Hamza Harun Yusuf, Nikola Sturgeon’ın istifası ile boşalan İskoç Ulusal Partisi başkanlığına seçilince, birebir vakitte “Birinci Bakanlığı” da (First Minister) mutlaklaşmış oldu.
İskoçya, Birleşik Krallığı oluşturan, ona bağlı dört devletten biri, tam devlet olmasa da parlamentosu, kabinesi ile içişlerini kendi yöneten bir Alt Devlet statüsüne sahip olduğu için kabinenin lideri, Başbakan değil de “Birinci Bakan” olarak nitelendirilmektedir. Başka taraftan, İskoçya’nın bağlı olduğu Birleşik Krallık parlamentosuna 59 milletvekili gönderdiğini de belirtmek gerekiyor.
İskoçların Birleşik Krallık’tan bağımsız olma tutkuları bilinir ancak ülkede tertibin bozulmasını istemeyen, meçhullükten hoşlanmayan “Birlikçi (Unionist)” büyük bir kesim de vardır. Ve hatta 18 Eylül 2014’te İskoç Ulusal Partisi’nin (İUP) seçimlerde parlamentoda çoğunluğunu sağlaması sonrasında bağımsızlık evrakı açılmış, referanduma gidilmiş lakin “Birlikçi”ler %55 oyla bağımsızlığı engellemişlerdir.
İskoç Ulusal Partisi bağımsızlık sorununu daima sıcak tutmakta ve ikinci bir bağımsızlık referandumu için kapıları zorlamaktadır fakat bağımsızlığa karşı çıkan “Birlikçiler” kadar büyük başka mahzur daha vardır: Nükleer füze taşıyan, caydırıcılık yanında nükleer atağa maruz kalma sonrasında nükleer atak manasına gelen “İkinci Vurma Yeteneği” (Second Strike Capability) sağlayan dört denizaltıdan oluşan Trident Nükleer caydırıcılık sistemi.
Birleşik Krallığın nükleer caydırıcılık üssü İskoçya’dadır. İskoç Ulusal Partisinin bağımsızlık durumunda, NATO üyesi kalmakla birlikte nükleer üsten en kısa müddette kurtulmak istemesi Birleşik Krallık için çok boyutlu bir kabustur. Üssün nereye, ne kadar müddette ve hangi maliyetle taşınacağı, maliyeti kimin üsleneceği büyük bir soru işaretidir. Alternatif bir üs de şimdi kelam konusu değildir.
Bu yüzden stratejik nükleer caydırıcılığın da kelam konusu olduğu bir durumda İngilizler muhtemel İskoç bağımsızlığını, tüm kıvrak zekâları ve hileleri ile engellemek ya da en berbat ötelemek için her çabayı göstereceklerdir. Ya da mevzu pazarlık masasına yatırılacaktır.
Hamza Yusuf 29 Mart 2023’te İskoç Parlamentosu Holyrood’da Kral III. Charles’a, yasal mirasçıları ve yerine geçeceklere bağlılık yemini ederek “Birinci Bakanı” olarak misyona başladı. Yusuf, içişlerinde hür lakin Birleşik Krallık idaresi altında “devredilmiş idare yetkileri” ile yürüyen bir idaresi devraldı.
Hamza Yusuf, İskoçya’da ikinci jenerasyon Pakistanlılardan. Ülkenin en büyük kenti Glasgow’da doğma büyüme.
Öğrenciliğinden itibaren siyasete ilgi duydu, Müslüman Öğrenciler Birliğinin başkanlığını yaptı. İngiltere merkezli Islamic Relief yardım derneğinin İskoçya şubesi faaliyetlerine aktif olarak katıldı. Radio Ramazan’da programlar yaptı. Filistin problemini sahiplendi, Irak ve Afganistan savaşlarına karşı çıktı. Stop The War (Savaşı Durdurun) hareketine katkısı oldu. Glasgow Üniversitesinde siyaset ve sosyoloji okudu.
