Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı ile Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) ortasında imzalanan Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri Projesi kapsamında geliştirilen ATAK-2 helikopterini birinci kere Anadolu Ajansı (AA) görüntüledi.
Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri Projesi Eser Baş Mühendisi Mehmet Yılmaz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 13 yıldır TUSAŞ’ta vazife yaptığını ve şirketin yürüttüğü birçok helikopter geliştirme ve modernizasyon projesinde sorumluluk üstlendiğini söyledi.
ATAK-2 Projesi’nin 2019 yılında imzalandığına ve daha evvel faaliyetler olsa da nisan ayı prestijiyle resmi olarak çalışmaya başladıklarına işaret eden Yılmaz, “Çok süratli bir geliştirme süreci yaşadık. Çok süratli bir tasarım süreci geçirdik. Bundan yaklaşık 2 yıl evvel erken uçuş kararı alındı. Biz de erken uçuş kararına yönelik çalışmalarımızı başlattık ve hızlandırdık. Yaklaşık bir yıldır kesim üretimi ve ekipman tedariki gerçekleştiriyoruz. Son 3-4 aydır helikopterimizin gövde montajı ve kesin montaj süreçlerini gerçekleştirdik.” dedi.
Bütün takımın çok ağır ve önemli bir efor sarf ettiğini ve çok özverili bir çalışma gerçekleştirildiğini vurgulayan Yılmaz, şu sözleri kullandı:
“Gece gündüz ilgili bütün arkadaşlar sistemlerine sahip çıktılar. Helikopterin üzerinden ayrılmadılar. Sabah akşam test yaptılar. Montaj faaliyetlerine takviye verdiler. Birebir vakitte montaj grubumuz, üretim planlama denetim grubumuz, üretim mühendisliği grubumuz çok önemli takviyede bulundu. Takım olarak hakikaten çok özverili ve ağır bir çalışmayla helikopterimizi bu kadar kısa müddette hazır hale getirdik. Şu anda bizim bildiğimiz kadarıyla bu türlü bir örnek dünyada da yok. Çok süratli biçimde bu kararın verilmesi, dizaynın nihayetlendirilmesi, bu dizayndan esere geçilmesi, eserin toparlanması ve test kademesine getirilmesi manasında çok süratli halde ilerledik. Dün (23 Nisan) prestijiyle iki motorumuzu da farklı ayrı çalıştırdık. Arkadaşlarımız bir sonraki motor çalıştırma için son hazırlıklarımızı yapıyorlar. Kimi ölçüm ve ayarlama faaliyetlerimiz var. Bakım faaliyetlerimiz var. Bunları gerçekleştiriyorlar. Bunları gerçekleştirdikten sonra da motor çalışma faaliyetlerimize de devam edeceğiz.”
Helikopterin yer aldığı 993 numaralı binanın öncelikle GÖKBEY helikopteri için tasarlandığını ve sonraki helikopterler için de kullanılacağı düşünülerek büyük tasarlandığını anlatan Yılmaz, şöyle konuştu:
“Burası bilhassa şiddetli testleri yaptığımız bir binamız. Helikopteri büsbütün yere bağlıyoruz. Uçuşta dahi helikopterin görmeyeceği zorluktaki testleri, burada yere bağlı halde yapıyoruz. Helikopteri büsbütün yere bağlayıp evvel motor çalıştırmalar, rezonans testleri daha sonra yük testlerimizle helikopterimizin tüm sistemlerini, yapısalını, transmisyonunu, rotorunu, motor entegrasyonunu, aviyonik ve elektrik sistem entegrasyonunu büsbütün burada doğrulayıp, ‘Bu evreden sonra evet helikopter uçuş için güvenli’ diyoruz ve uçuşa veriyoruz. Bu binanın emeli da bu. Üstte bir izleme odamız var. Helikopterimiz önemli formda enstrümante. Üzerinde 600 civarında sensör var. Birebir vakitte sayısal çizgilerden da data alıyoruz. Bunlarla bir arada yaklaşık olarak 10-15 bin civarında bilgimiz var. Bunlar canlı olarak üstteki denetim odamıza iletiliyor. Bütün testlerde gerçek vakitli olarak tasarım gruplarımız bu dataları inceliyor, rastgele bir sorun olması durumunda, bir anomali tespit edilmesi durumunda teste direkt müdahale edebiliyorlar. Bütün testi de bu binada denetim odasından yönetiyor arkadaşlar.”
