ANKARA – Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme Geçiş Mutabakat Metnini 9 ay evvel imzalayan Altılı Masa’da yer alan partilerin hazırladığı 84 unsurluk anayasa değişikliği önerisi hafta başında açıklandı. Aralık ayı sonuna hakikat yapılması beklenen, onuncu toplantıda ise seçimin kazanılması durumunda kurulacak “ortak yönetim” yapısının netleştirilip açıklanması bekleniyor.
“Geçiş Sürecinin Yol Haritası” olarak isimlendirilen bu çalışma yalnızca başkanlar ortasında görüşülüyor. Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, Türkiye’yi adeta parlamenter periyoda geçmişiz üzere yöneteceğiz” dediği modelin ipuçlarını verdi. Modele nazaran Türkiye bir “koalisyon hükümeti” varmış üzere yönetilecek. Önderler milletvekili olarak Meclis’te olacak. “Anayasa değişikliği yapılana kadar siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar alacağım” taahhüdünde bulunan yeni Cumhurbaşkanı da bu taahhüt doğrultusunda başkanların kanaatini alacak. Bu düzenek “Eşgüdüm Kurulu” olarak çalışacak. Bakanlar da Meclis seçimi sonucuna nazaran Cumhurbaşkanının parti genel liderleriyle görüşmesi, onlardan aldığı bilgilerle belirlenecek.
Seçimin yenilenen İstanbul seçimleri üzere açık orta farkla ve birinci çeşitte bitmesi gerektiğine dikkat çeken Karamollaoğlu, HDP’nin alacağı tavrın da değerli olduğunu söyledi. Karamollaoğlu, “Kendi siyasetlerini dikkate alarak onlar da bir siyaset belirliyorlar. Nasıl bir karar verirler onu bilemiyorum. Lakin bu seçimin birinci çeşitte bitmesi çok önemli” dedi.
Saadet Partisi Genel Lideri Karamollaoğlu, partisinin genel merkezinde bir küme gazetecinin gündeme dair sorularını yanıtladı. Karamollaoğlu’nun değerlendirmeleri özetle şöyle oldu:
‘CUMHURBAŞKANI BAŞKANLARLA İSTİŞARE EDEREK KARAR ALACAK’
Altılı Masa dokuzuncu defa bir ortaya geldi. Çalışmalarda hangi kademedesiniz?
Biz bu sistemi değiştirmek istiyoruz. Seçimde istediğimiz neticeyi elde edersek hangi bahislerin üzerinde duracağız, bu değişikliği nasıl gerçekleştireceğiz, bununla ilgili çalışmaları yapıyoruz. Anayasa değişikliği önerisi kamuoyuyla paylaşıldı. Bunun gerisinden idare nasıl olacak? Bugünkü sisteme nazaran cumhurbaşkanı layüsel, kanunların üstünde. Seçildikten sonra, “Ben bildiğimi yaparım, 5 sene içinde de değişiklikleri yaparız” derse ne olacak? Onun için biz bir yol haritası ortaya koyacağız. Yani seçimden sonra anayasa nasıl değişecek, cumhurbaşkanı bu süreçte nasıl çalışacak, istişareleri nasıl yapacak? Adeta parlamenter periyoda geçmişiz üzere çalışılacağını söz ediyoruz.
‘360 YAKALANAMAZSA, KOALİSYON HÜKÜMETİ VARMIŞ ÜZERE YÖNETECEĞİZ’
Ortak idare yapısı nasıl olacak? Bakanlar nasıl belirlenecek?
Burada en kıymetli bahis istişare. Yani cumhurbaşkanı, bütün siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar alacak. Cumhurbaşkanı seçim sonucuna nazaran parti genel liderleriyle görüşerek, onlardan bilgilerle bakanları belirleyecek. Lakin o bakanlar da bir istişare düzeneğinin içinde karar alacaklar. Zira kararları cumhurbaşkanı tarafından benimsenirse bir mana tabir ediyor. Sonuçta imzayı cumhurbaşkanı atacak. Meclis’teki çalışmalara daha fazla kıymet vereceğiz. Süreci şimdiden kestirim edemiyoruz lakin 400’ün üzerinde milletvekili çıkarılırsa, çabucak anayasayı referanduma götürmeden değiştirebileceğiz. 360-400 ortası olursa referanduma götürme mecburiyeti var. 360 yakalanamazsa aşikâr bir mühlet, tahminen 5 sene bu türlü yönetim edeceğiz. Anayasa değişikliği yapılmadan, tahminen Türkiye’yi güya bir koalisyon hükümeti varmış üzere yöneteceğiz.
