Türkiye’de 2000’li yılların başından itibaren perakende ve gayrimenkul kesimlerinde yaşanan dönüşümle birlikte alışveriş merkezlerinin sayısı da arttı. Bu durum bir yandan ülke iktisadına katkı sağlarken, öbür yandan dal aktörleri ortasında kiracı ve kiraya veren münasebeti çerçevesinde alışveriş merkezinin çeşitli masraflarından kaynaklanan sıkıntıların ortaya çıkmasına sebep oldu. Ticaret Bakanlığı tarafından alışveriş merkezleri ile ilgili olarak hem uygulamada karşılaşılan problemlerin tahlili hem de daldan gelen geri bildirimler doğrultusunda kamuoyu taleplerinin karşılanması maksadıyla Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik’te değişiklik yapıldı.
Alışveriş merkezlerinde ortak gelir ve ortak masrafların kapsamı belirlendi
Alışveriş merkezleri ortasındaki uygulama birliğinin sağlanması ve şeffaflığın artırılması hedefiyle ortak kullanım alanlarından elde edilen gelirler ile bu alanlara ait masrafların kapsamı belirlendi. Bu çerçevede ortak kullanım alanlarına ait elektrik, su, doğalgaz, yenileme niteliğinde olmayan bakım ve tamirat üzere ortak kullanım alanı masrafları ile alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu idare çalışanının misyonuyla ilgili masrafların ortak masraf olduğu ve alışveriş merkezindeki işletmelerden sırf bu sarfiyatlar için ortak masraf iştirak hissesi tahsil edilebileceği kabul edildi. Bundan bu türlü kelam konusu sarfiyatların dışında kalan sarfiyatlar ile ortak masraf niteliğini haiz olup belgelendirilmeyen masraflar için işletmelerden rastgele bir bedel talep edilemeyecek. Ayrıyeten ortak kullanım alanlarından elde edilen süreksiz kiralama, reklam, pazarlama, kültürel ve sanatsal faaliyet, baz istasyonu, ATM ve öteki ortak kullanım alanı gelirleri ile alışveriş merkezi idarelerince işletmelerden alınan masraf avanslarından elde edilen her türlü gelir ortak gelir kabul edildi ve bu gelirlerin sırf ortak masrafların karşılanmasında kullanılabileceği kurala bağlandı.
Alışveriş merkezinin ortak sarfiyatı niteliğinde olmayan ve alışveriş merkezi maliki yahut idaresine ilişkin sarfiyatlar olduğu kabul edilen reklam, pazarlama ve danışmanlık üzere sarfiyatlar için alışveriş merkezindeki işletmelerden bundan bu türlü rastgele bir bedel tahsil edilemeyecek. Lakin, kontrat serbestisi prensibi doğrultusunda Yönetmelik değişikliğinden evvel kurulan mukavelelerde karar bulunması halinde bahse mevzu sarfiyatlar için işletmelerden kontratlar yenileninceye ya da uzatılmış sayılıncaya kadar iştirak hissesi tahsil edilebilecek. Yeniden Yönetmelik değişikliğinden evvel kurulan kontratlarda idare masraflarının alt kalemlerinin belirtilmediği durumda işletmelerden sırf alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu idare işçisinin misyonuyla ilgili masraflar için iştirak hissesi tahsil edilebilecek.
Ortak gelir ve sarfiyat raporunun minimum standartları belirlendi
Alışveriş merkezlerinde her yıl bir evvelki yılın ortak gelir ve masraflarıyla ilgili standart, gerçeğe uygun, şeffaflığın ve hesap verilebilirliğin sağlandığı raporların oluşturulması zarurî hale getirildi. Ortak gelir ve masraf raporunun oluşturulmasına ait olası tereddütlerin ortadan kaldırılmasını teminen proaktif bir yaklaşımla raporda bulunması gereken taban ögeler açık ve ayrıntılı halde belirlendi.
Alışveriş merkezi idaresinin ortak sarfiyat paylaşımına ait uygulamaları bağımsız kontrole tabi kılındı
Ortak masraf iştirak hissesi hesaplama ve tahsilatları ile raporlamalarının mevzuata uygun olup olmadığının denetim ve tespiti emeliyle alışveriş merkezi idarelerine bağımsız kontrol yükümlülüğü getirildi. Bu çerçevede kelam konusu uygulamalar her yıl Kamu Nezareti Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen bağımsız kontrol kuruluşlarınca denetlenerek rapora bağlanacak ve alışveriş merkezindeki işletmelerin bilgisine sunulacak. Bağımsız kontrol kuruluşlarınca hazırlanacak raporda Yönetmeliğe ters tüm uygulamalar detaylı halde belirtilecek. Böylelikle bakanlıkça yapılan kontrollerle birlikte alışveriş merkezlerinin ortak gelir ve masraflarına ait ikili kontrol yapılması sağlanarak, bu konularda yaşanan mağduriyet ve mevzuata karşıtlıkların önüne geçilecek.