MOTOR TESTLERİNİN AKABİNDE BİRİNCİ UÇUŞUNU YAPACAK
Projenin geldiği noktada, planladıkları motor testleri bulunduğunu ve öncelikli olarak bunları tamamlayacaklarını lisana getiren Yılmaz, şunları kaydetti:
“Tamamladıktan sonra bir taksi testimiz var. Helikopteri ‘runway’de test ediyoruz. Telemetriyi, uzak haberleşme kısmını doğruluyoruz. Ondan sonra da uçuşa hazır hale geliyor helikopter. Bir sonraki adımda birinci uçuşumuzu gerçekleştiriyoruz. Birinci uçuşumuz nispeten kolay bir uçuş oluyor. Birinci defa kullanacak pilotlarımızın da alışması gerekiyor. Simülatörde bu testleri sanal ortamda yapıyoruz lakin gerçek manada birinci kez uçuruyorlar. O yüzden daha kolay testlerle başlıyoruz. Helikopterimizi kaldırıp kolay hareketler yaptırıyoruz ancak sonrasında üzerine koya koya, ekleye ekleye gidiyoruz. Bu etaptan sonra bir sonraki prototip için yapacağımız geliştirme ve uygunlaştırma faaliyetlerimiz var. Bunları gerçekleştirerek birden fazla prototip üreteceğiz. Burada da paralel halde testlerimizi gerçekleştirerek helikopterimizin kalifikasyon sürecini yürüteceğiz. Bu basamaktan sonra aslında helikopteri yetişmiş etmeye yönelik prototip tasarım, üretim, geliştirme ve kalifikasyon faaliyetleri yürüteceğiz.”
İLK UÇUŞ İÇİN GERİ SAYIM
İlk uçuşun testleri süren ATAK-2 platformu ile gerçekleştirileceğini belirten Mehmet Yılmaz, “Bu helikopterle yerde yaklaşık 15 saat motor çalıştırma gayemiz var. Bundan sonra uçuşa hazır olacak. Şu an için bir aksaklık görünmüyor. Bakım, ölçüm faaliyetlerimizi gerçekleştiriyoruz. Şayet bir aksaklık çıkmazsa bu bir hafta içerisinde aslında uçuşa da gitmeyi hedefliyoruz. Aksaklık çıkarsa onu kıymetlendiririz ancak çok uzak olmayan bir tarihte ATAK-2’nin uçabileceğini söyleyebilirim. İşler yolunda giderse daha süratli ilerleriz lakin işlerde bir aksaklık çıkarsa da çözemeyeceğimiz bir şey yok. Daha evvel de başımıza geldi, yaptık bunları. Grubumuz de çok deneyimli. Mümkün problemleri aşa aşa gidip katiyetle uçacağız.” dedi.
Mehmet Yılmaz, ATAK-2’ye eli değen yahut bir biçimde proje için çalışan işçi sayısının 1000-1500 civarında olduğunu söyledi.
