Assos Antik Limanı’nda arkeolojik ve doğal sit alanında dozer, kepçe kamyon üzere ağır iş makinalarıyla faaliyette bulunulduğu ve bu faaliyetlerin yaratmaya başladığı tahribat Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Müdafaa Derneği ve Assos Dostları tarafından gündeme getirilmişti.
Assos Antik Liman mevkiinde “kaya düşmesi tehlikesini gidermek amacıyla” Çanakkale Vilayet Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen bir ihaleyle teknik rapor, tedbir projesi ve uygulama projesinin hazırlattırıldığı, bu rapor ve uygulama projelerinin Çanakkale Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Şurası kararıyla uygun bulunduğu anlaşılmıştı.
İnşaat ihalesinin bu hususta hiçbir uzmanlık alanı bulunmayan Ayvacık Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından gerçekleştirildiği ve ihaleyi alan şirket tarafından işe başlanıldığının öğrenilmesi sonrası Çanakkale Valiliği de bölgeyi “Afet Bölgesi” ilan ederek giriş ve çıkışları yasaklamıştı.
YARGIYA TAŞINDI
Bölgedeki ağır tahribatın akabinde Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Muhafaza Derneği ve Assos Dostları tarafından ilgili kurumlara müracaat yapılarak cürüm duyurularında bulunuldu. “Teknik rapor, tedbir projesi ve uygulama projesinin uygun olduğuna dair” Çanakkale Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Konseyi kararının iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle dava açılmıştı.
Çanakkale 2. Yönetim Mahkemesi 17 Şubat 2022 tarihli kararıyla yürütmenin durdurulmasına karar vermiş, bu karar doğrultusunda faaliyetin durdurulması için Çanakkale Valiliği, Çanakkale Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Şurası ve Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığı’na gerekli idari müracaatlar yapılmıştı.
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Müdafaa Derneği’nin faaliyetlerin durdurulup durdurulmadığını yerinde incelemek maksadıyla yaptığı müracaat kolluk tarafından reddedilirken alana girişleri de engellenmişti. “Mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı uygulanmamış, karara karşın faaliyetler sürat kesmeden devam etmiş ve mahkeme kararları uygulanmayarak hata işlenmiştir” diyen dernek Çanakkale 2. Yönetim Mahkemesi’nin 24 Mayıs 2022 tarihli kararını hatırlattı. Buna nazaran mahkeme dava açma münasebetini haklı bularak “Assos Antik Limanı Kaya Islahı Projesi’nin rapor ve uygulama projelerine uygunluk kararı” veren Çanakkale Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Kurulu’nun 16 Aralık 2020 tarihli kararını iptal etti.
‘BİLİM BİR DEFA DAHA KAZANDI’
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Muhafaza Derneği’nin açıklamasına nazaran kararın münasebetinde şunlara yer verildi:
- Kurulun onayladığı projenin kapsadığı alanın 1. Derece Arkeolojik Sit alanı olduğu,
- Kültür Varlıklarını Müdafaa Yüksek Kurulu’nun 05.11.1999 tarih ve 658 sayılı ve 07.04.2016 tarih ve 562 sayılı unsur kararları uyarınca 1. Derece Arkeolojik Sit alanlarının muhafazaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında motamot korunması gereken alanlar olduğu, bu alanlarda hiçbir yapılaşmaya müsaade verilmeyeceği ve bilimsel gayeli hafriyatlar dışında hiçbir hafriyat çalışmasının yapılamayacağı,
- Bu yerlerde doğal afet yaşanması halinde ise yapılması zarurî olan uygulamaların tabana en az müdahale edilecek halde, müddeti belirlenerek ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından oluşturulacak bilim heyeti kontrolünde zarurî uygulamaların yapılması gerektiği,
- İlke kararlarına karşıt bir formda yapılacak işin mühletinin belirlenmediği, denetme misyonu için Kültür ve Turizm Bakanlığınca bir bilim heyeti oluşturulmadığı,
- Uygunluk kararında prensip kararlarına alışılmamış biçimde uygulamanın proje müellifi sorumluluğunda, Çanakkale Vilayet Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ile Müze Müdürlüğü kontrolünde ve Assos Hafriyat Başkanlığı uyumunda yapılmasına karar verildiği ve bunun unsur kararlarına alışılmamış olduğu belirtilmiştir.
Derneğin İdare Konseyi Lideri Süheyla Doğan Ünal imzalı açıklamasında şunlar kaydedildi:
“Bu karardan ötürü hayli sevinçliyiz. Bilim bir kere daha kazanmıştır. Fakat adalet geç tecelli etmiştir.
Assos Antik Liman mevkiinde, ne yazık ki tüm uğraşlarımıza, resmi başvurularımıza, kabahat duyurularımıza, dava açıp yürütmeyi durdurma kararı almamıza karşın büyük bir tabiat ve tarih katliamı yaşanmış, Assos Falezleri yok edilmiştir, bir doğal peyzaj yok edilmiştir. Assos artık eski Assos değildir ve olmayacaktır. Bölgeye arkeolojik sit yanı sıra ‘Doğal Sit Alanı’ olma özelliği kazandıran tüm bedeller yok edilmiştir.
Assos Antik Limanı’nda yaratılmış olan mevcut durumun eskiye oranla güvenlik açısından uygun olup olmadığı konusunda tasalarımız vardır. Mahkeme kararı doğrultusunda, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, bu iş için gereken tüm meslek alanlarından hususlarında uzman bir ‘Bilim Heyeti’nin oluşturulması, heyetin mevcut durumu incelemesi ve bundan sonra yapılabilecekler için teknik ve bilimsel bir yol haritası çizmesinin mecburî olduğunu düşünmekteyiz. Derneğimiz tarafından Çanakkale Valiliği’ne başvurularak bölgenin afet bölgesi ilan edilmesi nedeniyle yaşanan mağduriyetin afet fonları vb üzere kaynaklardan karşılanması talep edilmiş lakin rastgele bir sonuç alınamamıştır. Bu husustaki talebimizi yineliyoruz.
Bir bilim heyetinin teşkil edilerek, Assos Antik Limanı’nda can ve mal güvenliğinin sağlanıp sağlanmadığının tespitini ve bundan sonra yapılması gerekenlerin belirlenmesini, bölgenin bu derece tahrip edilmesinde vazife ihmali bulunanlar hakkında gerekli soruşturmanın yürütülmesi ve yöre halkı ve turizmcilerim mağduriyetlerinin giderilmesini talep ediyoruz.”