Talihinin dönmesi ve “Birinci Bakanlık”a uzanan yol İskoç Ulusal Partisi milletvekili, kendisi üzere Pakistan asıllı Bashir Ahmad’in parlamento asistanlığı ile başladı. Bashir Ahmad İskoçya Parlamentosuna giren, beyaz olmayan, Asyalı ve Müslüman birinci milletvekiliydi. 3. İskoç Parlamentosu açılışı yemin merasiminde Pakistan elbisesi giymiş ve yeminini Urduca ve İngilizce olarak yapmıştı. O, İUP’un o devir lideri Alex Salmond’un azınlıklar ile ilgili sağ koluydu. Bashir Ahmad’in 2009 yılında mevti sonrası Hamza Yusuf, kendisine geniş siyasi güç koridorların açılmasına neden olacak bir göreve, İskoç Ulusal Partisi Lideri Alex Salmond’ın yardımcılığına getirildi.
Hamza Yusuf, 2011 yılında İskoç parlamentosuna İUP’nin milletvekili olarak girdi. Mecliste milletvekilliği yeminini motamot daha evvelden kendisine asistanlık yaptığı Bashir Ahmad üzere İngilizce ve Urduca yaptı. 26 yaşında Holyrood’da en genç giren milletvekili idi.
2016’da meclise yine seçildiğinde de bunu tekrarlayacaktı. 2016 yemininde meclise, İskoçya ve Pakistan kimliğini vurgu olacak bir formda İskoç eteği ve üzerine şirvani diye anılan Pakistan ceketini giyerek geldi. Yemin sonrası “Urduca benim birinci değil, ikinci dilim de değil, lakin, gururlu bir İskoç-Pakistanlı olarak ben ebeveynim, dedelerim ve sahip olduğum mirasa hürmetlerimi sunmanın en uygun yolu olarak bunu gördüm” diyecekti.
2012 yılında Salmond kendisini Avrupa ve Milletlerarası Kalkınma Bakanı olarak atadı. Böylelikle Yusuf, İskoç hükümetine atanan birinci Müslüman oldu.
2014 referandumu sonrası istifa eden İUP başkanı Salmond yerine dizginleri ele alan Nicola Sturgeon da Yusuf ile çok yakın çalıştı.
İUP’nin 69 milletvekili ile parlamentoda çoğunluğu sağladığı 2016 seçimlerinde yine seçilen Yusuf, “Birinci Bakan” Nicola Sturgeon tarafından bu sefer Ulaştırma Bakanı yapıldı.
Yusuf 2018’de, o periyot “Birinci Bakanı” Sturgeon’ın kabine revizyonunda bu sefer adalet bakanlığına getirildi. Periyodunda, kendi hayatında çokça karşılaştığı, nefret ve ırkçı söylemi hata hareketi haline getirebilmek için nefret kabahatleri yasa tasarısını öncelikli projesi yaparak kanunlaştırmak istedi. Yasa tasarısı sonuçta 2021 Mart ayında mecliste kabul edildi fakat hala kanun olarak yürürlüğe girmedi.
Hamza Yusuf, Mart 2021’de Sıhhat Bakanlığına getirildi. Partinin sadık bir neferi olduğu için kendinden evvelki her iki “Birinci Bakan” tarafından kendisine kabinede her vakit yer verildi.
Sekiz yıldan fazla bir mühletle ülkenin en uzun vadeli Birinci Bakanı Sturgeon’un 27 Mart 2023’te resmen istifa etmesi akabinde Hamza Yusuf Parti içindeki liderlik yarışında ikinci cinste %52 oy alıp, ipi önde göğüsleyerek 37 yaşında hem parti genel lideri ve hem de Birinci Bakan olmaya hak kazandı.
Parlamento’da yemin merasiminde, klâsik Pakistan kıyafeti ile yemin etti. Daha doğrusu, yemin merasimini yöneten yargıcın 3 kısım halinde İngilizce söylediklerini sağ elini açık bir halde ve yargıca dönük olarak başı ile onayladı.
Böylece, Birleşik Krallığı oluşturan dört devletten birince Müslüman bir siyasetçi olarak doruğa oturdu.
