Yunus Ülger
Rusya’nın Ukrayna’ya düzenlediği askeri operasyonla başlayan güç krizi, Almanya’nın en büyük doğal gaz ithalatçısı Uniper şirketinin kamulaştırılmasına yol açtı. Rusya’nın doğal gaz sevkini evvel azaltması, akabinde tümüyle kesmesi sebebiyle iflasın eşiğine gelen Uniper, federal hükümet tarafından kamulaştırıldı. Kamulaştırmanın birinci evrede 30 milyar euroyu bulaşacağı varsayım ediliyor.
Rusya’dan doğal gaz alamadığı için öbür yerlerden çok değerliye doğal gaz satın alan Uniper, şimdiye kadar 8,5 milyar euro ziyan ettiğini, günde 100 milyon euro dolayında zararın devam ettiğini açıklamıştı.
DOĞAL MUHTAÇLIĞININ YÜZDE 40’INI KARŞILIYOR
Merkezi Düsseldorf’ta bulunan Uniper, Almanya’nın doğal gaz muhtaçlığının yüzde 40’ını karşılıyor. 100’ün üzerinde belediye ile çok sayıda büyük sanayi işletmesi, doğal gazı Uniper’den satın alıyor. Şirketin yüzde 78’i Finlandiya şirketi Fortum’a aitti, Fortum’un da yüzde 51’i Finlandiya devletine ilişkin. Federal İktisat Bakanı Robert Habeck, Fortum’un yüzde 78 payının yaklaşık 480 milyon euro karşılığında satın alındığını bildirdi. Kamulaştırmanın kaçınılmaz olduğunu bildiren Habeck, zıddı durumunda Uniper’in iflas edeceğini, bunun da Almanya’da büyük bir güç krizine yol açacağını hatırlattı.
Federal hükümet, daha evvel 13 milyar euro kredi ile Uniper’e takviye vermişti, ne var ki bu meblağ şirketi kurtarmaya yetmedi. Habeck, gerektiğinde Alman iktisadı için değerli şirketlerin sıkıntı durumda kalmaları halinde kurtarılacağını da söyledi. Federal hükümet, 2008 finansal krizinde Commerzbank’ı, Korono salgınında da havayolu şirketi Luftanhansa ile seyahat şirketi Tui’yi batmaktan kurtarmıştı.
‘DOĞRU, FAKAT GECİKMİŞ BİR ADIM’
Uniper’in kamulaştırılması, Alman medyasında yanlışsız, lakin gecikmiş bir adım olarak nitelendi. Federal hükümetin Uniper’in iflasını kredi takviyesiyle önlemeye çalıştığı hatırlatılarak, bunun yetmeyeceği baştan bilindiği halde hükümetin kamulaştırmayı geciktirdiği yorumları yapıldı.
Deutschlandfunk radyosunda yapılan yorumda, kamulaştırmanın yanlışsız olduğu belirtilerek, artık hükümetin, Uniper ve başka sıkıntı durumda olan güç şirketlerine takviye olarak planladığı kilovat başına 2,4 cent ek vergiyi geri çekmesi gerektiği vurgulandı. Devlet şirketinin, katma paha vergisinin yanı sıra ek vergi almasının anayasa ve başka kanunlara karşıt olduğu savunuldu. Deutschlandfunk, Uniper’in yıllarca Rusya’dan ucuz doğal gaz alıp güzel para kazandığını hatırlatarak, artık devletin bu şirketi kurtarmasının başlarda, “Bu hak mı?” sorusuna yol açtığını yazdı.
Berlin’de yayımlanan sol eğilimli Taz gazetesi de Uniper’in kamulaştırılmasını gerçek, lakin gecikmiş bir adım olarak niteledi. Bununla birlikte ekim başında yürürlüğe girecek kilovat başına 2,4 cent ek verginin geri çekilmesini istedi. Verginin, Uniper resmi olarak devlete geçinceye kadar alınacağını varsayım eden Taz da bunun anayasaya alışılmamış olduğunu savundu.
Sosyal Demokrat eğilimli Die Zeit gazetesi, Uniper’in kamulaştırılmasının kaçınılmaz bir adım olduğunu belirtti, bunu diğer şirketlerin izleyeceğini ileri sürdü. Güç krizinin maliyetinin ne olacağı ve savaşın ne vakit biteceğinin muhakkak olmadığını, bu yüzden de ülkede diğer kıymetli şirketlerin devletin dayanağına muhtaçlık duyacaklarını yazdı. Kiel’de bulunan Dünya İktisat Enstitüsü’nün hesaplamasına nazaran Almanya’nın bu yıl güç ithalat sarfiyatı 126 milyar euroyu bulacak. Enstitü, bunun gelecek yıl 136 milyar euroya yükseleceğini varsayım ediyor.