‘CUMHURBAŞKANI TAAHHÜTTE BULUNACAK’
Liderler, bu ortak idarede nerede olacak? Cumhurbaşkanı yardımcısı mı olacaklar, kabinede mi olacaklar, yoksa istişare heyeti mu oluşturulacak?
Bu bahis önümüzdeki toplantıda netleşecek. Biz kararlıyız; birlikte yöneteceğiz. Lakin, birlikte yöneteceğiz de cumhurbaşkanı anayasa değişmediği için layüsel. Nasıl olacak? Cumhurbaşkanı seçiminden evvel aday, siyasi parti genel liderleri ile birlikte, “Bundan sonra kararlarımı -bu değişiklik sağlanana kadar- siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek alıp Türkiye’yi yöneteceğim” taahhüdünde bulunacak. Burada bazen “parti genel liderleri cumhurbaşkanı yardımcısı olsun” deniliyor. Olamaz ki, milletvekiliyse milletvekilliği düşer.
Genel liderler milletvekili olmasın, direkt Cumhurbaşkanı Yardımcısı olsun önerisi olduğunu biliyoruz.
Bu koalisyon aşikâr bir mühlet Türkiye’yi yönetecek diyelim, genel liderlerin Meclis dışında kalması niçin gerekli? Önemli olan bu istişare düzeneğinin ismi nasıl konulacak. Siz buna cumhurbaşkanı yardımcılığı derseniz, milletvekillikleri otomatikman düşer. Lakin cumhurbaşkanı resen, “siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar alacağım” derse kimsenin yapacağı bir şey yok.
EŞGÜDÜM KURULU
Yüksek İstişare Şurası üzere bir konsey mu olacak?
Öyle bir heyet var, ancak şu anda o heyetlerin hiçbir aktifliği yok. Bu da yasal değil, ancak cumhurbaşkanı taahhüt edecek, genel liderler da bunu benimseyecek. Cumhurbaşkanı, “anayasa değişikliği yapılana kadar siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar alacağım. Bu kadar.” Mesela buna “eşgüdüm” de denilebilir. Eşgüdüm kurulu…
Eşgüdüm Kurulu diyebilir miyiz?
İster ‘kurum’, ister ‘kurul’, ‘ben siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar vereceğim’ desin, yeter! Burada eşgüdüm olacak. Bir karar alınırken siyasi parti genel liderlerinin kanaatleri de kesinlikle gündeme gelecek, onlarla istişare edilecek.
‘ADAYIN EN KIYMETLİ ÖZELLİĞİ EŞGÜDÜMÜ SAĞLAMAK OLACAK’
O adayın en değerli özelliği de bahsettiğiniz eşgüdümü sağlamak mı olacak?
Aynen. Alışılmış. O bunu kamuoyu nezdinde deklare edecek. Bunun tüzel istikameti yok. Lakin kamuoyu nezdinde bu türlü bir taahhütte bulunursa, herhalde cumhurbaşkanı olacak kişinin de bu taahhüdüne sadık kalması beklenir.
Ağırlıklı görüş, ortak görüş diyebilir miyiz?
Tabii, artık biz bunu önümüzdeki toplantıda, net bir formda söz edeceğiz. Şu anda ben bunu bu türlü teklif ediyorum, lakin başka arkadaşların da görüşü şu anda bundan farklı değil. Üzerinde durduğumuz husus, biz buna cumhurbaşkanlığı yardımcılığı diyemeyiz. Bunu ortak açıklamada görürsünüz diye düşünüyorum. Benim yaptığım bu açıklama istikametinde bir açıklama olacak.
‘GENEL LİDERLERİN MECLİS’TE BULUNMASININ YARARI VAR’
Saadet Partisi başkanı olarak sizin de tercihiniz o vakit milletvekili olmak, Meclis’te olmak?
Tabii. Parti genel liderlerinin seçilmişse Meclis’te bulunmasının yararı var.
Peki gelecek toplantıda, bakanlıkların, kurumların nasıl paylaşılacağı üzere ayrıntılar olacak mı?
Şu anda bu türlü bir şey gündeme gelmedi. Toplantıda da bunun kararının alınacağını düşünmüyorum şahsen. Lakin seçimden sonra o bahis gündeme getirilir.
ADAY ŞUBAT AYINDA AÇIKLANABİLİR
Adayınızı şubat ayında görür müyüz?
