Yunus Ülger
ALMANYA – Almanya’da yürürlüğe girdiği 2003 yılından bu yana tartışılan ve sayısız davalara mevzu olan ‘Hartz 4’ toplumsal yardımının yine düzenlenmesi tartışmaları bir sefer daha alevlendirdi. Toplumsal Demokrat Parti (SDP), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti (FDP) oluşan federal hükümetin ‘son 20 yılın en büyük toplumsal reformu’ olarak nitelediği ıslahata ana muhalefet partisi Hıristiyan Birlik Partisi (CDU) ile patron kuruluşlar karşı çıkıyor. Karşı çıkanlar, ıslahatın ‘çalışmayanları ödüllendireceğini’ ileri sürerken, federal hükümet ise tersine işsizleri çalışmaya teşvik edeceğini savunuyor. ‘Patronların Başbakanı’ olarak ün yapan SPD’li eski Başbakan Gerhard Schröder’in yapıtı olan Hartz 4, partiye büyük oy kaybettirmiş ve kopmalara yol açmıştı. SPD, toplumsal yardım paketinin ismini Yurttaş Parası (Bürgergeld) olarak değiştirip, bu ağır yükten kurtulmak istiyor. Eyalet Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu olmayan federal hükümetin, ıslahatın yasalaşması için CDU’nun oyuna muhtaçlığı var.
‘BİREYSEL SORUMLULUĞU KALDIRIYOR’
CDU Lideri Friedrich Merz, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, ıslahatın ‘kendisini geçindiren birey yerine ferdi sorumluluğu olmayan, devletin baktığı bir birey anlayışı getirdiğini’ ileri sürdü. Alman Birinci Televizyonu’nda (ARD) ise federal hükümete Hartz 4 yardımını artırma, akabinde sistemin ıslahatı üzerinde konuşma teklifi yaptı. Merz, tekliflerinin kabul edilmesi halinde, hükümetin planladığı üzere yardımın 1 Ocak 2023’ten itibaren kişi başına aylık 450 euro’dan 500 euro’ya yükseltileceğini söyledi. CDU, öncelikle toplumsal yardım alanların 60 bin euro’ya kadar birikimlerine dokunulmaması ile yardımın birinci altı ayında çalışmaya teşvikte yaptırım olmamasını eleştiriyor.
Almanya Patronlar Birliği (BDA) Lideri Rainer Dulger, Hartz 4 ıslahatının toplumu ikiye böldüğünü ileri sürdü. Dulger, ‘sabah kalkıp işe gidenin, gitmeyenden daha az para alacağını’ argüman etti. Almanya Toplumsal Kuruluşlar Birliği (Vdk) Lideri Verena Rentele bu tenkide karşı, “İşverenler ve siyasetçiler, ıslahatın çalışmaya teşvik etmeyeceğini ileri sürüyorlarsa o vakit düşük fiyat bölümünde fiyatları yükseltsinler” karşılığını verdi.
‘PARTİ SİYASETİ YAPMAYI BIRAK’
Sosyal ıslahatı hazırlayan SPD’li Federal Çalışma Bakanı Hubertus Heil, ıslahata karşı çıkan CDU Lideri Merz’i ‘parti politikası’ yapmakla suçladı. Heil, parti siyaseti yapacak vakit olmadığını belirterek, yardıma gereksinimi olan ve ıslahatı bekleyen çok sayıda insan olduğunu söyledi. RND haber sitesine konuşan Heil, ıslahatla çalışmayanların çalışanlardan daha fazla para alacağı argümanının hakikat olmadığını, minimum fiyatı, çocuk ve konut parasını yükselttiklerini, hasebiyle çalışmanın hala cazip olduğunu vurguladı.
Hükümet ortağı FDP’nin Lider yardımcısı Jochannes Vogel, CDU Lideri Merz’in teklifini reddederek, ıslahatın adil olduğunu, çalışmayı ve meslekte yükselmeyi teşvik ettiğini söyledi. Merz’in maksadının insanları çalışmaya teşvik etmek olmadığını, ‘kendi bildiğini okumak ve kendini ön plana çıkarmak’ olduğunu ileri sürdü. SPD Federal Meclis Kümesi Lider yardımcısı Dagmar Schmidt, ıslahatın bir bütün olduğunu belirterek, “Bir tarafın güzeline gitmesi için paketten bir kısmı çıkaramayız. Bu durumda çalışma dairelerinin yükü ağırlaşır” görüşünü tabir etti.
20 YILDIR TARTIŞILIYOR
Yurttaş Parası olarak ismi değiştirilecek Hartz 4 ıslahatı, 1998 ile 2005 yılları ortasında başbakan olan SPD’li Gerhard Schröder’in yapıtı. Schröder, ülkenin iktisadını geliştirmek ve işsizliği azaltmak için Agenda 2010 başlığı altında 2003’te esaslı ıslahatlar yapmıştı. Hartz 4 yasası, bu ıslahatları içeren maddelerin dördüncüsüydü. Maddeyi hazırlayan Volkswagen’ın İşçi Daire Lideri Peter Hartz’di, o yüzden yasa halk ortasında Hartz 4 yasası olarak isimlendirildi. Agenda 2010 kanunları, toplumsal yardımları büyük oranda azalttı, işten çıkarmaları ve taşeron şirketlerin kurulmasını kolaylaştırdı. Neoliberal siyasetler olarak nitelenebilecek ıslahatlar, Almanya’nın Avrupa Birliği içinde bir düşük fiyatlar ülkesi olmasına yol açtı.
Agenda 2010 ıslahatları toplumda sert reaksiyonları beraberinde getirdi, bilhassa Hartz 4’e karşı binlerce dava açıldı, bunların birden fazla kazanıldı, birtakım davalar hala sürüyor. Hartz 4, SPD’ye çok değerliye mal oldu, parti büyük oy ve üye kaybına uğradı. SPD’den ayrılan milletvekilleri 2005’te Seçenek, İş ve Toplumsal Adalet (WASD) partisini kurdular. Parti, 2017’de Sol Parti’ye katıldı. SPD, toplumsal demokrat parti kimliğine ziyan veren sırtındaki bu ağır yükten en kısa vakitte kurtulmak istiyor.