Avrupa Siyasi Topluluğu’nun birinci toplantısı Çekya’nın başşehri Prag’da gerçekleştirilecek. Toplantıya Avrupa Birliği üyesi 27 ülkenin yanı sıra Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu 17 ülke katılacak. Toplantıda Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan temsil edecek.
AVRUPA’NIN STRATEJİK ARAYIŞI
Avrupa’ya ikinci “birlik” mi geliyor? Avrupa Siyasi Topluluğu projesi nedir, Türkiye için ne manaya geliyor? Avrupa Siyasi Topluluğu fikri nasıl ortaya çıktı? Projenin maksadı ne? Topluluğa hangi ülkeler davet edildi? Proje; Türkiye’yi ve birtakım ülkeleri AB dışında tutmak için alternatif bir yol mu, yoksa yeni bir fırsat penceresi mi? Fikir Babası Fransa Cumhurbaşkanı Emmanule Macron olan “Avrupa’nın stratejik arayışını” NTV Dış Haberler Servisi araştırdı.
Ukrayna savaşı Avrupa’da da tüm istikrarları değiştirdi. O denli ki, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Avrupa Birliği’nin yanı sıra, ortaya yeni bir “siyasi birlik” önerisi attı; Avrupa Siyasi Topluluğu.
Macron’a nazaran bu; AB’ne üye olmayan ülkelerin de içerisinde yer alacağı, bir siyasi diyalog ve işbirliği platformu. Bir diğer tabirle, bu proje; AB’nin modülü olmayan ülkelerin de, siyasi karar süreçlerine iştirakini amaçlıyor.
Peki, proje etabındaki bu platformda ne yapılacak?
Avrupa kıtasını ilgilendiren güvenlik, güç, iklim ve iktisat üzere bahisler nizamlı olarak tartışılacak, meselelere tahlil teklifleri üretilecek, bir bakıma; yol gösterici bir rol üstlenecek.
Nitekim Macron projeyi tanıtırken “AB kısa vadede Avrupa kıtasını yapılandırmanın tek yolu olamaz”, diye konuşmuştu.
Topluluğun Prag’daki toplantısına Türkiye, Sırbistan, Karadağ, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Kosova ve Bosna Hersek’in yanı sıra Norveç, Liechtenstein, İsviçre, İngiltere, İzlanda, Ukrayna, Gürcistan, Moldova, Ermenistan ve Azerbaycan başkan düzeyinde davet edildi.
Tüm bunlar ne manaya geliyor?
Macron’un önerisi, halihazırda mevcut olan Avrupa Birliği’ne dokunmamak, ancak Birliğe üye olmayan Avrupalı ülkeleri de kapsayacak yeni bir “siyasi birlik” oluşturmak üzerine şurası.
Bunun öncelikli olarak Ukrayna, Moldova ve Gürcistan üzere ülkelerin adaylık sürercinin uzun yıllar alacak olmasına karşılık bir orta formül olduğu söylenebilir. Ayrıyeten Birlik’ten ayrılan İngiltere’yi siyasi istikametten Kıta Avrupasından koparmamak.
Ve tenkitler…
Öneriye karşı birinci akla gelen tenkit, kıtada hala yalnızca Avrupa Birliği’nin değil, ondan daha geniş üye yapısına sahip Avrupa Konseyi’nin de bulunması.
Dolayısıyla üçüncü bir siyasi birlikteliğin fonksiyonunun Avrupa Konseyi’nden nasıl farklı olacağı sorusu geliyor akıllara.
Nitekim bu türlü bir tenkit gelebileceğini öngörmüş olmalı ki Macron da, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin de bağlı olduğu Avrupa Konseyi’nin halihazırda Avrupa’nın “hukuk merkezi” olduğunu, bir de “siyasi merkeze” gereksinim olduğunu söylüyor.
Ya Türkiye bu topluluğun neresinde yer alacak?
Macron’un Avrupa’da yeni siyasi birlik önerisi, Türkiye’nin yılan öyküsüne dönen Avrupa Birliği tam üyelik sürecini de etkilemeye aday.
Türkiye’yi AB üyesi yapmak istemeyen, lakin (tıpkı İngiltere’de olduğu gibi) stratejik birlikteliğin dışına da çıkarmak istemeyenler açısından,, Macron’un bu projesi bir tahlil olarak görülüyor.
Normal şartlarda “tam üye adayı” unvanını almış, üstelik üyelik müzakerelerine de başlamış olan Türkiye’nin, AB’nde kazanmış olduğu bu statüden vazgeçip daha gevşek olacak yeni birlikte yer alma teklifini reddedeceği aşikar.
Ancak, yeni siyasi topluluğun, AB yerine adaylara “esnek bütünleşme” ve “iç içe geçen halkalar” modelleriyle farklı bir alan yaratma gayesini taşıdığı anlaşılıyor.
Prag toplantısının sonuç bildirisi, bu projenin yaşayıp-yaşamayacağının işaretlerini verecek.