Akdeniz Üniversitesi paydaşlığında yürütülen CONIFERA Projesi kapsamında Manavgat yangınından sonra endemik ve ender bitki tipleri için yapılan gözlemlerde Antalya orkidesi tekrar bulunurken Saman orkidesi tipinin bölge popülasyonlarının neredeyse büsbütün kaybolduğu ortaya konuldu
Geçtiğimiz yaz yaşanan büyük yangın felaketi sonrasında Akdeniz Üniversitesi öğretim üyeleri, Manavgat’ta faaliyet gösteren lokal sivil toplum kuruluşları ve Antalya Orkidelerini ve Biyolojik Çeşitliliği Müdafaa Derneği uzmanları, yangın sonrasında doğal floranın etkilenme seviyelerinin saptanması maksadıyla CONIFERA Projesi kapsamında bir yıllık dönemde arazi müşahedeleri yaptı.
Özellikle orman altında yayılış gösteren endemik ve ender bitki çeşitlerinin izlendiği arazi çalışmalarında yangından etkilenen alanın büyüklüğü ve alandaki bitki örtüsünün ağır tahribatının tesiri gözler önüne serildi. Yangından etkilenmeyen bölgelerde Ophrys antalyensis (Antalya orkidesi) cinsinin bilim dünyasına tanıtıldığı tip lokasyonunda yine bulunması sevindirirken, Oymapınar baraj göleti yakın etrafında yayılış gösteren Antalya endemiği Ophrys urtea (Saman orkidesi) tipinin bölge popülasyonlarının neredeyse büsbütün ortadan kalkması keder yarattı.
ANTALYA ORMANLARI İÇİN “CONIFERA”
Akdeniz Üniversitesi, Antalya Orman Bölge Müdürlüğü ve Antalya Vilayet Ulusal Eğitim Müdürlüğünün iştirakleriyle Antalya Orkidelerini ve Biyolojik Çeşitliliği Muhafaza Derneği tarafından yürütülen ve Avrupa Birliği fonlarıyla desteklenen “Conservation Implementation on Forest Endangered Resources of Antalya-CONIFERA” projesi kapsamında Antalya ormanlarında yayılış gösteren ve kritik olarak tehlike altında kırk gaye bitki tipi üzerine izleme ve müdafaa çalışmaları yapılıyor. “Conifera” Latince’de “kozalak veren” manasına geliyor ve Antalya bitki çeşitliliğine mesken sahipliği yapan ve çeşit sayısı bakımından epeyce varlıklı ormanları temsil ediyor.
YERİNDE ÇEŞİT İZLEMELERİ ÇOK ÖNEMLİ
Yaşanan orman yangınları sonrasında revize edilen CONIFERA projesiyle, yayılış bölgelerinde yerinde bedellendirilen çeşitlere ilişkin popülasyonların yangından etkilenme durumları kayıt altına alınmaya başlandı. Yürütülen izleme çalışmalarında tiplerin gelecek jenerasyonları üzerindeki baskılar ortaya konmaya çalışılırken, yangın riskine maruz bölgelerde bulunan cinslerin korunması için ek tedbirler ortaya koyuluyor. Manavgat ve yakın etrafındaki orman altı florası üzerine müşahedeler yapan Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İ. Gökhan Deniz, Antalya’nın varlıklı biyolojik çeşitliliğinin en kıymetli göstergelerinden birinin endemik cinsleri olduğunu kaydetti. Gençler (Manavgat) yakın etrafında yapılan arazi çalışmalarında yeryüzünde yalnızca Antalya ormanlarında yayılış gösteren ve yaklaşık 10 yıldır bölgede görülmeyen Antalya orkidesi çeşidinin yine saptamış olmasından duyduğu memnunluğu lisana getirdi. Deniz, “Antalya’nın güçlü bitki çeşitliliğinde iklimsel ve topografik yapı değişikliğinin büyük kıymeti var. Antalya orkidesi, bilimsel ismini da hoş Antalya’mızdan alan hayli lokal bir çeşit. Bilim dünyasına tanıtıldığı Gençler etrafında yangından etkilenmeyen bölgede gösterişli çiçekleriyle etkileyici tıbbın yine gözlemlenmiş olması biyolojik çeşitliliğimizin devamlılığı açısından çok önemli” diye konuştu.
SAMAN ORKİDESİ İÇİN ÜZÜCÜ HABER
Diğer yandan araştırma takımı tarafından yangının ağır yaşandığı bölgede yayılış gösteren ve yeryüzünde yalnızca Manavgat yakın bölgesinde bulunan Saman orkidesinin Oymapınar popülasyonunun neredeyse büsbütün ortadan kalktığının tespiti ise büyük ıstırap yarattı. Cinse ilişkin bölge bireylerinin büyük çoğunluğu Oymapınar-Tilkiler ortasında yanan alanda yer aldığını söyleyen CONIFERA Projesi izleme uzmanlarından Orm. Yük. Müh. Süleyman Kaçar tıbbın iki ana yayılış alanından birinin Taşağıl, oburunun ise Oymapınar olduğunu belirtti. Kaçar, “Saman orkidesi yaklaşık 10-15 cm uzunluğunda kısa bir bitki olmakla birlikte sarı kenarlı çiçekleriyle hemcinslerinden ayrılan bir yapıya sahip. CONIFERA Projesi kapsamında yer alan çeşitler üzerine yaptığımız izlemelerde yanan alanlarda yayılış gösterenler başka bir ehemmiyete sahip. Toprakaltında yumrulu cinslere ilişkin bireylerin yangından kısmen korunarak yalnızca bir yıl sonra çiçeklendiğini görmek hüznümüzü bir ölçü da olsa hafifletiyor. Bu yüzden alanların korunumu ve tabiata kendini yenileme bahtının sunulması epeyce gerekli” dedi.
DOĞANIN KENDİNİ YENİLEME GÜCÜ İNANILMAZ
Arazi incelemelerini yerinde kıymetlendiren Proje Koordinatörü Pınar Kınıklı, “Orman altında yayılış gösteren endemik ve ender bitki tiplerinin araştırılması, tanıtılması ve korunmasına odaklanan CONIFERA projesi için bölgede yaşanan orman yangınları projeyi farklı bir sürece götürdü. Bu kapsamda üzerinde çalışma yaptığımız bölge çeşitlerinin yangından epeyce olumsuz etkilenmiş olduğunu saptadık. Alanda yaptığımız çalışmalarda felaketin büyüklüğü bizi son derece üzmüş olsa da, bir yıl üzere kısa vakitte tabiatın kendini yenilemeye başladığını görmüş olmak sevindiriciydi. Proje kapsamında Antalya Orman Bölge Müdürlüğü’nün işçileri ve Manavgat’ta faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının işbirlikçi yaklaşımları, bahse olan ilgileri bu alanların korunması bahislerinde sağlam adımlar atılacağı istikametindeki görüşlerimizi pekiştirdi.” biçiminde açıklamalarda bulundu.