Andropoz, halk ortasında erkeklik hormonu olarak da bilinen testosteron düzeyinin azalmasıyla oluşan bu sürecin en büyük belirtisi, cinsel işlevlerdeki azalmadır.
Farklı bir deyişle testosteron hormonu azaldığında, erkeğin sadece cinsel performansı değil birebir vakitte psikolojisi de etkilenir. Depresif ruh hâli, uyku bozuklukları, cildin süratle kırışması ve göbek etrafında yağlanma üzere pek çok soruna yol açan andropoz, yaşlanmaya bağlı olarak testosteron hormon düzeyinin düşmesi olarak da tanımlanabilir.
Kadınlardaki menopoz periyoduna benzeri belirtilere yol açan andropoz, bayan menopozundan farklı olarak her erkekte görülmez. Erkekler, 40 yaşından 50 yaşına kadar kan seviyesinde bulunan testosteron hormonunun yaklaşık %10’unu, 50 yaşından sonra ise her 10 yılda bir yaklaşık %25’ini kaybeder.
Bu durum bireyden bireye farklılık gösterdiğinden, andropoz devrinin kesin bir başlangıç yaşı da bulunmaz. Yaşlanan adam sendromu ya da erkek menopozu olarak da anılan andropoz, testosteron replasmanı ile düzenlenebilen bir süreçtir.
ANDROPOZ NEDENLERİ NELERDİR?
Andropozun ilerleyen yaşla bir arada ortaya çıkan hipertansiyon, diyabet, damar sertliği üzere sistemik rahatsızlıklar, anksiyete, depresyon, orta-yaş buhranı üzere ruhsal durumlar, sigara ve alkol kullanımı, sedanter yani hareketsiz yaşam şekli üzere pek çok sebebi olabilir; bunların yanı sıra, cinsiyet hormonlarının düzeylerindeki farklılıklar da andropoza neden olabilir.
Kan dolaşımındaki testosteron hormonunun azalması en değerli andropoz nedeni olarak bilinir. Lakin erkeklerde yaşın ilerlemesiyle birlikte oluşan tek farklılık, testosteron düzeyinin azalması değildir. Özellikle seks hormonu bağlayan globülin (SHBG) de andropoz oluşumunda kıymetli bir rol oynar.
Yaşın ilerlemesiyle birlikte kanda SHBG hormon seviyesi de artar. Bu durum, biyolojik olarak kullanılabilir durumda olan testosteron düzeyinin azalmasına yol açar.
Bir çok hadisede andropoz semptomlarının hormonlarla hiçbir ilgisi yoktur. Ömür şekli faktörleri yahut psikolojik meseleler ekseriyetle bu belirti ve semptomların büyük bir kısmından sorumludur. Fakat andropoz belirti ve semptomları, testislerin çok az hormon ürettiği yahut hiç hormon üretmediği hipogonadizmin bir sonucu olarak da gelişebilir.
Bazı olaylarda bireyler hekimleriyle cinsel hususları tartışamayacak kadar utangaç olabilirler. Bu sebeple hasta gözlemlediği bütün belirtilerini bu muayene sürecinde hekim ile konuşmalı ve sahip olabileceği öteki şartlar yahut hastalıklarla ilgili bilgileri paylaşmalıdır.
ANDROPOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kişinin hem ruhsal hem de fizyolojik açıdan etkilenmesine neden olan andropoz periyodunda sıklıkla görülen belirtilerin bir kısmı, şu formda sıralanabilir:
· Birdenbire gelen ateş basma hissi,
· Çok terleme,
· Ciltte kuruluk hissi ve cilt kırışıklıkların artması,
· Beden tüylerinde azalma,
· Yağ kitlesinde artış, (memelerde büyüme, göbek bölgesinde süratli yağlanma)
· Kas ve eklem ağrıları,
· Kemik erimesi,
· Anemi sorunları,
· Konsantrasyon bozuklukları,
· Zihinsel faaliyetlerin zayıflaması,
· Entelektüel düzeyde gerileme,
· Yorgunluk ve hâlsizlik hissi,
· Ani his durum değişimleri,
· Depresyon,
· Hayattan keyif alamama,
· Alınganlığın artması,
· Sonlu ve hırçın hissetme,
· Uyku sorunları,
· Cinsel isteksizlik,
· Ereksiyon sorunları,
· Erken boşalma,
· Testis disfonksiyonu
ANDROPOZ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Andropoz teşhisinin konulması için tabip öncelikle bir fizik muayene gerçekleştirir ve hastanın sıhhat geçmişi hakkındaki bilgileri soracağı çeşitli sorular ile öğrenmeyi gayeler.
Doktor, bireyin testosteron düzeyini test etmek için bireyin kanından bir numune alarak laboratuvara gönderebilir. Geç başlangıçlı hipogonadizm teşhisi de çoklukla semptomlarına ve bireyin testosteron düzeyini ölçmek için kullanılan kan testlerinin sonuçlarına nazaran yapılabilir.
Daha sonra doktor, eldeki datalar ışığında andropoz teşhisini netleştirmek ve başka hastalıkları elemek için laboratuvar tetkiklerinin yapılmasını ister. Kan seviyesinde testosteron düzeyinin belirlenmesi için, total testosteron, hür testosteron, LH, FSH ve prolaktin hormon seviyeleri incelenir. Bu test çoğunlukla testosteron düzeyinin en yüksek seviyede olduğu sabah 8 ila 11 saatleri ortasında yapılır. Test sonuçlarının çıkmasıyla birlikte doktor, andropoz tanısı koyabilir.
Bazı olaylarda bireyler hekimleriyle cinsel mevzuları tartışamayacak kadar utangaç olabilirler. Bu sebeple hasta gözlemlediği bütün belirtilerini bu muayene sürecinde tabip ile konuşmalı ve sahip olabileceği öbür şartlar yahut hastalıklarla ilgili bilgileri paylaşmalıdır.
ANDROPOZ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Genel olarak andropoz belirtileri kişinin hayatını zorlaştırmıyorsa andropoz, kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir durum değildir. Andropoz semptomları için en yaygın tedavi çeşidi düzenli egzersiz yapma, sağlıklı beslenme, stresi azaltma ve yeterli uyku tertibine sahip olma üzere daha sağlıklı ömür şekli seçimleri yapmaktır.
Bu hayat biçimi alışkanlıkları tüm bireylerin hayat kalitesinde yükselme ve yarar sağlayabilir. Andropoz semptomları yaşayan erkekler bu alışkanlıkları benimsedikten sonra genel sağlıklarında dramatik bir değişiklik gözlemleyebilir.
Depresyon ve anksiyete üzere ruhsal durumlarda doktor denetiminde yapılacak ilaç tedavisi, bilişsel davranış terapisi ve ömür usulü değişiklikleri tesirli olabilir.
Eğer teşhis sürecinde yapılan kan testlerinin sonuçları, bireyde testosteron eksikliğini olduğunu gösteriyorsa, birey hormon meseleleri konusunda uzman bir endokrinologa yönlendirilebilir.
Uzman bu teşhisi doğrularsa, hormon eksikliğini düzeltmek ve bireyin belirtilerini hafifletmek için bireye testosteron yerine koyma tedavisi önerebilir. Testosteron yerine koyma tedavisi tabletler, bantlar, jeller, implantlar yahut enjeksiyonlar biçiminde gerçekleştirilebilir.