Aydın Hasan – Ankara / Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 22. toplantısını yapan Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Zirvesi’ne birinci defa katılıyor. Örgütün üyesi olmayan fakat diyalog paydaşlığı bulunan Türkiye’nin dorukta aile fotoğrafı içinde yer alacak olması; bünyesinde Çin, Rusya ve Hindistan’ın yer aldığı Asya’nın en güçlü güvenlik örgütü ile bağlantıların geliştirilmesi ve diyaloğun güçlendirilmesi çerçevesinde kıymet taşıyor.
Semerkant kentinde iki gün sürecek tepe için dün Özbekistan’a giden Erdoğan’ın heyetinde Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu, Savunma Sanayii Lideri İsmail Demir, İrtibat Lideri Fahrettin Altun ve AK Parti Genel Lider Yardımcısı Ömer Çelik yer aldı.
Şanghay Beşlisi, Türk siyaset gündemine 26 Temmuz 2012’de o periyot Başbakan olan Erdoğan’ın katıldığı bir televizyon programında yaptığı açıklamayla girdi. Erdoğan, AB’nin Türkiye’yi oyalamaya dönük tavrına tenkitte bulunurken, “Geçenlerde Rusya seyahatimde Putin’e şöyle bir latife yaptım. Dedim ki, ‘Zaman vakit bize takılıyorsun. AB’de ne işin var?’ diyorsun. O vakit ben de artık size takılayım, ‘Hadi gelin bizi Şanghay Beşlisi’ne dahil edin, biz de AB’yi gözden geçirelim’… İletisi ben devamlı veriyorum oraya, ‘Başka arayışlara bizi götüreceksiniz’ diyorum” dedi.
Erdoğan ve Putin, Semerkant’ta yeni inşa edilen ve “Ebedi Şehir” olarak anılan bölgeyi gezdi.
Diyalog ortaklığı
Bu kelamlardan yaklaşık bir ay evvel Türkiye, 6-7 Haziran 2012 tarihlerinde Pekin’de düzenlenen ŞİÖ Devlet Liderleri Zirvesi’nde oybirliğiyle Diyalog Ortaklığı’na kabul edilmişti. Türkiye; “Türkiye Cumhuriyeti’ne ŞİÖ’nün Diyalog Ortağı Statüsü Tanınmasına Ait Muhtıra”yı 26 Nisan 2013’te imzaladı. Muhtıra onay süreçlerinin akabinde Mayıs 2017’de Resmi Gazete’de yayımlandı. Muhtıra; Diyalog Ortağı Türkiye ile ŞİÖ ortasında, başta bölgesel güvenlik, terörle uğraş, uyuşturucu kaçakçılığı ve organize hataların önlenmesi ile ekonomik ve kültürel alanlar olmak üzere çeşitli hususlarda işbirliğinin geliştirmesini öngörüyor. Örgütün üyesi olmayan Türkiye, Diyalog Paydaşlığı statüsünde bulunuyor. Bu statü, kurumsal bağın derecesi açısından gözlemci ülke statüsünün altında, konuk iştirakçiler statüsünün ise üzerinde yer alıyor. Erdoğan, Özbekistan Cumhurbaşkanı
Şevket Mirziyoyev’in davetiyle toplantıya özel konuk olarak katılıyor. Bu iştirak Türkiye’den 2012 yılından bu yana tepeye birinci
defa cumhurbaşkanı seviyesinde bir iştirak niteliği taşıyor.
Merkezi Pekin’de
15 Haziran 2001’de kurulan Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) memleketler arası bir teşkilat niteliğinde. Merkezi Pekin’de bulunan örgüte üye ülkeler şöyle: Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan, İran. Gözlemci Ülkeler; Afganistan, Moğolistan ve Belarus. Diyalog Ortağı Ülkeler ise; Türkiye, Azerbaycan, Sri Lanka, Ermenistan, Kamboçya, Nepal, Suudi Arabistan, Mıs ır ve Katar olarak sıralanıyor.
ABD’ye gidecek
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Semerkant’taki ŞİÖ tepesinin akabinde ABD’nin New York kentinde düzenlenecek Birleşmiş Milletler (BM) 77’nci Genel Konseyi görüşmelerine katılmak üzere ABD’ye gidecek. Erdoğan’ın, ‘İç İçe Geçmiş Sınamalara Dönüştürücü Tahliller İçin Dönüm Noktası’ temasıyla gerçekleştirilecek 77’nci Genel Kurul’un birinci günü olan 20 Eylül’de iştirakçilere hitap etmesi planlanıyor.
İran, Şanghay’a tam üye oldu
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan, toplumsal medya hesabından İran’ın Şanghay İşbirliği Örgütü’ne tam üyeliği için mutabakat zaptı imzaladıklarını açıkladı. Buyruk Abdullahiyan, örgütün genel sekreteri Zhang Ming ile tam üyelik konusunda karşılıklı imzaların atıldığını belirtti. Şanghay İş birliği Örgütü’ne üye ülkeler ile alakaların yeni bir kademeye geçtiğini kaydeden Buyruk Abdullahiyan, “Enerjiden iktisada ve ticarete birçok alanda iş birliğinin geliştirilmesi ismine kıymetli bir gelişme oldu. İşbirliğinde artık yeni bir aşamadayız” sözlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan, Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev’in eşi Ziroat Mirziyoyeva ile Konigil Kağıt Fabrikası’nı ve yaşayan Özbek Köyü Müzesi’ni ziyaret etti.