Görürsünüz üzere. Adaylık lakin seçim kararı alındıktan sonra açıklanır. Haziran’ı kimse beklemiyor. Büyük ihtimalle mayıs ayında olabilir. Altılı Masa’da adayın ne vakit açıklanacağı ayrıntısına girmedik. Bunun zaruret olduğunu da düşünmüyorum. Husus son vakitlerde gündeme fazla getirildiği için tahminen de önümüzdeki sene başlarında açıklamak gerekebilir. Lakin vilayetle de bunu açıklayacağız, vakti geldi üzere bir kanaatimiz yok.
Aday belirleme yolunu, sistemini görüştünüz mü?
Hayır bu mevzuyu da görüşmedik. Siyasi partilerin kendi kanaatleri olabilir, bunu gündeme getirirler, bu teklifler üzerinde bir müzakere yapılır ve o denli zannediyorum ki sonuçta bir mutabakat sağlanır. Ben büyük sorun olmayacağını düşünüyorum. İsimler üzerinde şimdiye kadar hiç konuşulmadı.
Sadece adayı mı açıklayacaksınız? Başkanların pozisyonu, Merkez Bankası lider adayları üzere kritik kurumların lideri da birlikte açıklanır mı?
Ben bunun taraftarı değilim. -Millet iradesi daha tecelli etmemiş- O ayrıntıya girmek mantıkla uyuşmaz.
Anayasa teklifinizde “Sembolik cumhurbaşkanı” diyorsunuz lakin halk tarafından seçilmesi öngörülüyor. Bu biraz çelişkili değil mi?
Bizim kaygımız Cumhurbaşkanının aldığı kararların sorgulanabilmesi. Cumhurbaşkanının yetkileri müzakere edilebilir, yerine nazaran kısıtlanır fakat ne olursa olsun, cumhurbaşkanı tek başına her türlü kararı alma ve uygulama makamında değildir artık. Kimin seçeceği, bu karar alındıktan sonra bana nazaran tali bir mevzudur.
‘TAKDİR DEĞİL OY TOPLAMA VAKTİMİZ GELDİ’
Sahaya baktığınızda 13. Cumhurbaşkanı Altılı Masa’nın cumhurbaşkanı olacak görünüyor mu?
Ufak tefek fark olursa onun üstesinden gelir fakat İstanbul seçimi üzere bir seçim olursa bunun üstesinden gelemez. Makasın bu kadar açılma ihtimali yüksek.
İstanbul seçimlerinde olduğu üzere Cumhurbaşkanlığı seçiminde makasın nasıl açılabileceğini düşünüyorsunuz? Burada HDP’nin kilit bir parti olduğu değerlendirmesi var. Sizce HDP aday çıkarmalı mı?
Bizim tanıtma takımımızdan Allah razı olsun. Genelde takdir toplayan bir grup ancak artık bizim takdir toplama değil oy toplama vaktimiz geldi. Tencerenin tabanına, sandığa ne yansıyacak biz bunu önemsiyoruz. Onun için de söylemlerimizi geliştirmeli, altı siyasi parti bu bahiste bir mutabakat noktasına gelmeli.
‘BU SEÇİMİN BİRİNCİ CİNSTE BİTMESİ ÇOK ÖNEMLİ’
Şu anda fazla bir şey söylememiz mümkün değil fakat söylediğiniz HDP’nin hali çok değerli. Yani belirleyici faktör olacak ister istemez onlar da. Kendi siyasetlerini dikkate alarak onlar da bir siyaset belirliyorlar, çalışıyorlar. Nasıl bir karar verirler onu bilemiyorum. Lakin bu seçimin birinci çeşitte bitmesi çok değerli. İnşallah gerekli adımlar atılır, gerekli ortam oluşur.
Bu ortada İstanbul seçiminde çok şaşırtan bir fark ortaya çıkmıştı. Siz bekliyor muydunuz?
150-200 bin olabilir aklıma geliyordu, o bile biraz uçuk gözüküyordu. Fakat 800 bin aklımın ucundan bile geçmedi. AK Parti o şoku atlatamadı hala. Daima onun korkusu içinde yaşıyor. Sanki biz seçime gittiğimiz vakit bu türlü bir görüntüyle karşılaşır mıyız diye şu an tir tir titriyorlar.
Masa’da adaylıkla ilgili çekişme olduğu tezleri var.
Masa’da bu türlü bir çekişme yok, dışarıdan gündeme getiriliyor. Her partinin içinde farklı kanaati olan beşerler var. Fakat bu genel liderlerin genel yaklaşımını değiştiriyor mu, inşallah ben değiştirmiyor diye görüyorum. Ben buna şahit olmadım. Onun için bu tip argümanların Altılı Masa’yı şu anda bağlayamayacağı kanaatindeyim. Yarın ne olur onu da bilemeyiz. Gün doğmadan neler doğar.
