Dünün iktisattaki en kıymetli olayına, yani Merkez Bankası’nın faiz indirimine dair toplumsal medyada gereğince kıymetlendirme okuduğunuz fikriyle bu yazıda dünün ikinci en değerli olayına odaklanacağım. Anayasa Mahkemesi’nin, Fiyat İstikrarı Komitesi Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ni Anayasa’ya terslik gerekçesiyle iptal etmesine. Zira Anayasa Mahkemesi’nin doğrulukları haşa sorgulanamayacak Cumhurbaşkanlığı kararlarından birini iptal etme cüretini bulması başlı başına farklı.
Önce Fiyat İstikrarı Komitesi hakkında kısa bilgi vereyim. Evvelce, evvelden dediğim, Ali Babacan, Mehmet Şimşek’in periyotlarında Finansal İstikrar Komitesi vardı. Finansal İstikrar Komitesi’nin hedefi, iktisat idaresinde farklı bakanlıklar, üniteler ortasında uyumu sağlamaktı. 2018’deki başkanlık seçimleri sonrasında Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı üstlenen Berat Albayrak, Finansal İstikrar Komitesi’ni Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi yaptı. Kısa ismi olan Fikko’yla bilinen komitenin o devirde para siyasetinin belirlenmesinde üst karar organı olarak çalıştığı, yani kimi fonksiyonları bakımından Merkez Bankası’nın yerine geçtiği ortadaydı.
Berat Albayrak’ın istifası sonrasında Hazine ve Maliye Bakanlığını üstlenen Lütfi Elvan devrinde ismi tekrar Finansal İstikrar Komitesi’ne çevrildi. Merkez Bankası da aslında yeni lideri Naci Ağbal’la tekrar bağımsız hareket etmeye başlamıştı.
Ama AKP iktidarı iktisattaki kızıl elmasından, yani Merkez Bankası ile para siyasetini da Saray’a bağlama idealinden vazgeçmemişti. Naci Ağbal’ın Merkez Bankası başkanlığından apar topar alınması sonrasında bu sefer Cumhurbaşkanlığı kararıyla Fiyat İstikrarı Komitesi kuruldu. Komitenin şahsen ismi, fiyat istikrarının sağlanmasında temel makam olacağını ilan ediyordu. Meğer fiyat istikrarını sağlama vazifesi kanunla Merkez Bankası’na verilmişti. Merkez Bankası kendi internet sitesinde temel vazifesini şöyle tanımlıyor: “Merkez Bankasının temel gayesi, fiyat istikrarını sağlamaktır.” Merkez Bankası Kanunu’nda da “Banka, fiyat istikrarını sağlama maksadı ile çelişmemek kaydıyla Hükûmetin büyüme ve istihdam siyasetlerini destekler” sözü yer alıyor.
Fiyat İstikrarı Komitesi toplantılardan şahsen Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati tarafından son devirde paylaşılan karelerde Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu ya bulunmuyor ya da üvey evlat üzere en kenarda oturuyordu. Nebati Merkez Bankası’nın değerini yitirmesini “Politika faizini önemsizleştirdik” diye açıklamıştı.
Anayasa Mahkemesi işte dün bu Komite’yi, anayasaya alışılmamış olduğu gerekçesiyle iptal etti. İptal nedeni, Anayasa’nın “Kanunla düzenlenmesi gereken mevzularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamaz” kararıydı. Aslında bu bir hukuk skandalı. Bu kadar kıymet atfedilen bir komitenin türel statüsüne ait bu kadar fahiş bir kusur yapılmasına skandal demeyeceğiz de ne diyeceğiz? Komitenin hangi türel temele dayanarak kurulacağı yanlış hesap edilince alınan kararlarla ilgili en baştan hukuken sakat bir durum oluşturuldu.
Ama iptal kararıyla ilgili en kıymetli ayrıntı, Anayasa Mahkemesi’nin buna yürek edebilmiş olması. Olağanda Anayasa Mahkemesi iptal kararını almamak ismine yorumlarla bir açık kapı bulup CHP’nin başvurusunu reddedebilirdi. Mahkeme maliyeti ve tesiri çok yüksek olmayan bir hususta kitaba uygun hareket ederek aslında bir ileti verdi. Seçim yaklaştıkça hukuka karşıtlığı çok açık hususlarda artık eğip bükmeyeceği, hukuksal karar vereceği bildirisi.
Anayasa Mahkemesi’nin bu kararında çeşitli yerlerde çıkan, benim de evvelki gün yazdığım, Meclis çoğunluğunun yitirilmesi durumunda cumhurbaşkanının yoluna rastgele bir külfet yaşamadan devam etmesini sağlayacak hukuksal düzenleme hazırlığı da tesirli olmuş olabilir. Ankara’da parlamentoyu tümüyle devre dışı bırakacak bir sistem üzerinde çalıştığı konuşuluyor. Anayasa Mahkemesi iptal kararını yorumlayan bir kaynağım, “Acaba bu uğraşlara bir meydan okuma mı?” diye soruyordu.