Müslümanların yüzde 1,5 civarında bir nüfusunun olduğu yerde gerek yerli beyazları ve gerekse de başka azınlık ögelerini geride bırakarak Birinci Bakanlığa uluşmak nitekim de muvaffakiyet kıssasıdır.
Hamza Yusuf, bayan çoğunluklu ve beş üyenin kırk yaşın altında olduğu bir kabine açıkladı. Kabinesini açıklarken önceliklerini “çocuk yoksulluğuna deva bulmak, kamu hizmetlerini geliştirmek, pahalılığa deva bulmak, daha adil ve yeşil iktisat oluşturmak” olarak açıkladı.
Ayrıca, bağımsızlık kampanyasını, ulusun en fazla menfaatine olacak halde yeni bir güç ile tekrar hareketlendireceğini tabir etti.
Ülkeyi Birleşik Krallıktan bağımsız olma referandumuna götürme başarısı gösteren lakin referandumu kazanamayan Alex Salmond’un yanlışı seçimleri kazananın referandumu da kazanacağı niyeti idi lakin sonucu ile üzücü bir yanılgı olduğu ortaya çıktı.
Bundan ders almış görünen Hamza Yusuf evvel kitleyi kazanıp, “istikrarlı çoğunluk”u sağladıktan sonra referanduma gitmeyi düşünmüyor.
Rishi Sunak.
Rishi Sunak’ın Birleşik Krallık başbakanlığı ile birlikte İskoçya’da Hamza Yusuf’un İskoçya Birinci Bakanlığı’na gelmesi İngilizlerin sömürgeleştirdiği Alt Kıta (Pakistan-Hindistan) diasporasının yükselişine işaret ediyor.
Alt Kıta diasporası nüfuslarına oranla siyasette daha düşük oranda temsil ediliyor olsalar da, Rishi Sunak, Hamza Yusuf kendi toplumlarına rol model olacaklar ve ilerleyen yıllarda diasporanın yeni kuşakları sistem içerisinde daha fazla yer alacaklar ve daha fazla görünür olacaklardır.
Bunda Birleşik Krallık’ın öbür Avrupa kolonyal güçlerinden farklı olarak evvelki periyot sömürgelerinden göç edenlere daha müsamahakâr davranmasının tesiri de büyüktür.
Ancak burada unutulmaması gereken sistem içerisindeki herkesin “Majestelerini”nin çarkını çevirdiği, ona hizmet ettiği gerçeğidir.
İngilizler “Üzerinde Güneş batmayan imparatorluk kurarken “böl ve yönet” kolonyalist siyasetini, bilhassa de Hint Alt Kıtası›nda, ağır bir formda kullandılar. Kim bilir tahminen de artık roller aksine döndü ve İskoç halkı nezdinde Birleşik Krallık›ı sömürgeleştirdiği topraklardan kopup gelen birisi bölecektir.
Zubair Malik.
Hamza Yusuf’u çocukluğundan beri tanıyan ve yetişmesinde emeği olan Glasgow RADIO Ramadan CEO’su Zubair Malik, Yeni Şafak’a şu değerlendirmeyi yaptı:
Ailesi dindar bir aile, kendisi de ibadetlerine dikkat eden birisi olarak yetişti; çocukluğunda Kur’an-ı Kerim’i öğrendi.
Milletvekili olduktan sonra Hacca gitti.
Diaspora radyosu olan Radio Ramadan’da istekli programlar yaptı.
Gençlik dönemimde çok faaldi, hayır dernekleri için çalıştı.
İyi hatip, karizmatik, sıkı çalışan ve araştırmacı bir kişiliğe sahip
Sturgeon istifa ettiğinde beyazlar kendi ortalarında anlaşmadığı için ortalarından sıyrıldı.
Birinci Bakan olması, diaspora gençlerine rol model olacak, çalışarak en tepeye bile yükselebileceklerini düşünecekler,
Seçildikten sonra meskeninde namaz kılması manalı. Sembolik kıymeti var. Diasporayı siyasete daha fazla girme konusunda cesaretlendirecektir.