“Çok güçlü bir yatırım bankacısı vardı, ortalıkta dolaşıp roman yazdığını söylüyordu. Kendi PR’ını yapıyordu lakin içten içe gerçek bir romancıdan daha yeterli roman yazabileceğine inanıyordu. Ne de olsa onlardan daha ‘akıllı’ydı zira daha çok para kazanıyordu.“
Prestijli Financial Times gazetesinin muharriri Simon Kuper’ın bu anekdotu aktarmasının sebebi, yeni bir araştırmanın sonuçları.
Askerlerden bilgi topladılar
Sosyal bilimci Marc Keuschnigg, Arnout van de Rijt ve Thijs Bol, kar ile bilişsel maharet ortasındaki ilişkiyi, oldukça kapsamlı bir bilgi üzerinden araştırmış. Araştırmacılar, İsveç’te askerliğin mecburî olduğu devirde, askere alınan 18 yaş civarındaki yaklaşık 60 bin erkeğin bilişsel (sözlü manaya, teknik manaya, uzamsal yetenek ve mantık) kapasitelerini ölçmüş. Daha sonra bu bireylerin ileriki yıllardaki karları tahlil edilmiş.
Yüksek yararla yüksek zeka ortasında elbette bir bağlantı var. Hakikaten, yıllık yaklaşık 60 bin avroya (1 milyon 200 bin) kadar olan fiyatlar, bilişsel yetenek ile gelir ortasında sıkı bir bağ bulunduğunu söylüyor.
Ancak piramidin doruğuna hakikat çıkıldıkça bu korelasyon azalıyor. Hatta ‘en zeki yüzde 1’ ile ‘en güçlü yüzde 1’e bakıldığında ortak kesişim kümesi küçücük kalıyor.
En varlıklı yüzde 1’lik dilimdeki erkeklerin bilişsel kapasitesi, çıkar açısından yüzde 3’lük dilime giren erkeklerden daha düşük çıkıyor. Bu erkekler oburlarının iki katı maaş alıyor.
Gelir dağılımının görece adil olduğu İsveç üzere ülkelerde durum böyleyken, ABD’de üzere ülkelerde zeka / gelir korelasyonu daha da zayıflıyor.
Şans, hatta uzunluk uzunluğu bile önemli
Çalışma hayatında pek çok öbür faktör daha değerli. Baht, aile geçmişi, motivasyon, özdenetim, ofistekş istikrarları okuma mahareti ve hatta uzunluk uzunluğu bile iş hayatındaki pozisyonu belirleyebiliyor.
Ayrıca, Simon Kuper’ın da yazdığı üzere ‘bazı beşerler güçlü olmayı başkalarından daha çok önemsiyor’ ve mesleklerini bu hedefe adıyor.