Seçimlere az bir vakit kala Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, konut kira artışını yüzde 25 ile sınırlayan düzenlemeyi uzatacaklarını açıkladı. Milyonlarca kiracı ve konut sahibini ilgilendiren bu düzenlemenin önümüzdeki periyotta gayrimenkul kesiminde dengeleri değiştirmesi bekleniyor. Geçen yıl olağandışı enflasyon şartlarında getirilen düzenleme enflasyonda düşüş eğilimine karşın uzatılıyor. Bunun, 2 yıl üst üste enflasyonun çok altında bir getiri elde eden mesken sahiplerinin kesimde kıymetli tesirde bulunabilecek kararlar almasına yol açabileceği belirtiliyor.
“YATIRIM GAYELİ KONUT ALIMLARI DURABİLİR”
TSKB Gayrimenkul Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, kira sınırlamasında sürenin uzamasının yatırım amaçlı gayrimenkul alımlarını durduracağını söyledi. Maya, “Kiracıları korumak için getirilen bu sınırlama konut sahipleri ile kiracıları bir kere daha karşı karşıya getirebilir. Kiracılarını meskenden çıkarmak isteyen mesken sahiplerinin sayısı artacaktır” dedi.
Kiracılar için avantajlı olan uygulamanın kira ile geçinenlerin getirilerinin enflasyonun altında kalmasına yol açacağını belirten Maya,, “Mevduat faizleri bile yüzde 25’leri geçtiği bir ortamda konut sahipleri tasarruflarını öbür alanlarda kıymetlendirme yolunu seçebilir” sözünü kullandı. Maya bu durumun konut üretimine çok fazla bir tesir etmesini beklemediklerini kaydederek, “Yatırım maksatlı konut üretimi aslında bir müddettir sonluydu. Türkiye’de yıllık konut muhtaçlığı 800 bine yükseldi, bu sayı 5 yıl evvel 600 bin civarındaydı. Yani konut yatırımları bu karardan çok fazla etkilenmez” diye konuştu.
Finanskent Emlak’ın sahibi Ümit Yalçın, kararın yatırımlara tesiri ile ilgili tıpkı görüşte değil. “Uygulama konut yatırımlarını baltalayacak” diyen Yalçın, yatırım için daire alımlarının düşeceğini belirtti. Kira gelirinin sınırlanmasının yabancı yatırımcıyı da konut almaktan vazgeçireceğini lisana getiren Yalçın, “İnşaat Türkiye’nin lokomotif sektörlerinden biri. Alım olmayınca üretim de olmayacak” diye konuştu.
Yalçın, “İnsanlar yatırımlarının karşılığını alamadıklarında, buradan elde etti parayla mutfak masrafını karşılayamadığı vakit malın pahasının artması çok bir şey tabir etmiyor” dedi. Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Lideri Hakan Akdoğan ise kira artışının yüzde 25’te sabitlenmesinin konut sahiplerinin büyük yansısını çekeceğini söyledi. Uygulamanın tersine kiraları artıracağını söz eden Akdoğan şunları söyledi:
“Uygulamanın uzatılmasıyla boşalan kiralık konut piyasasında fiyatların daha da yukarılara çıkacağı telaşı yaşanıyor. Konut sahibi, kontratın dolmasıyla eski kiracı yerine yeni kiracı tercih edecek, burada da yeni fiyat belirlenecek. Aynı bina içinde iki farklı dairede eski kiracı 5 bin liraya oturuyor, yeni kiracı 10 bin liraya. 7 yıllık kiracı 2 bin liraya otururken daireden çıkıyor yeni kiracı 8 bin liradan giriyor. Haliyle beşerler oturduğu yerden çıkmak istemiyor ancak konut sahibi de o kiradan istemiyor.”
Akdoğan’a nazaran sorunun en sağlıklı tahlili semt semt ‘değer haritaları’ oluşturmakta.
“EV SAHİBİ MESKENİNİ SATAR”
Kirada yüzde 25 artış sınırlamasının uzatılmasının yeni kiralık fiyatlarını daha da artıracağını söyleyen MasterTürk Kümesi Türkiye Başkanı Gökhan Taş da “Zaten son vakitlerde eski-yeni kiracı ortasındaki fiyat farkı 5 katına çıkmıştı. Artık daha da artacak. Öteki taraftan içinde kiracı olan konutlarda tahminen çok hareket olmayacak lakin kiracısı çıkan konutlarda mesken sahibi yeni kiracı yerine satışı tercih edecek” dedi.
Taş, bu durumun ikinci el konut satışlarını hareketlendireceğini, tercihin ‘kiraya vermek’ yerine ‘satmaya’ kayacağını belirtti. Geçici düzenlemelerin kalıcı hale getirilmesinin piyasalardaki istikrarları bozduğunu söyleyen Gayrimenkul Hukukçuları Derneği Lideri Ali Güvenç de “Uygulamanın süreksiz olması çok değerliydi. Fakat yeni haliyle kalıcı olacak üzere. Mal sahipleri esasen piyasa enflasyonundan ötürü mağdur oldular. Son periyotta çokça karşılaştığımız ‘boş ev’ kavramı yeterlice yaygın hale gelecek” dedi.
Sahada karşılaştıkları örnekleri anlatan Güvenç, “Gayrimenkullerinde bilhassa geçen sene kiradan kaynaklı çok önemli ziyana uğrayan mal sahipleri açısından bir sene daha katlanılabilir olmaz. O nedenle çok kişi meskenini satmak istiyor. İçinde kiracı olan konutu da kimse almak istemiyor. O nedenle de kiracı çıktığı anda kimse yeni kiracı istemiyor. Bu da piyasada boş konut artışı yaratıyor” diye konuştu.
‘YARISI BİZDEN’ İLE DÖNÜŞÜM HIZLANACAK
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kentsel dönüşümde “yarısı bizden kampanyası başlattıklarını açıkladı. Kentsel dönüşümde 2+1 100 metrekareye kadar ve 3+1 120 metrekareye kadar olan konutların maliyetinin yarısının devlet tarafından karşılanacağını belirten Erdoğan şunları söyledi:
“100 metrekare 2+1 meskenini yapmak isteyen vatandaşın önüne 1.5 milyon maliyet mi çıktı, 750 bin lirasını hibe olarak vereceğiz. Kalan 750 bin lirayı kendisi koyacak ve konutunu yenileyebilecek. Devletin karşılayacağı kısım 120 metrekare 3+1 için konut için 1.8 milyonun yarısına tekabül eden 900 bin lira olacak. Borçlanacaksa vatandaş 0.79 faizle 10 yıl vadeli kredi kullanabilecek. Yüzde 10’u peşin, kalanı 10 yıl vadeli olarak ÜFE/TÜFE memur artış oranından yüksek olmayacak biçimde borcunu ödeyebilecek. 750 bin liralık aylık taksit 5.625 lira, 900 bin lira için aylık taksit 6.750 lira olacak. Ayrıyeten İstanbul’da kira yardımlarını 3 bin 500 liradan 5 bin 250 liraya yükseltiyoruz.”
Mülk sahibi 26 Nisan – 29 Mayıs tarihleri ortasında e-devlet üzerinden müracaat yapacak.Bu ortada, dal temsilcileri, kampanyanın dönüşümü hızlandıracağını ve bilhassa kenti konutunu yenilemek isteyen vatandaşa büyük kolaylık sunacağını bildirdi. İNDER Lideri Nazmi Durbakayım, “Kampanya gereksinim duyulan dönüşüm atağının öncüsü olacak” formunda konuştu.