Partilerin genel liderlerinin tavrı kendi tabanını yüzde yüz etkilemeyebilir lakin yüzde 90 tesirler. Şimdiye kadar Altılı Masa’da yapılan görüşmeler, genel kanaatler daima müspet tarafta olmuştur. En son yapılan anayasa değişiklik talebi de bunun bir göstergesidir.
‘FİİLEN DİKTA REJİMİ VAR’
Yeni anayasa teklifinizi Cumhurbaşkanı “ucube bir teklif, amorf bir yapı, tek vaatleri Türkiye’yi eski günlere döndürmek” kelamlarıyla eleştirdi. Ne dersiniz?
Ucubelik neresindeymiş? Ben teklifin bu formda yorumlanmasını garipserim. Güçlendirilmiş parlamenter sistemde, bir hükümet şayet düşürülecekse, yeni hükümetin başbakanı da belirlenmiş olacak. Yani, Türkiye hiçbir vakit başbakansız kalmayacak. Çok açık ve net.
Bahçeli de “geriye saracaklar” dedi, tekrar iktidardan “vesayeti çağırma” eleştirisi geldi…
Biz Meclis’in şahsiyet kazanmasını istiyoruz. Şu anda Meclis’in bir değeri yok. ABD’de de lider tek başına seçiliyor, lakin Meclis, Senato kendi kararını almakta lidere tabi değil. Lider buna uymak mecburiyetinde. Fransa’da kanunları lider değil Meclis yapıyor. Çin’i, Rusya’yı bu yorumun içine dahil etmiyorum. Bunun elzem olduğunu değil, güya biz zahmetler içine düşecekmişiz üzere tabirlerle diktatörlüğü savunamazsınız. Şu anda Türkiye’de fiilen dikta rejimi var. Kim ne derse desin, Cumhurbaşkanı karar alıyor, yanlış da olsa Meclis buna mani olamıyor. Bir düzenek yok. Artık siz dikta rejimini savunuyorsunuz ve bunun da çok ileri bir devir olduğunu söylüyorsunuz.
‘TÜRKİYE’DEKİ YAĞMA DÜNYANIN HİÇBİR YERİNDE YOK’
Erdoğan anayasa teklifinizi eleştirdiği konuşmasında, “Bunların sıkıntısı ülkeyi yönetmek değil, ülkenin gelirlerini kendi ortalarında paylaşacak paravan şirket kurmaktır” kelamları de dikkat çekiyor.
Vay vay vayyy. Tek şirket çok şirkete dönüyor ondan üzülüyor! Şu kesin; Cumhurbaşkanı tek başına bu kararları alamayacak, tasarrufta bulunamayacak. Bunlar bir ortaya gelip devlet imkanlarını paylaşacaklar! Allah’tan kork bunu söylemek için, biz varız en azından. Biz devletin imkanlarını paylaşmak için bir ortaya geleceğiz! İnsan çekinir, utanır bu türlü bir şey olur mu? Şu anda Türkiye’deki yağma dünyanın hiçbir yerinde yok. İşin berbat tarafı sorgulanamıyor. Lakin Meclis olduğu vakit Cumhurbaşkanı da Başbakan da milletvekilleri de bakanlar da sorgulanır. O imkan verilecek Meclis’e.
‘BAŞÖRTÜSÜ TEKLİFİNE EVET DERİZ, AİLE PROBLEMİNİ DE ÖNEMSİYORUZ’
AK Parti’nin başörtüsü ile ilgili anayasa değişikliği teklifi gelirse tavrınız ne olacak?
Başörtüsü sorununu tek başına getirir, yanına onu zedeleyecek öteki şeyler koymazsa biz buna ‘evet’ deriz. Bizim kabul edeceğimiz bir metin geldiği takdirde başörtüsü sorunu tekrar Türkiye’nin gündemine gelmeyecekse biz buna natürel olarak ‘evet’ deriz. Ben buna öbür siyasi partilerin de ‘hayır’ diyeceğini şahsen düşünmüyorum. Ancak bunu bulandırırlarsa başka mevzu. Aile sorununu biz de önemsiyoruz. Aile toplumun temelidir. Biz aileyi korumakla mükellefiz. Aile yapısı ile ilgili net tabirimiz var. Aile bir bayan erkek ve çocuklardan meydana gelir. Bu halde getirsinler itiraz etmeyiz. Altılı Masa’da gündeme gelmedi, konuşmadık.