Asya’da 6 savaş senaryosu: Gerilimde ortak nokta ABD

Posted on Author 0

ABD’nin Afganistan’dan kaotik çekilmesiyle odağına Asya-Pasifik bölgesine alması, bölgedeki sıcak çatışma olasılıklarını artırdı. ABD Temsilciler Meclisi Nancy Pelosi’nin Tayvan ziyaretiyle tırmandırdığı tansiyon ve Çin’in verdiği askeri nitelikteki reaksiyon, kıtada yaşanabilecek savaşlarla ilgili senaryoların belirmesine neden oldu. Değişen güç istikrarının Asya Pasifik bölgesindeki jeopolitik fay sınırlarında kırılmalara neden olduğuna işaret eden Japonya merkezli Nikkei Asia, kıtada “donmuş çatışma bölgelerinde” patlak verebilecek 6 savaş senaryosunu derledi. Tüm savaş senaryolarının ortak paydası olarak ABD ön plana çıkarken, kelam konusu durum “ABD, hegemonyasını sürdürmek için bölgeyi kaosa sürüklüyor” yorumuna neden oldu.

TAYVAN GERİLİMİ

Tayvan’a karşı “stratejik belirsizlik politikası” yürütmesine rağmen meydan okurcasına bir ziyaret gerçekleştiren ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin bu hareketi, Taipei idaresi ile Pekin ortasında tansiyonu yükseltti. Ziyaretin akabinde Çin, Tayvan’ı abluka altına alan bir dizi provokatif tatbikat gerçekleştirdi. Pekin idaresi, bağımsızlık tezindeki Tayvan’ı “Tek Çin” siyaseti kapsamında kendi toprağı olarak görüyor. ABD ve Batı’nın kelamlı dayanağını alan Taipei idaresinin “ hür Tayvan” amaçları doğrultusunda attığı adımlar, tüm dünyayı etkileyecek çatışmaları ve savaşı tetikleyebilir.

DÜNYANIN EN YÜKSEK CEPHESİ

Dünya’nın en yüksek savaş cephesi olan Himalaya Dağları, Çin ve Hindistan ortasında on yıllardır sayısız çatışmaya sahne oldu. 1962’den beri devam eden hasımlık, son iki yıldır Galwan vadisinin doğu Ladakh bölgesinde ağırlaştı. Tansiyonu azaltmak ismine iki ülke de bölgedeki birliklerine mühimmat dayanağını asgarî seviyede tutsa da, 2020 yılında yaşanan çatışmada 4 Çinli askere karşılık 20 Hint ordusu mensubu ömrünü yitirdi. Taraflar son olarak Ocak 2021’de karşı karşıya geldi. ABD, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasına karşın Türkiye’ye uyguladığı CAATSA (ABD’nin Düşmanlarına Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası) yaptırımlarından muaf tuttuğu Hindistan’a, 500 milyon dolarlık askeri yardım paketi üzerinde çalıştığını duyurdu. Beyaz Saray yetkilileri, Hindistan’ı, “bölgede Çin’e karşı uzun vadeli güvenlik ortağı olarak gördüğünü” beyan ederek askeri manada destekleyeceğinin sinyalini verdi. Uzmanlar iki ülke ortasında, Galwan hasımlığı nedeniyle önümüzdeki 5 sene içinde bir savaşın çıkabileceği görüşünde.

SENKAKU ADALARI PAYLAŞILAMIYOR

Doğu Çin Denizi’nde Japonya tarafından yönetilen ve Çin tarafından hak tez edilen, üzerinde yerleşim bulunmayan Senkaku Adaları (Çin Diayüdao Adaları olarak kabul ediyor), iki ülkeyi karşı karşıya getiriyor. Çin, adaların denetimini Japonya’dan almaya yönelik eforlarını, 8 Aralık 2008’de, iki savaş gemisini ada civarındaki Japon karasularına sokarak başlattı. Eylül 2012’de Japonya’nın adaları kamulaştırması sonrası Pekin idaresi tacizlerini arttırdı. Adaların statüsüne ait görüş belirtmeyen ABD, buna karşılık Japonya ile yaptığı güvenlik mutabakatı nedeniyle, mümkün bir Çin müdahalesinde Tokyo idaresinin haklarını savunacağını açıkladı. Uzmanlar, Tayvan’daki açmazla eş vakitli olarak Pekin’in Japonya ile de hesaplaşmaya girebileceği kanaatinde.

