Yüksek doğalgaz fiyatlarının Avrupa’da yol açtığı gübre krizi büyüyor. Sozcu.com.tr’ye konuşan uzmanlar, bu krizin Türkiye’yi eylül-ekim aylarından itibaren etkilemeye başlayacağını, asıl büyük tesirin ise bilhassa kış aylarında hububat eserlerinde kendini göstereceğini söyledi.
Yüksek doğalgaz fiyatlarının Avrupa genelinde yol açtığı gübre krizi, yeni ekim periyodunda Türkiye’deki ziraî üretimi de etkileyecek.
Gübre kesiminin önde gelen şirketleri, gübrenin ham unsuru niteliğindeki doğalgaz fiyatları nedeniyle üretimi kısmaya başladı.
Sozcu.com.tr’ye konuşan uzmanlar, bu durumun aslında uçuk artırımlar yaşayan ve son bir yılda en az 2’ye katlanan gübre fiyatlarını, eylül ekim aylarından itibaren en az yüzde 30 daha artırmasının beklendiğini söyledi.
Buna döviz kurundaki artışların da eklenmesiyle artırım oranlarının katlanması ve artan öbür girdilerle birlikte 2023 ziraî üretimini riske sokması bekleniyor.
HUBUBATTA TEHLİKE
Ankara Polatlı’da gübre bayiliği yapan ziraat mühendisi Murat Çelik’in sozcu.com.tr’ye yaptığı değerlendirmeye nazaran, halihazırda Avrupa’da önde gelen gübre üreticilerinin üretimi kısmaya başlaması, Türkiye’yi eylül-ekim aylarından itibaren etkilemeye başlayacak.
Asıl kıymetli tesir ise, kış aylarından sonra hububat eserleri özelinde kendini gösterecek.
“Hem üreticide hem gübre temini yapanlarda hem de gübre firmalarında yüksek fiyat beklentisi oluşmuş durumda” diyen Çelik, “Yeni üretim döneminde fiyatların en az yüzde 25-30 daha artacağına yönelik beklentiler var” diye konuştu.
Çelik, buna o periyoda kadar döviz kurunda yaşanması mümkün artışların da eklenmesiyle bu artırım oranının daha da artacağına işaret etti.
UCU TEKRAR VATANDAŞA DOKUNACAK
Sozcu.com.tr’ye konuşan TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Genel Lideri Baki Remzi Suiçmez ise, gübre fiyatlarında üst taraflı yaşanacak yeni ivmenin ucunun yeniden vatandaşa dokunacağını vurguladı.
“Daha kıymetli gübre, daha az girdi kullanımı, daha az randıman ve daha düşük üretim demek” diyen Suiçmez, “Bu da temel eserlerde kendimize yetersizliğin devam etmesi, daha değerli tüketim ve süreklilik kazanan besin enflasyonu demek” diye konuştu.
Suiçmez, ülkede mazot, ilaç, tohum, yem ve gübre dahil olmak üzere tüm girdilerde dışarıya bağımlılık tercihi devam ettiği sürece bu aksiliklerin süreceğinin altını çizdi.
BM DE UYARDI: KÂFİ BESİN OLMAYABİLİR
Geçen hafta sonu Karadeniz’den tahıl eserlerinin inançlı sevki için İstanbul’da oluşturulan Müşterek Uyum Merkezine gelen BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “2022’de gübre olmadan, 2023’te kâfi besin olmayabilir” demişti.
Guterres, tahıl koridoruna emsal bir işbirliğinin Rus gübresi için yapılması gerektiğini söylemişti.
BİR YILDA YÜZDE 233 ZAM
Gübre üretiminde yaşanan aksaklıklar bilhassa son bir yıldır tüm dünyayı etkiliyor.
Ancak bu eserde yüzde 90’dan fazla dışa bağımlı olan Türkiye’nin etkilenme oranı, yurt içindeki döviz kuru hareketliliği nedeniyle çok daha yüksek.
Çiftçi toprağa kâfi gübre atamayınca randıman düşüyor; rekoltedeki azalma çarşı pazardaki fiyatları artırarak vatandaşa tekrar besin enflasyonu olarak yansıyor.
Geçen yıl kasım ayında yaşanan kur krizi sonucu yurt içinde fiyatlama yapamaz hale gelen firmalar, gübre ve zirai ilaç satışlarını durdurmuştu. Tonu 17 bin TL’yi aşan gübre fiyatları, bir dönüm arazi fiyatlarını sollamıştı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Ziraî Girdi Fiyat Endeksi son verisine nazaran, gübre fiyatlarındaki yıllık artış, haziran prestijiyle yüzde 233,89 oldu.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) temmuz bilgilerine nazaran ise, son bir yılda DAP gübresi yüzde 194, ÜRE gübresi yüzde 229 zamlandı.
DOĞALGAZ FİYATLARI GÜBREYİ NEDEN ETKİLİYOR?
Öte yandan, birçok insan doğalgaz fiyatlarındaki hareketlilik ile gübre fiyatları ortasında bir irtibat kuramayabilir.
Artan doğalgaz fiyatlarının gübre üretimini etkilemesinin nedeni, doğalgazın gübrenin ham unsuru olması. Bu ham unsurda görülen rekor düzeyler de kıymetli gübre şirketlerinin üretimi kısmasıyla sonuçlanıyor.
Ziraat Mühendisi Murat Çelik’in verdiği bilgilere nazaran, ÜRE, havanın özgür azotundan elde edilen bir gübre. Havada yüzde 78 oranında azot olduğunu; havayı likit haline getirip sıvı azot ve ÜRE gübresi üretildiğini aktaran Çelik, “Bunun için de doğalgaz gücü gerekiyor. Münasebetiyle yüksek bir güce gereksinim var” dedi.
2021’in son aylarında Avrupa’da başlayan doğalgaz krizi sonrası fiyatı en çok artan eserlerden biri gübre olmuştu.