Alman Hükümeti’nin feminist dış siyaset taahhüdü, çetin sınamalarla karşı karşıya.
Avrupa’yı savaş kaygısının sardığı, güvenlikçi siyasetler ile silahlanmanın ön plana çıktığı bir periyotta “feminist dış politika” mümkün mü? Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, bu siyasetle ne hedefliyor? Bayan hakları savunucularının beklentileri neler?
İşte merak edilen soruların cevapları:
Almanya’nın birinci bayan dışişleri bakanı Annalena Baerbock, geçen yıl bu misyonu üstlenirken, dünyada barış, istikrar ve refah için çalışacağını söylemiş, “feminist bir dış politika” izleyeceğini vurgulamıştı.
Baerbock bu yaklaşımıyla, bayanların dışlandığı, ayrımcılığa uğradığı bir dünyada barış, istikrar ve kalkınma amaçlarının de sağlanamayacağını savunuyor. Dış siyasette, bayan haklarının, ezilen ve ayrımcılığa uğrayan kümelere takviyenin, temel öncelikler ortasında olması gerektiğini vurguluyor.
Dışişleri Bakanı Baerbock, feminist dış siyaset yaklaşımını anlatmak, bu yaklaşımı destekleyen uzmanların görüşünü almak ve bu politikayı izleyen öteki ülke yetkililerinin deneyimlerini dinlemek üzere bu hafta Berlin’de “Feminist Dış Siyasetin Şekillendirilmesi” başlıklı milletlerarası bir konferansa mesken sahipliği yaptı.
Berlin’de ortak maksatlar açıklandı
Konferansın sonunda, feminist dış siyaset yaklaşımına dayanak veren Almanya, Kanada, Meksika, Şili, Fransa, İsveç, Norveç, Finlandiya, Hollanda, Lüksemburg, Arnavutluk, İsrail ve Ruanda hükümet temsilcileri ortak bir sonuç bildirgesi yayımladı.
Sonuç bildirgesinde taraflar, izleyecekleri dış siyasette toplumsal cinsiyet eşitliğinin merkezi değere sahip olacağının altını çizdiler.
Katılımcılar ayrıyeten, dünyada barış ve istikrarın sağlanabilmesi, sürdürülebilirlik, refah maksatlarının tutturulabilmesi için, toplumsal cinsiyet eşitliğinin, iştirakçi ve kapsayıcı siyasetlerin değerini vurguladılar.
Sonuç bildirgesinde, özetle şu iletiler verildi:
“Dış siyaset gündemimize toplumsal cinsiyet bakış açımızı dahil etmekte kararlıyız. Bu çerçevede, bayanların, kızların ve ayrımcılığa uğrayan öbür kümelerin haklarının, temsilinin güçlendirilmesi için çalışacağız.
“Kadınların ve öbür toplumsal kümelerin dışlanmasına yol açan eşitsizliklerin yapısal nedenlerine eğilme maksadını paylaşıyoruz.
“Cinsel ve cinsiyetçi şiddetin sert bir halde kınanması, bu kabahatlerin kovuşturulmasına büyük kıymet veriyoruz.”
Almanya kamuoyunda tartışma
Yeşiller Partisi’nin en tesirli isimlerinden olan Baerbock’un feminist dış siyaset yaklaşımı, kamuoyunda genel olarak olumlu reaksiyonlar alsa da, muhalefetteki kimi siyasetçiler tarafından sert bir formda eleştiriliyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının akabinde dış siyasette savunma hususlarının, yaptırımların, silahlanmanın daha fazla ön plana çıkması da, bilhassa muhafazakar sağcı, çok sağcı milletvekillerinin Baerbock’a yönelik küçümseyici açıklamalarını beraberinde getiriyor.
Savaşların ve krizlerin karar sürdüğü bir periyotta, feminist dış siyaset yaklaşımının anlamsız olduğu tez ediliyor.
Ancak Baerbock, Berlin’deki konferansta yaptığı konuşmada, kendisine yöneltilen tenkitleri geri çevirdi. “Bunun için geç bile kalındı” diyen Baerbock, geri adım atmayacağı bildirisini verirken, şunları söyledi:
“Şu açık: Rüzgar tersten sert bir halde esiyor ve birden fazla vakitte yüzümüze… Afganistan’daki gelişmeler tahammül edilecek üzere değil, fakat bazen bizim kendi ülkemizde de… Fakat bizler şunu anlamalıyız: Sizi öldürmeyen, sizi güçlendirir… Güçlendirir zira yanlışsız hedef için savaştığınızı bilirsiniz.”
‘Mücadele edenlerin güçleri hiç de hafife alınmamalı’
Son yıllarda feminizm tersi hareketler Avrupa’da da ivme kazanıyor, bayan haklarında gerileme, bayanlar ve kırılgan kümelere yönelik baskı ve şiddet de artıyor.
Berghof Vakfı’ndan Çatışma Dönüşümü Kısmı Lideri Beatrix Austin, bayan hakları alanında gerilemeye karşı koymak için, toplumun bütünün faydasına olacak, katılımcılığı güçlendirecek bir uğraşın büyük değer taşıdığına vurguladı.
Austin, BBC Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, “Feminist bir dış politikayı yaygınlaştırmak ve gelişimini sağlayabilmek, toplumun tümünün faydasına olacak formda, adaletsizlikler ve eşitsizliklerle gayret etmemizi gerekli kılıyor” dedi.
