Türkiye’de her 10 konuttan ikisinde aileler yoksulluk hududu altında yaşıyor ve temel muhtaçlıklarını karşılayamıyor.
Temel Muhtaçlık Derneği (TİDER) İdare Şurası Lideri Hande Tibuk, ekonomik krizin her kısmı olumsuz etkilediğini sivil toplum kuruluşlarına verilen dayanakların de düştüğünü vurguladı. Tibuk, Türkiye’de her yıl 7.7 milyon ton yiyeceğin çöpe atıldığını, muhtaçlık sahipleri için bilhassa turizm ve restoran kesiminde sıcak yemeklerin çöpe gitmesinin önüne geçmek için uğraşacaklarını söz etti. Tibuk ile krizle birlikte artan muhtaçlık seviyesini ve besin bankacılığını konuştuk.
– Pandemi ve şu anda yaşanan ekonomik kriz ile TİDER’e başvuranların sayısı arttı mı?
TİDER olarak 2019 sonlarından bu yana ferdi müracaat almıyoruz. Maltepe’deki operasyon merkezimizden tüm tedarik ve planlama süreçlerini yönettiğimiz besin bankacılığı ağını oluşturduk. Müracaatlar besin bankalarına yapılıyor. Besin bankalarından aldığımız bilgilere nazaran pandemi devri prestijiyle başvuran sayısında yüzde 30 civarında bir artış görünüyor.
– TİDER’e gelenler daha çok hangi gereksinimleri lisana getiriyor?
Her ne kadar ferdi müracaat almasak da alışılmış ki bize ulaşan muhtaçlık sahipleri oluyor, onları yaşadıkları vilayet ve ilçeye nazaran ilgili müracaat noktalarına yönlendiriyoruz. Bu müracaatlarda vakit zaman maddi dayanak isteniyor ki çalışma modeli olarak hiçbir vakit maddi takviye yapmıyoruz. Eser konusunda ise her vakit öncelik temel besin unsurları (yağ, salça, bakliyat gibi) oluyor, bebekli ailelerde natürel ki mama ve bez en çok takviye istenen eserler.
– Her gün temel besin eserlerine yeni artırımlar geliyor. Artırımlarla gereksinim sahipleri artıyor mu?
Pandeminin başlangıcından bu yana besin bankalarına müracaat sayılarında artış var, koşullar sebebiyle sistemli işi ve geliri olan insanlardan da muhtaçlık sahibi durumuna düşenler oldu. Besin bankacılığının temelinde israftan eser kurtararak gereksinim sahiplerine bedelsiz ulaştırmak yatıyor. Lakin vakit zaman gelen bağışlarla almakta zorlandığımız başta yağ ve salçayı, ek olarak temel besin ve paklık eserlerini toptan olarak satın alıyoruz. Eser fiyatlarında ki artış sebebiyle geçen yıl ile karşılaştırıldığında birebir meblağ ile daha az adette eser satın alıyoruz.
– Dayanak Market’ten kaç kişi faydalanıyor?
Maltepe Dayanak Market TİDER Besin Bankacılığı Ağı’nda yer alan 66 besin bankasından biri. Maltepe Kaymakamlığı’na bağlı Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nın belirlediği gereksinim sahipleri yararlanabiliyor. Müracaatlar toplanıyor, inceleme sonrası belirlenen gereksinim sahipleri kendilerine tanımlanan puan ya da kart sistemi ile fiyatsız bir halde besin bankalarından alışverişlerini yaparak gereksinimlerini karşılıyor.
7.7 MİLYON TON YİYECEK ÇÖPE
– Türkiye’de şu anda israf ve yoksulluğun boyutu nedir?
2021 Birleşmiş Milletler Besin İsrafı Raporu’na nazaran, Türkiye’de her yıl 7.7 milyon ton yiyecek çöpe atılıyor. Maalesef Türkiye dünyada en fazla besinin israf edildiği ülkeler ortasında yer alıyor. Türkiye’de her yıl kişi başına 93 kilogram yiyecek çöpe atılıyor.
– Türkiye’de israfın en aza indirilmesi için hangi adımlar atılmalı?
Bir yılda ülke gereksiniminin dört katı besin ve hijyen hususu üretiliyor. İsrafı önleyerek yoksulluğun azaltılması mümkün. Kamu kurum kuruluşlarıyla birlikte çalışıyor, tüm Türkiye’de lokal idareler, üreticiler, perakendecilerle buluşup Besin Bankacılığı sistemini anlatıyoruz.
İHTİYAÇ SAHİBİ 900 BİNİ AŞTI
– Kaç tane besin bankasına ulaştınız? Bu alandaki amaçlarınız neler?
Dünyanın en büyük besin bankacılığı ağı olan Küresel Food Banking Network’ün Türkiye’deki birinci ve tek üyesi olarak ülkemizde besin bankacılığının yaygınlaşması ve milletlerarası standartlarda uygulanması için çalışıyoruz. Besin bankacılığı israfla uğraşın karşısındaki en güçlü tahlil yolu. Bu nedenle, Türkiye’nin her vilayetinde, her ilçede bir besin bankası olmasını istiyoruz.
TİDER Besin Bankacılığı Ağı’nda yer alan Türkiye’nin yedi bölgesinden 35 kentteki 66 besin bankası üzerinden 900 binden fazla gereksinim sahibine ulaşıyoruz.
– Ekonomik kriz periyotlarında bağışçılık yardımseverlik artıyor mu, Türk halkı yılda ortalama ne kadar bağış yapıyor?
Ekonomik kriz çabucak hemen her bölümü olumsuz etkiliyor, harcamalarında daha dikkatli olmalarına hatta kimi kalemlerden vazgeçmelerine sebep oluyor; bu kalemlerden biri bazen sivil toplum kuruluşlarına verilen takviye olabiliyor. Türkiye Üçüncü Dal Vakfı tarafından yapılan “Türkiye’de Kişisel Bağışçılık ve Hayırseverlik 2021” raporuna nazaran, Türkiye’de geçen yıl kişi başı ortalama yıllık yardım ve bağış ölçüsü 983 TL oldu. Bireylerin kendilerini bağış yapmaya teşvik edecek neden olarak öne çıkan birinci beş husus şu biçimde: Daha çok parasının olması, sivil toplum kuruluşlarının daha şeffaf olması, bağışının nasıl harcandığından emin olması, daha kolay bağış yapma tekniklerinin olması, kuruluşlar ve faaliyetleri hakkında daha çok bilgi sahibi olması.
– TİDER’in yeni periyot amaçları neler olacak?
Maalesef israf üretimden market raflarına, denizden tarlaya kadar her alanda var. Biz bu vakte kadar çoğunlukla üretim ve perakende alanındaki israfla çaba etmek üzere çalışmalara yoğunlaştık. Yeni dönmede bilhassa tarım alanındaki israfla ve HORECA alanında israfla uğraş çalışmalarına başlayarak sıcak yemek kurtarma operasyonlarına ağırlaşmayı hedefliyoruz.