Türk-İş, haziran ayına ait ‘Açlık ve Yoksulluk Sınırı’ araştırmasının sonuçlarını yayınladı. Rapora nazaran;
???? Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması fiyatı (açlık sınırı) 6 bin 391 TL’ye,
???? Besin harcaması ile giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi gereksinimler için yapılması mecburî başka aylık harcamalarının toplam fiyatı (yoksulluk hududu 20 bin 818 TL’ye,
???? Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 8 bin 313 TL’ye yükseldi.
6 AYLIK BESİN ENFLASYONU YÜZDE 56
Mutfak enflasyonundaki değişim Haziran 2022 itibariyle şu biçimde gerçekleşti:
● Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin besin için yapması gereken taban harcama fiyatındaki artış bir evvelki aya nazaran yüzde 6,2 oranında gerçekleşti.
● Son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 117,29 olarak hesaplandı.
● Altı aylık değişim oranı yüzde 55,96 oranında oldu.
Türk-İş hesaplamasında temel alınan ve direkt piyasadan derlenen fiyatlara nazaran, besin eserlerinde Haziran 2022 itibariyle gözlemlenen değişim harcama kümelerine nazaran şu halde oldu:
Süt, yoğurt, peynir kümesinde:
Resmi bilgilere nazaran içme sütü üretimi ve toplanan inek sütü ölçüsü azalıyor. Girdi ve tedarik maliyetlerinin de artmasıyla haziran ayında da hem süt hem yoğurt hem de peynir fiyatları artış gösterdi. Sütte 1 aylık artırım yüzde 13 olarak tespit edildi. Alım gücü eriyen tüketiciler için çıkarılan 900 ve 800 gramlık paketlerin akabinde 750 gramlık beyaz peynirler de raflarda görüldü.
Et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller, yağlı tohum eserleri kümesinde:
Kuzu, tavuk ve yumurta fiyatlarında düşüş gözlendi. Dana, balıketi yeşil ve kırmızı mercimek fiyatları arttı. Bir ayda nohut yüzde 18, kuru fasulye ile yağlı tohumlar (kuruyemişler) yüzde 13 zamlandı. Ayrıyeten yumurta fiyatlarının çok gerilemesi nedeniyle ziyan eden birtakım yumurtacıların kümeslerini kestikleri ve kapattıkları uzmanlarca söz edildi.
Ekmek ve tahıllar kümesinde:
Makarna, pirinç, bulgur ile un ve irmik fiyatlarının tamamı yükseldi. Bu kümede en yüksek artırım yüzde 14 ile pirinçte oldu. Pirinç mayısta da yüzde 12 zamlanmıştı. Türkiye’nin üretimdeki düşüşe bağlı olarak kendi muhtaçlığı için iç piyasada tüketmek üzere en az 2-3 milyon ton buğday ithalatı yapacak olması un, ekmek, makarna, bulgur unlu mamuller ve buğdayın kullanıldığı tüm eserlere kesinlikle artırım olarak yansıyacağının işareti. Ayrıyeten alım gücü düşen vatandaşlar simidi de kredi kartıyla almak durumunda kaldıklarından simitçi büfelerinde pos aygıtları görülmeye başladı.
Taze sebze-meyve kümesinde:
Semt pazarlarında maydanoz, kıvırcık üzere salata yeşillikleri ve pazı, ıspanak üzere yeşil yapraklı sebzelerin fiyatları geriledi. Çok tüketilen patates ise hâlâ 10 TL’nin üzerinde satılmaya devam ediyor. Taneli sebzelerden barbunya, fasulye, yaz sebzelerinden domates, kabak, patlıcan, biber fiyatları geriledi. Bezelye sabit kaldı. Bezelye ve kuru soğan sabit kaldı. Limon zamlandı. TÜİK’e nazaran kavun-karpuz üretici enflasyonu yıllık yüzde 230 olarak gerçekleşti. Bilhassa karpuzun haziran ayı sonunda bile tanesi ortalama 35 TL’ye satılmasıyla hem semt pazarlarında hem marketlerde dilimle karpuz satışı yaygın hale geldi. Kiraz, kayısı, dut, şeftali, erik üzere yaz meyvelerinin fiyatları görece erişilebilir düzeye yaklaştı. Lakin bahar aylarındaki don olayları ve yüksek maliyetler sebebiyle geçmiş yazlarda olduğu üzere büyük fiyat gerilemesi olmayacağı öngörülmekte. Ortalama zerzevat kg fiyatı 11,7 TL, ortalama meyve kg fiyatı 16,68 oldu. 18’i zerzevat ve 9’u meyve olmak üzere toplam 27 eserdeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 13,36 TL olarak tespit edildi.
Temel yağ eserlerinin bulunduğu kümede:
Ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı ve margarin eserlerinin hepsi zamlandı. Margarin 1 ayda yüzde 11 zamlandı Birtakım marketlerde sıvı yağlara alım sonu ve eserlere hırsızlığa karşı alarm takılması uygulamaları devam devam ederken tanesi 50 TL’yi bulan 200 gramlık tereyağı paketlerine de alarm takılmaya başlandı.
Son küme içinde yer alan besin hususları:
2001’den bu yana sırasıyla; pancar üretimine gelen kota, şeker fabrikalarının özelleştirilmesi ve çiftçiye takviye yerine örneğin bu aydan başlayıp Ekim 2022’ye kadar sürecek sıfır gümrükle 400 bin ton şeker ithali müsaadesi üzere düzenlemeler, şeker fiyatlarının yıllar içinde artmasının en temel sebeplerini oluşturdu. Türk Şeker’in 27 Haziran itibariyle kimi zincir marketlere sattığı şekere yüzde 67 oranında yaptığı artırım önümüzdeki haftadan itibaren raflara yansıyacak. Bu yüksek artırım açıklanmadan evvel bile şeker raflarındaki son bir aydaki artış yüzde 14 olmuş durumda. Mayıs ayında yüksek oranlarda zamlanan çay ve ıhlamur fiyatları bu ay da değişmedi. Pekmez fiyatı da sabit kaldı. Siyah ve yeşil zeytin, salça, reçel, bal fiyatları yükseldi. Baharatlar ortalama yüzde 16, tuz yüzde 18 zamlandı. (EKONOMİ SERVİSİ)