Cinsiyet eşitliğine karşı olan, feminizm zıddı güçlerin ciddiye alınması gerektiğini söyleyen Austin, “Diğer yandan, adil siyasetler, kapsayıcı siyasetler için gayret edenlerin güçleri de hiç hafife alınmamalı” dedi.
Feminist dış siyaset yaklaşımının bugün birçok ülke tarafından desteklendiğine, çok sayıda örgütün birbirleriyle ve bayan haklarının atağa amaç olduğu ülkelerdeki bayanlarla dayanışma içerisinde olduklarına işaret eden Austin, “Kadın hakları alanında, pek çok yerde sağlanan ilerleme ve kazanımlar hakkında konuşmak ve bunu gündemde tutmak çok büyük kıymet taşıyor. Ne kadar büyük muvaffakiyet kaydedildiği ve kaydedilmekte olunduğu unutulmamalı” halinde konuştu.
Alman Hükümeti nasıl bir strateji izleyecek?
Almanya’da Toplumsal Demokratların, Yeşiller ve liberal Hür Demokratlarla oluşturdukları koalisyon hükümetinin, koalisyon mukavelesinde, feminist dış siyaset izleme taahhüdü yer alıyor.
Sözleşmede, Alman Hükümeti’nin feminist dış siyaset uyarınca dünya genelinde bayanların ve kızların hakları, kaynakları ve temsiliyetinin güçlendirileceği, toplumsal çoğulculuğun teşvik edileceği vurgulanıyor.
Alman Dışişleri Bakanlığı’nın internet sayfasında da feminist dış siyaset şu sözlerle tanımlanıyor:
“Feminist dış siyaset, toplumsal cinsiyet eşitliği ve eşit iştirakin, sürdürülebilir barış ve güvenliğin ön şartları olduğu inancına dayanıyor. Dünya genelinde, tüm toplumsal kümeler eşit siyasi iştirak haklarına, fırsatlara ve kaynaklara sahip değil. Feminist dış siyaset ise bu eşitsizliklere yol açan, güç yapılanmaları üzere manilerin, aşılmasını sağlamayı hedefliyor.”
Ancak bu siyasetin temel prensiplerinin ne olacağı, hangi alanlarda harekete geçileceği ve kullanılacak somut araçlar şimdi belirlenmiş değil. Alman dışişleri bakanlığı bünyesinde, milletlerarası partnerler, uzmanlar ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ile yürütülen istişareler sonucunda bir “ilkeler kılavuzunun” hazırlanması hedefleniyor.
Ulusal Güvenlik Stratejisi’nde yer alacak
Alman Dışişleri Bakanı Baerbock, Berlin’deki konferansta yaptığı konuşmada, feminist dış siyasetin Alman hükümetinin nüfuz ettiği tüm alanları şekillendireceğini, bu yıl sonuna kadar tamamlanması öngörülen Almanya’nın birinci Ulusal Güvenlik Stratejisi’nde de bu siyasetin yer alacağını söyledi.
Bakanlığın kendi bünyesinde de atması gereken adımlar çok: Üst seviye bakanlık çalışanlarının yalnızca yüzde 27’si bayanlardan oluşuyor. Bakanlığın 3 müsteşarının 1’i bayan. Washington, Cenevre, Tel Aviv ve Pekin üzere kıymetli başkentlerde bayan büyükelçiler vazife yapıyor olsa da, yurtdışında Almanya’yı temsil eden bayan büyükelçi sayısı yalnızca 43.
Alman Hükümeti’nden beklentiler
“Feminist dış siyaset tıpkı vakitte ‘kendi evimizde’ işlerin nasıl yürüdüğü ile ilgili olarak, çok güçlü bir farkındalığa sahip olunmasını da gerektiriyor” diyen Beatrix Austin, Almanya’nın kendi kurumlarında, yanlış süreç ve düzeneklerin değişmesi için ıslahatlara gereksinim duyulduğunun fark edilmesinin değerine vurgu yaptı.
Austin ayrıyeten, Alman Hükümeti’nin feminist dış siyaset için gerekli mali kaynakları ve süreçleri sağlaması gerektiğini söylerken, dünya genelinde eşitlik için çalışan lokal aktivistlere istikrarlı ve bürokratik olmayan dayanağın de büyük değer taşıdığını kaydetti. Beatrix Austin, “Bu benim, Berghof Vakfı’ndaki barış inşası kapsamındaki misyonum için de büyük değere sahip” dedi.
Ukrayna savaşı ile birlikte Almanya, dış ve güvenlik siyasetlerinde “Zeitenwende” olarak nitelendirdiği, süratli ve esaslı değişim kararıyla, anti-militarist siyasetlerini terk etti. Rekor bütçelerle, silahlanma ataklarını öncelik haline getiren Alman Hükümeti, Almanya’nın Avrupa’nın önder askeri gücü olma maksadını de ilan etti.
Bu dönüşümü büyük bir dikkatle takip eden bayan hakları savunucuları, Almanya’nın feminist dış politikayı benimsemesini önemsemekle birlikte, bunun yalnızca telaffuz seviyesinde kalmaması, sağlanacak gerekli mali kaynaklarla somut adımlar atılması davetini yapıyor.