapının etrafına gömülmek, bir ayrıcalık olarak görülüyor. Burada üst üste gömülmüş ağır ölçüde iskeletle karşılaştık. Geçen sene yaptığımız çalışmalar birinci bilgileri oluşturmuştu. Bu yıl tekrar birebir alandan lakin daha alt kotta gömülerin devam ettiğini gördük. Üst üste ağır olarak gömülmüş 6 birey var. Bu bireylerden yaş ve cinsiyetler ortaya çıkartılacak ve genetik araştırmaları da devir içinde devam edecek. Grup üyelerimizde yer alan antropolog ve genetikçiler tarafından bu iskeletlerin DNA’sı inceleniyor. Kökenleri konusunda datalar, elimize geçmeye devam ettikçe kıymetli sonuçlar elde edeceğimizi düşünüyorum” dedi.
‘HRİSTİYANLAR İÇİN HAC MERKEZİ KONUMUNDADIR’
Arkeolojik kazıların devam ettiği bölgenin yapısına ait bilgi veren Doç. Dr. Mimaroğlu, “Tunç Çağı’ndan itibaren Osmanlı Devri’ne kadar çok az kesintiyle yerleşim görmüş bir alandan bahsediyoruz. Günümüzde ayakta kalan yapılar ortasında en değerlisi, Aziz Yuhanna’nın mezarının bulunduğu kilisedir. Burası Hristiyanlar için bir hac merkezi pozisyonundadır. Ayasuluk Kalesi ise Bizans Devri’nde inşa edilmiş, Aydınoğulları Beyliği devrinde yapılan tamir ve eklentilerle günümüze ulaşmıştır. Erken devirlerdeki yerleşim şemasına baktığımızda, burasının Hitit Devri’nde Apasa ile eşleştirildiğini görüyoruz. Datalar bununla ilgili gün geçtikçe artıyor. Hasebiyle birinci Tunç ve son Tunç çağlarında burada bir yerleşim olduğunu biliyoruz. Geç Roma devrinden itibaren Hristiyanlığın yayılmasıyla bölge çok değerli bir merkez haline gelmiştir” diye konuştu.
‘AYASOFYA İLE ÇAĞDAŞ, ANITSAL BİR YAPI İNŞA EDİLİYOR’
Kilisenin dini manasının ağır olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Mimaroğlu, “Hazreti Meryem ile Aziz Yuhanna’nın Efes’e geldiğine inanılıyor. Hasebiyle Aziz Yuhanna, burada yaşıyor, İncil’i burada yazıyor ve burada ölüyor. Theodosius periyodunda burada bir bazilikal mezar yapısı olduğu biliniyor. M.S. 6’ncı yüzyılda ise Ayasofya ile çağdaş, anıtsal bir yapı inşa ediliyor. Devri bakımından bir imparatorluk yapısını tabir ediyor. Ayasofya ile çağdaş olması ve kullanılan materyallerin güzel olması, bize buranın değerini gösteriyor. Burası aslında çok kıymetli bir sevgilinin mezarının olduğu yer” sözlerini kullandı.
‘TOPRAK ALTINDA JEORADAR İLE İKİ KATLI YAPI TESPİT EDİLDİ’
Kazı çalışmalarının 1922 yılında başladığını söyleyen Doç. Dr. Mimaroğlu, “Aralıklarla 100 yılını doldurmuş bir kazıyız. Buradaki hafriyat çalışmalarında aşikâr başlı sorulara yönelik gayelerimiz vardı. Bunların birincisi, kilisenin kuzeyindeki yerlere yönelikti. Bu alanda jeoradar çalışması yaptık ve toprak altında 2 katlı bir yapının olduğunu tespit ettik. Kiliseyle temaslı olarak kuzeyindeki yerlerin, burada yapılan ritüele ilişkin, şu ana kadar bilinmemiş dataları ortaya çıkaracağını düşünüyorum” dedi.
‘KİLİSENİN BİRİNCİ İNŞASINA YÖNELİK SONUÇLAR BEKLENİYOR’
Bir öbür hafriyat çalışmasının kilisenin içinde yer aldığını söz eden Doç. Dr. Mimaroğlu, “Kilisenin birinci inşasına yönelik bir çalışma gerçekleşiyor. Burada bir sondaj çalışmamız oldu. Kilisenin oturduğu tabana yönelik şu ana kadar bir araştırma yapılmamıştı. Elde ettiğimiz bilgiler bedellendiriliyor. Bu datalara nazaran, kilisenin şu ana kadar bilinmeyen birinci inşasına dair kıymetli sonuçlar elde edileceğini düşünüyoruz” diye konuştu.