Altı muhalefet partisinin oluşturduğu Kurumsal Islahatlar Komitesi iktisattaki değerli aktörlerin ıslahatına ait hazırladığı raporu açıklayarak zihinsel karmaşa içinde olduğunu söylediği iktidara ekonomik krize tahlil için seçime gitme davetinde bulundu.
Altı muhalefet partisinin bir ortaya geldiği altılı masa kapsamında oluşturulan Kurumsal Islahatlar Kurulu çalışmalarının akabinde birinci raporunu bugün açıkladı.
Rapor, Kurul üyeleri Cumhuriyet Halk Partisi İktisat Siyasetleri ve Patron Örgütlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, DEVA Partisi İktisat ve Finans Siyasetleri Lideri İbrahim Çanakcı, Demokrat Parti Ekonomik İşler Lideri Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi Siyaset İzleme Heyeti Lideri Feridun Alım, YETERLİ Parti Ankara Milletvekili Durmuş Yılmaz ve Saadet Partisi Ekonomik İşler Lideri Sabri Tekir tarafından ortaklaşa sunuldu.
“Ucube” Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi
Raporun girişinde 2018’den itibaren uygulamaya geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin “devletin idare modeli, kurumsal yapısı, hukuk, temel hak ve özgürlükler ve iktisat başta olmak üzere tüm alanlarda büyük bir yıkıma yol açtığına” vurgu yapılarak şu sözlere yer verildi:
“Bu ucube sistemde Güçler Ayrılığı yerini Güçler Birliğine bırakmış, kurumsal yapılar ve kapasiteler tahrip edilmiş, ehliyet, liyakat ve dürüstlük yok edilerek, ülkemiz yetersiz yandaş takımların elinde, tek kişinin emir-komutası altına girmiştir. Esasen mevcut tablo yönetmeden çok bir yönetememe görüntüsüdür. Bunun sonucu da istikrarsızlık, pahalılık, işsizlik ve her geçen gün daha da fakirleşmektir.”
Raporda bu sıkıntıların tahlili olarak ivedilikle Parlamenter Sisteme geçilerek güçler ayrılığı ve hukukun üstünlüğünün tesis edilmesi gerektiği belirtildi. İktisat başta olmak üzere “tüm kurumsal yapının güçlendirilmesi, toplumun tüm kesitlerini içeren, ortak akla ve uyuma dayalı bir kamu idaresi anlayışının geliştirilmesi, kaynakların tüm toplum kesitlerinin ortak faydasını gözetecek halde kullanılması, akla ve bilime dayalı siyasetlere dönülmesinin” sağlanmasının da kaide olduğu bildirildi.
Altılı masanın birinci işi iktisatta hasar tespiti olacak
Altılı masa kurulunun iktisattaki başat kurumların ıslahatı için raporda yer verdiği başlıklar adım adım sıralandı.
Bu çerçevede seçim sonrasında iktidarın el değiştirmesi durumunda birinci yapılacak işlerden birisi Durum ve Hasar Tespit Kurulu kurulması olacak. Komite, kurumlardan data ve bilgi talep etme konusunda tam yetkili olacak.
Komitenin araştırmaları sırasında belirlenen usulsüzlükler ve mevzuata muhalif durumlar yolsuzlukları araştırmak ve soruşturmakla görevlendirilecek Devlet Denetleme Konseyi, TBMM Yolsuzlukları Araştırma Kurulu ve Sayıştay’ın çalışmalarına değerli girdi sağlayacak.
Ekonomik ve Toplumsal Kurul toplanacak
Raporda Ekonomik ve Toplumsal Konsey’e (ESK) fonksiyon kazandırılması için alınacak tedbirler de sıralandı.
Her üç ayda bir toplanması gereken Ekonomik ve Toplumsal Konsey’in 2009 yılına kadar geçen 14 yılda yalnızca 19 kere toplanırken 2009 yılından sonra ise hiç toplanmadığı bilgisi de raporda yer aldı.
ESK’da misyon alan kısımların hükümete yakınlıklarına ve politik dertlere nazaran değil temsil güçlerine nazaran seçileceği de belirtilerek üyeler ortasında temsilde adalet sağlanacağı kaydedildi. Buna nazaran, Kurul Lideri; geçiş devrinde Cumhurbaşkanı, parlamenter sisteme geçildiğinde ise Başbakan olacak. Liderlerin katılamadıkları toplantılara tayin ettikleri yardımcıları başkanlık edebilecek.
Strateji ve Planlama Teşkilatı kurulacak
Altılı masanın bir başka vaadi de Strateji ve Planlama Teşkilatı’nın kurulması oldu.
Bu kapsamda kısa, orta ve uzun vadeli plan ve programa dayalı, kurumlar ortası uyumu temel alacak olan teşkilat başlangıçta cumhurbaşkanına, parlamenter sisteme geçişten sonra ise başbakana bağlı çalışacak. Teşkilat çalışmalarında akademi, STK ve özel bölümlerle yakın iş birliği içinde olacak.
Bu teşkilat, global gelişmeleri de dikkate alarak, “tüm kısımları kapsayacak bütüncül bir yaklaşımla, sürdürülebilir kalkınma amaçları ekseninde; ulusal, bölgesel ve sektörel bazda strateji, ıslahat, plan ve programlar” hazırlayacak.
