Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi (AKPM) Kontrol Komitesi tarafından hazırlanan Türkiye raporunda, birtakım hususları TBMM’de kabul edilen ‘dezenformasyon yasasına’ tenkitler yöneltildi. İngiliz milletvekili John Howell ve Letonya milletvekili Boriss Cilevics tarafından ortak kaleme alınan rapor ve buna bağlı tavsiye karar tasarısı, İzleme Komitesi’nde pazartesi günü tartışılarak kabul edildi. Rapor ve buna bağlı karar tasarısı son olarak çarşamba günü Genel Konsey oturumunda tartışılarak oylanacak.
MECLİS’E DAVET: MADDEYİ ONAYLAMAYIN
Euronews Türkçe’nin aktardığına nazaran, Venedik Komisyonu’nun evvelki gün yayımladığı görüş metninde yer alan, ‘dezenformasyon yasasının’ Avrupa İnsan Hakları Kontratı tarafından garanti altına alınan söz özgürlüğüne ‘engel’ teşkil ettiği yolundaki şikayetler rapora eklendi. Dezenformasyon yasasının bilhassa seçim öncesi getireceği sonuçlardan rahatsızlık duyduğunu belirten AKPM, TBMM’ye maddeyi onaylamaması davetinde bulundu.
AKPM taslak rapordan, Türkiye’de 2017 yılında kabul edilen cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin “demokratik kurumları önemli bir formda zayıflattığı ve kuvvetler ayrılığı sistemini fonksiyonsuz ve yetersiz hale getirdiği” ikazında bulunuldu.
‘ÖZGÜR VE ADİL BİR SEÇİM İÇİN TÜM ŞARTLAR SAĞLANMALI’
Raporda, Türkiye’ye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına hürmet göstermemesi ve 2023 yılı seçimleri öncesi çıkartılan seçim yasası gerekçesiyle de tenkitler yöneltildi. Muhalefetteki siyasi parti üyelerine yönelik baskının devam ettiği suçlaması getirilen raporda, HDP’nin devam eden kapatma davasıyla ilgili kaygılar lisana getirildi.
Terörle uğraş yasasının geniş bir halde yorumlanması, tabir ve basın özgürlüğü önündeki mahzurlar tenkit hususları ortasında yer aldı. Seçim barajının yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülmesi konusunda memnuniyet lisana getirilirken, Venedik Komitesi raporuna da atıfta bulunarak, seçim maddesindeki öbür birtakım unsurların kaygı kaynağı olduğu uyarısı yapıldı. Türkiyeli yetkililere özgür ve adil seçimlerin garanti altına alınması için tüm şartları sağlama daveti yapılan raporda ayrıyeten yargının tam bağımsızlığı, aktif bir denetim ve istikrar sistemini tekrar tesis etmek için acil ıslahatlara gereksinim duyulduğu uyarısı yapıldı.
Raporun sonuç kısmında AKPM’den Türkiye için kontrol süreci çerçevesinde bu ülkedeki demokrasi, hukuk devleti ve insan haklarıyla ilgili gelişmeleri yakından izlemesi tavsiye edildi.
Denetim süreci genelde Avrupa Konseyi’ne yeni üye olan ve insan hakları alanında zahmetler yaşayan ülkeler için yürürlükte. AKPM’de 1990’lı yıllarda oluşturulan “denetim süreci” üye ülkelerde demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü üzere Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin (AİHS) temel pahalarını tesis etmeyi amaçlıyor ve uygulanmasını denetliyor. 1996’da bu sürece dahil edilen Türkiye, yapılan yapısal değişiklikler ve düzenlemeler sonrası 2004’te süreçten çıkarılarak “denetim sonrası izleme sürecine” dahil edilmişti. Türkiye, demokrasi ve insan hakları alanındaki önemli meseleler yüzünden 2017 yılında yine AKPM’nin “denetim sürecine” alınmıştı.