Eski Sovyetler Birliği’nin son devlet lideri Mihail Gorbaçov’un hayatını yitirdiği bildirildi.
Rusya Federasyonu Devlet Başkanlığı Yönetimi Merkez Klinik Hastanesinden yapılan açıklamada, 91 yaşındaki Gorbaçov’un ağır ve uzun bir hastalıktan sonra akşam saatlerinde hayatını kaybettiği tabir edildi.
Gorbaçov ismi, yaptığı ataklarla iktisatta çöküşe neden olan ve Sovyetleri yok etmesiyle biliniyordu. Gorbaçov, Sovyetlerden sonra dünyada da ABD hegemonyasındaki tek kutuplu sistemin başlamasını sağlamıştı.
MİHAİL GORBAÇOV KİMDİR
1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasından evvel Sovyet Komünist Partisi’nin başında bulunan son devlet lideri. 1985 yılından 1991 yılına kadar iktidarda kaldığı periyot bilhassa Amerika Birleşik Devletleri ile âlâ bağlantılar kurmuş, Komünizmin gelmesinden sonra içe kapanan Sovyetler Birliği’nin dış işlerinde sıcak bir tavır izlemesini sağlamıştır.
Mihail Gorbaçov, 2 Mart 1931’de Kuzey Kafkasya’nın Stawropol bölgesinde Privolye köyünde doğdu. Tam ismi Mihail Sergeyeviç Gorbaçov’dur. Çocukluğu, Stalin periyodunda geçti. Daha çocuk yaşta iken dedesi tarafından partinin öğrenci yetiştirme koluna gönderildi. II. Dünya Savaşı yıllarını en şiddetli biçimde yaşayanlardandı. Zira yaşadığı köyün bulunduğu Stawropol bölgesi Almanların eline geçmişti. Bu nedenle ailesi ile birlikte 1943 yılında göç etmek zorunda kalmışlardı. 1946 ile 1950 yılları ortası çiftlikte çalıştı. Tahsil hayatına köyde başlayan Gorbaçov, başarılı bir öğrenciydi. Bilhassa matematiğe ve tarihe ilgi duyuyordu. Eğitim hayatı devam ederken bir yandan da çiftlikde çalışıyordu. 1950 yılında Moskova Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girdi.
1952 yılında, Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ne katılmasıyla siyasi hayata girmiş oldu. Akabinde 1955 yılında hukuk fakültesini bitirdikten sonra Stawropol’da Genç Komünistler Birliği’nde vazife almaya başladı. Tıpkı periyot Raisa Maksimovna Titarenko ile tanıştı ve 25 Eyül 1953’te evlendi. 1970 yılına gelindiğinde Strawropol’da teşkilatın birinci sekreteri olmuştu. Sonraki yıl Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyeliğine seçildi.
1978 yılında tarım sorumlusu olarak sekretaryaya girdi. Sonraki yıl, politbüro yedek üyesi, 1980’de de asil üyeliğe getirildi. Konstantin Çernenko’nun vefatından sonra 1985 yılında KPSS’nin Genel Sekreterliği’ne getirildi. Birebir yıl Ronald Reagan ile Cenevre’de silahsızlanma, bilim, kültür ve eğitim alanında bilgi alışverişi için tepe toplantısı düzenledi.
BÜYÜK REAKSİYONLAR ALDI
1986 yılında Reykjavik’te Amerika Birleşik Devletleri lideri Ronald Reagan ile yaptığı ikinci görüşmede silah kontrolü konusunda uyuşmazlıklar baş gösterdi. Ronald Reagan, silah projelerinden taviz vermediği için görüşmelerden bir sonuç alınamadı. 1987 yılının başında ülkede kıymetli iktisadi ıslahatlar yapılmasını sağladı. Glasnost ve Perestroika görüşleri Sovyet meclisince kabul edilmesinden sonra dış siyasete verilecek yeni istikametler açıklandı. Yeniden birebir yıl Avrupa ve Asya’da orta ve kısa menzilli füzelerin imhasını kabul etti. Tekrar 1987 yılında Ekim İhtilali’nin 70. yıl kutlamalarında Josef Stalin ve Lev Troçki hakkında eleştirici konuşmasından ötürü reaksiyon aldı.
1988 yılında devlet başkanlığı misyonuna getirilince alkol tüketimi ve yolsuzluklara karşı kampanya başlattı. Yeni bir yönetici takım atayarak takımların gençleşmesini sağladı. Lakin ülke iktisadında yaptığı ıslahatlara karşın bir gelişme görülmemesinden ötürü büyük yansılar aldı.
1989 yılına gelindiğinde aldığı yansılara karşın yapıan seçimlerde tekrar parlemento başkanlığına seçildi. Fakat seçimlerden kısa bir müddet sonra Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Türkistan’da milliyetçi fikirlerden hareketle maden personelleri greve başladılar. Lakin yeniden bu devir doğu ve batı Almanya’nın birleşmesi dolasıyla olay gözardı edildi.
Sovyetler Birliği’nde iktisadın yeterli gitmemesi üzerine 9 Eylül 1990’da Helsinki’de Amerika Birleşik Devletleri Lideri George Bush ile görüştü. Çizdiği ölçülü dış siyaset ile tıpkı yıl Nobel Barış Ödülü’nü kazandı. Lakin kısa bir müddet sonra ülkede bölünmeler başladı. Sosyalist rejimin devamını isteyenler ve kapitalist sisteme geçerek ekonomiyi düzeltmek isteyenler olarak siyasi takımlar ikiye bölünmüştü. 19 Ağustos 1991’de Gorbaçov’un komünist rejimi gereğince desteklememesi mazeretiyle Yanayev komutasındaki KGB ve ordu Gorbaçov’a karşı darbe düzenlediler. Fakat yapılan darbe başarızılıkla sonuçlandı. Darbede ismi geçenler yurtdışına kaçtılar.
22 Ağustos 1991’de Gorbaçov, devlet yönetimini tekrar eline aldı. Lakin siyasetin rayına oturmayışı ve Boris Yeltsin ile Gorbaçov’un siyasi gayreti iç karışıklıkların artmasına sebep olmuştu. Kısa bir mühlet sonra Sovyetlerden ayrılan 11 devlet, 8 Aralık 1991’de bir ortaya gelerek Bağımsız Devletler Topluluğu’nu oluşturdu. Bu olay Gorbaçov’un sonunu hazırladı. Bu gelişmeler üzerine Mihail Gorbaçov, 25 Aralık 1991’de yazılı ve görsel basın aracılıyla vazifesini bıraktığını açıkladı.
Görevinden kendi isteği ile ayrıldıktan sonra Amerika ile bağlarına devam etti. Carleton Üniversitesi’nden tabip unvanını aldı. Dağılan Sovyetler Birliği’nde Gorbaçov taraftarları azınlıkta kaldığı için bir daha siyasete girmedi. Televizyon dünyasına giren Gorbaçov, kimi reklam sinemalarında oynadı. 2005 yılında “Point Alpha” Ödülü’ne layık görüldü be Münster Üniversitesi tarafından kendisine fahri hekim unvanı verildi. Mihail Gorbaçov, 2007 yılının Ocak ayından beri Rusya’da yeni bir parti kuracağının sinyallerini vermekte.