Merkez Bankası’nın kurumsal yapısı güçlendirilecek
Raporda; son yıllarda bağımsızlığı ile ilgili tartışmaların odağında yer alanTürkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) kurumsal yapısının güçlendirilmesi ve bağımsızlığının teminat altına alınmasına da yer verildi.
Enflasyonun kalıcı olarak düşük tek haneli pahalara indirilebilmesi için TCMB’nin hükümetle birlikte belirlediği enflasyon amacı ve kur rejimi çerçevesinde elindeki araçları bağımsız formda kullanan ve karar alan prestijli ve tesirli bir kurum olmasının büyük kıymet taşıdığı vurgulandı.
Altılı masanın TCMB için vaatlerinin kimileri ise şöyle:
• TCMB, temel vazifesi olan fiyat istikrarına odaklanacak, finansal istikrara da katkı yapacak biçimde faaliyetlerini yürütecek. Merkez Bankası’na fiyat ve finansal istikrar dışında sorumluluklar yüklenmeyecek.
• Merkez Bankası’nın temel vazifelerini, araç bağımsızlığını ve üst seviye atamalarını ilgilendiren yasal değişiklikler TBMM’de nitelikli çoğunlukla gerçekleştirilecek.
• Lider ve üst seviye idarenin atanma süreçleri şeffaflık, ehliyet, liyakat ve ortak aklı temel alan bir tabanda yine tasarlanacak, Lider, Lider Yardımcıları ve Para Siyaseti Heyeti (PPK) üyeleri beş yıllık mühlet için atanacak.
• Lider, Bakanlar Heyeti Kararıyla, Lider yardımcıları ise Başkan’ın teklifi üzerine üçlü kararname ile atanacaklar.
• Lider ve PPK üyeleri en fazla iki kez atanabileceklerdir.
• Merkez Bankası Kanunu’nda mühlet tamamlanmadan misyondan almaya müsaade veren haller açıkça belirlenerek, Lider, Lider Yardımcısı ve Konsey üyelerinin TCMB Kanunu dışındaki bir düzenlemeye dayalı olarak vazifeden alınamaması temin edilecek.
Altılı masadan iktidara seçim çağrısı
Komisyon’un ÂLÂ Parti’li üyesi, Merkez Bankası’nın eski liderlerinden Durmuş Yılmaz, bu raporun ilerde daha genişletileceğini de belirterek altılı masanın bu tekliflerinin hayata geçebilmesi için bir erken ya da baskın seçim gerektiğini söyledi ve iktidara seçime gitme daveti yaptı.
Yılmaz, iktisattaki bu kurumsal ıslahatların uygulanmaması durumunda Türkiye’deki ekonomik krizin derinleşeceği ikazında da bulundu. Yılmaz, “İktidar zihinsel bir karmaşa içinde. Şayet bu karmaşa olmasaydı iktisat şu anda bu durumda olmazdı. Bu karmaşa devam ettiği sürece de iktisatta düzelme olmayacak” tabirlerini kullandı.
DEVA Partisi’nden Çanakcı ise bu rapordaki tekliflere dair tüm hazırlıkların aslında tamam olduğunu belirterek “Dolayısıyla bu ıslahatların vakit alması diye bir durum kelam konusu değil. İktidar değişir değişmez derhal hayata geçirilebilecek ve sonuçları da çabucak elde edilebilecek reformlar” dedi.
Demokrat Parti’den Şahinalp, iktidarın “faizleri düşürüyoruz” tezinin gerçek olmadığını belirterek, TCMB’ye uygulanan baskı ile siyaset faizinin yüzde 19’dan yüzde 14’e düşürülmesi sonrasında yalnızca konut kredileri faizlerinin yatay kaldığına; gereksinim, ticari ve tüketici kredi faizlerinin ise kıymetli ölçüde arttığına dikkat çekti.
CHP’den Öztrak da bugün Türk iktisadına bakıldığı vakit en büyük sorunun idareye duyulan itimat olduğunu söyleyerek “Bu teklifler bugün iktisattaki tahribatın neden olduğu bulanıklığın ortadan kaldırılarak gerçek tablonun ortaya çıkarılması için değerlidir. Aslında kısa müddette de badirelerin aşılmasını sağlayacak düzenlemelerdir” diye konuştu.
Saadet Partili Tekir de Türkiye’nin içinde bulunduğu krizi aşmaya yönelik kâfi imkanı ve deneyimi olduğunu belirterek, lakin bunun için milletin “bilinçli tercihlerde” bulunması ve iktidarı değiştirmesi gerektiğini kaydetti.
Gelecek Partili Alım ise maksatlarının ekonomiyi içinde bulunduğu ağır buhrandan çıkarmak olduğunu söyleyerek “Bütün bu çalışmalarımızın ve bundan sonra yapılacak çalışmaların özü, ‘dünya beşten büyüktür’ diyenlere ‘Türkiye de birden büyüktür’ diye seslenmektir. Halkımıza ise yandaşlarla değil paydaşlarla çalışacağımızın taahhüdüdür” diye konuştu.