DÜŞMAN KARDEŞLER ORTASINDA İPLER GERİLDİ

1950 yılında ABD ve Batı dayanaklı Güney Kore ile Sovyetler Birliği ve Çin takviyeli Kuzey Kore ortasında yaşanan, 3 milyon insanın hayatını kaybettiği Kore savaşı 1953 yılında ateşkes mutabakatı ile sona ermişti. İki ülke barış muahedesi imzalamadı. Kuzey ve Güney, teknik olarak savaşta ve donmuş bir ihtilaf halinde. İki ülke ortasında 4 km genişliğinde ve 250 km uzunluğunda askerden arındırılmış bir tarafsız bölge oluşturuldu. Kuzey Kore’nin askeri silah programına yaptığı yatırımı artırması, tansiyonu yükseltti. Güney cephesinde ise mayıs ayında seçilen Lider Yoon Suk-yeol, Kuzey’in agresif tavrına emsal halde karşılık vermenin uygun olduğunu beyan etmesi, bu doğrultuda ABD’nin düzenlediği tatbikatlara katılması iki ülke ortasında tansiyonun artmasına neden oldu. Uzmanlar, Pyongyang idaresinin nükleer cephaneliğe sahip olması nedeniyle iki ülke ortasında patlak verecek savaşın global bir tesir seviyesi olacağı görüşünde.

FAY ÇİZGİSİ KEŞMİR MESELESİ

1947’de Pakistan’ın bağımsızlığını ilan etmesi sonrası Pakistan ve Hindistan ortasında 4 savaş yaşandı. 1948 ve 1999 yılında Pakistan ve Hindistan güçleri, Keşmir’de denetim sağlamak için karşı karşıya geldi. Srinagar başta olmak üzere bölgenin güney kısmı Hindistan’ın Cemmu ve Keşmir eyaleti olarak kalmış, kuzey kısmı ise Pakistan’ın denetimi altına girmiştir. Pakistan’ın denetimi altındaki bölgeye ‘Azadi Keşmir’ denilmektedir. 2019’da Hindistan’ın Cammu Keşmir’i ülke toprağı sayan kararı sonrası, iki ülke diplomatik ilgilerinin düzeyini düşürdü. 1965 ve 1971’de büyük çaplı savaşlar da yaşandı. Pakistan, 1971 savaşının bir sonucu olarak doğu bölgesini, şimdiki Bangladeş’i kaybetti. Yeni Delhi idaresi son yıllarda, ABD öncülüğünde batı ile temaslarını artırırken, Çin ise “Bir Nesil Bir Yol” projesi başta olmak üzere Pakistan’a milyarlarca dolarlık yatırımlarda bulunuyor. Uzmanlar önümüzdeki 5 sene içinde, Pakistan ve Hindistan ortasında çatışma ihtimalini düşük buluyor. Lakin bu iki ülke ortasındaki tansiyon alanlarının, ABD-Çin sürtüşmesinde bir satranç tahtasına dönmesinden telaş duyuyor.

AFGANİSTAN BİLMECESİ

20 yıllık kanlı ABD işgali sonrası ülkede idaresi Taliban güçleri devraldı. Büyük çatışmalar sona erse de, siyasal izolasyona maruz kalan ülkede insani kriz had safhaya ulaştı. Afganistan’da Taliban iktidarında geçen bir yıl içinde şiddet olaylarında yüzde 18’lik önemli bir düşüş gözlemleyen uzmanlar, insani krizin ülke içinde düzensizlik ve bölünmelere yol açabileceği kaygısında hem fikir. Çekilmenin akabinde ABD ve Batı’nın sırtını döndüğü Taliban idaresi, son devirde Çin ve Rusya ile diplomatik temaslarını hızlandırdı. Uzmanlar, ekonomik kriz ve kıtlıkla gayret eden Afganistan’da oluşabilecek bir otorite boşluğunun, farklı silahlı küme ve aşiretler ortasında rekabet alanına yer hazırlayabileceği görüşünde.

Her taşın altından çıkıyor

Tansiyonun her geçen gün yükseldiği Asya Pasifik’te, her kriz ortamında ABD’nin parmak izini görmek mümkün. Avustralya, Hindistan ve Japonya ile 2007 yılında, Çin’in “Asya’nın NATO’su” dediği QUAD’ı kuran Washington idaresi, 2021 yılında Asya askeri yapılanmasının son halkası olarak AUKUS’u (Avustralya, İngiltere, ABD) ilan etti. Başta Japonya, Güney Kore ve Tayvan olmak üzere Pekin ile ihtilaf yaşayan ülkelerle sık sık askeri tatbikatlar düzenleyen ABD, kıta genelinde tansiyonun yükselmesinde baş aktörlerden biri haline geldi. Son olarak ABD tarafından Tayvan’a yapılan üst seviye ziyaretler ve muahedeler Washington’ın bölgedeki ipleri germeye devam edeceğinin sinyali olarak bedellendiriliyor.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir