Amasra’da meydana gelen ve 42 kişinin hayatını kaybettiği maden faciası ile ilgili TBMM Araştırma Kurulu’nun hazırladığı rapor tamamlandı.
Raporda ihmaller zinciri ortaya konurken bu cins kazaların önlenmesi için iş kazalarında ihmali ve kusuru bulunanlara caydırıcı cezalar uygulanması gerektiği belirtildi.
‘PATLAMAYA ELVERİŞLİ ORTAM OLUŞTU’
DHA’nın haberine nazaran raporda, Amasra’nın Bartın ilçesindeki kazanın tüm nedenleri, kazanın oluşumuna tesir edebilecek tüm faktörler ve aksaklıklar anlatıldı. Ayrıyeten, kazanın meydana gelme nedenleri; direkt nedenler, dolaylı nedenler ve temel nedenler olarak sınıflandırıldı. Kurul raporunda, kazanın yaşandığı 14 Ekim 2022 tarihinde metan ölçüm kıymetlerinin incelendiği ve burada uygulanan havalandırma projesinin metanın patlama alt limitlerinin altında kalması gerektiğine dikkat çekilerek, “Metanın patlama alt limitlerinin altında kalması için kâfi olmadığı görülmektedir. +40 kotunda başlayan hava giriş kuyusunun üretim ve hazırlık galerilerine olan arası (yaklaşık 3 bin metre) ve ocak havasının tıpkı anda faaliyet gösteren birbirinden bağımsız ve uzun birçok ocak açıklıklarını dolaşması nedeniyle ocak direncinin artması, ocak hava debisinin yetersizliği, tali fanların lokal olarak ağır kullanılması gerekliliği, kaza anında tali fanlardan birine bağlı fantüpün kelepçe arızasının P3 vardiyasında giderilmemiş olması, suratlarının yasal hudut pahaların altında olması potansiyel metan tabakalaşmasına yol açabilecek ortamların oluşma ihtimalini doğurmuş ve patlamaya elverişli ortam oluşmasında tesirli olmuştur” denildi.
‘TALİ HAVALANDIRMA YETERSİZDİ’
Kazanın meydana gelmesinde ana havalandırmadaki eksiklikten daha kıymetli derecede olmak üzere tali havalandırmadaki yetersizlik en kıymetli nedenler ortasında sıralandı. Metan patlamasının tetiklemesi ile arka arda gerçekleştiği düşünülen kömür tozu patlamasının ve patlama şiddetinin, ocağı yatay ve dikey tarafta geniş bir alanda etkilemesinin nedeninin de başarılı bir tozla çaba yapılamaması, su/toz barajlarının yetersiz olması ve hakikat konumlandırılmamış olmasından kaynaklandığı belirtildi.
Raporda kaza nedenlerine ait ayrıyeten şu sözlere yer verildi: “Üretim ve hazırlık sırasında yapılan patlatmalı hafriyat faaliyetlerinin mevzuatta belirtilen kaidelere uymaması ve bunları denetim eden ve denetleyen aktif bir kontrol ve denetim düzeneği olmaması ortam güvenliğini riske atmıştır. Kaza anında işçi eksikliği nedeni ile merkezi gaz izleme odasında tek operatörün çalışıyor olması, merkezi gaz izleme sisteminin sesli alarm sistemi ile entegre olmaması yer altı bağlantı ağının zayıflamasına ve bilgi akışında aksaklıklara neden olmuştur. Yapılan dış kontrollerde kaza ile illiyet bağı olan tespit ve teklifin olmadığı görüldü. Faal kontrol fonksiyonunu yerine getiremeyen kontrol sistemlerinin de bu facianın yaşanmasında tesiri oldu. İş sıhhati ve güvenliği eğitimlerinin ve tatbikatların teorik eğitimleri pratik hayata geçirecek yeterlikte ve nitelikte olmaması kazanın tesirinin yaygınlaşmasında rol oynamıştır.”
‘MADENCİLİK MEVZUATI GÖZDEN GEÇİRİLMELİ’
Raporda, bu tıp kazaların bir daha meydana gelmemesi için de teklifler sunuldu. Teklifler, şöyle sıralandı: “İş kazalarında ihmal ve kusuru bulunanlara uygulanan cezai müeyyideler ve iş teftişlerinde kontrol sırasında tespit edilen iş sıhhati ve güvenliğini tehlikeye atan eksiklikler konusunda ihmal ve sorumluluk sahibi olanlara uygulanan idari yaptırımların caydırıcılığı artırılmalıdır. Ruhsatsız işletildiği tespit edilen ve kapatılan madenleri işleten bireylere mahpus cezası verilmesi ve bu bireylerin ömür uzunluğu madencilik faaliyetlerinden menedilmesine yönelik yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Madencilik mevzuatı gözden geçirilmeli, kömür madenciliğine ait tüm faaliyetler için başka bir mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır. Madenlerde iş sıhhati ve güvenliği idare sisteminin oluşturulması, iş güvenliği ikliminin uygunlaştırılması ve bunun sürdürülebilir kılınması için madencilik faaliyetlerinin tek bir çatı kuruluş altında toplanmasını sağlayacak, memleketler arası standartlarda, bağımsız bir ulusal maden iş sıhhati ve güvenliği kurumu kurulmalıdır.”
‘GAZLI OCAKLAR İÇİN FARKLI BİR HAVALANDIRMA MEVZUATI HAZIRLANMALI’
Raporda yer alan teklifler ortasında, ‘havalandırma’ konusuna bilhassa dikkat çekildi. Gazlı ocaklar için farklı bir havalandırma mevzuatının hazırlanması gerektiğine dikkat çekilerek, “Havalandırma projelerinin her ocağın özel koşulları dikkate alınarak hazırlanması, ocak faaliyet değişikliklerine bağlı olarak güncellenmesi ve ilgili kurum/kuruluşlar tarafından onaylanarak uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir” denildi.
Ayrıca maden ocaklarındaki deneyimli işçi muhtaçlığına vurgu yapılarak, “Görevlendirilecek işçiden en az birinin 5 yıl ve daha fazla yer altı madenciliğinde deneyimli maden mühendisi olması zarurî olmalıdır. Yer altı madenciliğinde çalışanların çalışma yerlerine ulaşımını sağlayacak mekanik araçların belirlenmesi, belirlenen mekanik araçlarla ilgili imalat standartlarının ve insan taşınmasında alınacak güvenlik tedbirlerinin tespit edilmesi, kurulumdan sonra birinci kullanımda uygunluk onayının ve devamında periyodik denetimlerinin nasıl ve kimler tarafından yapılacağı üzere ayrıntıları kapsayan düzenleme yapılmalıdır” tabirlerine yer verildi.
‘KURUM YÖNETİCİLERİNİ KURTARMAYA YÖNELİK SENARYO YAZILMIŞ’
Bu ortada komitenin CHP’li üyeleri Bartın Milletvekili Aysu Bankoğlu, Zonguldak milletvekilleri Ünal Demirtaş ve Deniz Yavuzyılmaz, İzmir Milletvekili Kani Beko ve Antalya Milletvekili Aydın Özer, rapora ait TBMM’de basın toplantısı düzenledi. CHP’li komite üyeleri, raporda, facianın asıl nedenlerine ait birçok noktaya hiç değinilmediğini ya da birçok hususun yalnızca birer cümleyle geçiştirildiğini öne sürerek, raporunun yetersiz ve eksik olduğunu söyledi.
Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş, TTK’nın 14 bin norm takımı bulunmasına karşın 7 bin emekçi çalıştığını belirterek, “Bu kazanın asıl nedeni, personel açıklarıdır. Bu da üretimde iş güvenliğinde çok büyük zafiyetlere yol açmaktadır. Gaz izleme istasyonunda iki kişi olması gerekirken bir kişiyi bırakırsanız bu facialar yaşanmaya devam eder. İtiraz ettiğimiz konu bu. AK Parti’nin yükle hazırladığı raporda, kazanın sebebi barutçuya yüklenerek, kurumun öteki yöneticilerini kurtarmaya yönelik bir senaryo yazılmış. Barutçuyu kazanan tüm sorumluluğunu yüklemek gerçek değildir. Biz bir kere daha benzeri kazalar yaşanmaması için ders çıkarmamız gerekir. Bu kaza göz nazaran ‘geliyorum’ demiş. 2018 yılında yapılmış olan havalandırma sistemi ihalesi maalesef kaza oluncaya kadar tamamlanamamış. Dört yıl geçmiş üzerinden. Bu vakte kadar kaza yaşanmamasını mucize olarak görüyoruz” değerlendirmesinde bulundu. (HABER MERKEZİ)