Projede çok önemli bir emek bulunduğuna dikkati çeken Yılmaz, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Tasarım takımından program idaresine, üretim planlamasından üretim mühendisliğine, teknisyenlerimize kadar herkesin çok önemli emeği var. Burada yaklaşık 500 kişilik tasarım grubumuz var. Hepsi hususlarında uzmanlaşmış takımlar, gövde dizaynını bir grubumuz yapıyor. Transmisyon, çok özel bir ünite esasen, helikopterin gücünü denetim ettiğimiz yer. Orayı bir takımımız yapıyor. Rotor tarafındaki tasarımı bir takımımız yapıyor. Motor entegrasyonu için farklı bir grubumuz var. İniş kadrosunu kendimiz tasarladık, burada ürettirdik. Alt sistemlerimizin birçoğu yerli, yerlileştiriyoruz, yerli alt yüklenicilerle çalışıyoruz. Yakıt sistemimizi yerli bir alt yüklenicimize tasarlattık, ürettik, test ettik, taktık. İniş ekibimize benzeri formda transmisyonumuzu kendimiz tasarlıyoruz, üretiyoruz. Rotorumuzu kendimiz tasarlıyoruz, üretiyoruz. Pallerimiz mesela çok özel bir teknolojidir. ATAK’la birlikte başladığımız, GÖKBEY’le üzerine koyduğumuz ATAK-2 ile de son noktasına geldiğimiz önemli bir teknoloji. Bunu da kendimiz tasarlayıp, üretiyoruz. Yani büsbütün bu eser bizim diyebiliriz. Burada tasarımcısından planlamacısına, üretimine, teknisyenine kadar çok önemli bir emek var. Bilhassa son periyotta bu emeği helikopter üzerinde çok rahat görebilirsiniz. 24 saat, 3 vardiya aslına nazaran çalıştı arkadaşlar. Gece gündüz burada neredeyse yemeden, içmeden, uyumadan da diyebilirim. Bazen öğünlerini bile atlayarak çok önemli efor sarf ettiler. Çok özverili çalışarak eseri bu hale daima birlikte getirdik.”
GELİŞMİŞ ELEKTRONİK HARP VE SİLAH SİSTEMLERİYLE DONATILACAK
Helikopterin özelliklerine ait de bilgiler veren Yılmaz, ATAK-2, taarruz helikopteri olduğu için, taşıyabileceği yararlı yük ve hareket kabiliyetinin ehemmiyet taşıdığını, bunun için de güçlü motorlara sahip olması gerektiğini tabir etti.
Helikopterin 2500 beygir gücündeki motorlara sahip olduğuna işaret eden Yılmaz, helikopterin azamî kalkış tartısının 11,5 ton olduğunu bildirdi.
Yılmaz, şu bilgileri verdi:
“Sınıfında üst düzeyde bir helikopter. 1,5 ton yararlı yük taşıyabiliyor. Bu çok önemli bir avantaj. Ön tarafımızda 30 milimetre topumuz var. Onun üzerinde kameramız var. Kamerayla görüp tespit edecek pilotlarımız. ATAK’tan aşina olduğumuz Avcı kaskı ile tespit ve hedefleme yapıp 30 milimetre topla vurabilecekler. Kanat istasyonlarımız ATAK’la yahut emsal helikopterlerle kıyasladığımızda 2’den 3 istasyona çıkardık. 3’er istasyondan 6 istasyonumuz var yani 6 başka mühimmat lançerini taşıyabileceğiz. Çok yakın bir halde Roketsan’la çalışıyoruz. Yerli mühimmatlarımızı entegre edeceğiz. ATAK’a ek olarak birtakım mühimmatlarımız da olacak burada. Hava-hava füzesi entegrasyonunu da yapacağız. O manada çok önemli bir kabiliyet kazandırmış olacağız. Helikopterimizin hedeflediğimiz suratı 175 knot. Bu çok yüksek bir sürat. Pilotlarımız hareket, sürat kabiliyeti manasında bunları talep ettiler, biz de ona uygun bir eser tasarladık. Şu anda bu helikopter 175 knot süratte, önemli hareketler, kaçış ve dalış hareketleri yapabilecek biçimde tasarlanan bir helikopter. Tıpkı halde aviyonikler, elektronik harp tarafında ülkemizde geliştirilen yerli ve ulusal tüm ekipmanları bu helikopterle takacağız. Helikopterimizin eksiksiz elektronik harp süiti olacak. Burada füze ikaz sensöründen DIRCM’ına kadar tüm ekipmanlar RF jammera kadar tüm ekipmanlar entegre edilecek. Büsbütün kendini muhafaza kabiliyetine, çok gelişmiş özelliklere sahip bir elektronik harp süiti, silah özellikleri, aviyonik suiti, haberleşme ve kabiliyetleri olacak. Bu helikopterin geliştirilmesinde takviyesi, emeği olan herkese çok teşekkür ediyoruz. Bu işi birlikte yaptık, birlikte başardık. Bundan sonra da üzerine koya koya devam edeceğiz. Helikopterimizi yetişmiş edip kuvvetlerimizin kullanımına sunacağız.”