Yüksek enflasyon ve daima fiyatı artan eserler, yurttaşın alım gücünü uygunca düşürdü. Semt pazarları bile bugün el yakar hale geldi. Pazara daha uygun fiyat ve daha taze eser almak için giden yurttaşlar, pahalılık nedeniyle eskisi kadar temel besin eseri alamadıklarını vurgularken pazarcılar da eserlerini satamamaktan sıkıntılı. Cumhuriyet, durumu İstanbul Kadıköy’daki esaslı “Salı Pazarı”nda masaya yatırdı.
YARIM KALIP PEYNİR
Pazarda esnaflık yapan isimlerden Ömer Aydoğdu, “Ekonomik kriz her yeri etkiliyor. Enginar fiyatları da arttı. Yazın 5 liraya alırdık bugün 9 liraya alıyoruz. Kâr hissemiz çok düştü masrafa çalışıyoruz” derken 45 yıldır baba mesleğini yapan Bülent Ergül durumu şöyle anlattı: “Eskiden beşerler bir pazar otomobilini 100 liraya doldururken artık üç kesim eser alıp çıkıyor. Halkımız çok mağdur durumda. Eski periyotlar üzere değil artık. İktisat battı, ülkenin hali aşikâr. Artık en berbat meyve 10-15 liradan başlıyor. Müşterilerimiz evvelden üç kilogram meyve zerzevat alırdı fakat artık yarım kilogram sıkıntı alıyorlar.Gramla eser isteyenler var.”
1961’den bu yana pazarcılık yapan ve sarımsak satan Hacı Kazım Bulut yaşadıkları meseleleri ve isyanını şöyle lisana getirdi: “Her şey değerlendi. Mazot kıymetli olduğu için nakliyat maliyetli oluyor. Biz her şeyi bırakıp Kars’a köye dönmeyi düşünüyoruz. Bir ekmek, bir su kaç lira olmuş? Bir patates kaç lira olmuş? Sarımsağın geçen sene kilosu 20 liraydı bu sene 35 liraya hatta çeşidine nazaran 55 liraya var.” İsmini vermek istemeyen bir pazarcı ise şuna dikkat çekti: “Normal bir peynir yemek isteyenler bugün 100 lirayı gözden çıkarmak zorunda. Evvelden üç kalıp peynir alanlar artık yarım kalıp alıyorlar. Taban fiyat alan nasıl 100 liraya peynir alsın?”
Pazarlarda temel besinin yanı sıra giysi eserleri de son periyotta pahalılaştı. Bu hususta çocuk iç çamaşırı satan Murat His, “Yüzde 300 arttı iki sene öncesine nazaran. Bugün 25 liraya satıyoruz. ‘Böyle fiyat olur mu?’ diye şikâyet ediyorlar”, bayan elbisesi satan Muhammet Demir ise “Bir sattığımızı, sattığımız fiyata alamıyoruz. Müşterilerle ıstırap yaşıyoruz. Bir haftada fiyatlar değişince ve insanların maaşları tıpkı olduğu için de söyleyemiyoruz arttığını. Elbise fiyatları 200 lira ile 500 lira ortası değişiyor. Pazarda bile bu fiyatta” halinde konuştu.
PAZARCILIK EK İŞ
Kamuda çalışan ve ek iş olarak pazarcılık yapmak zorunda kalan bir esnaf ise “Mal fiyatlarında da belirsizlikler var, bu hafta aldığımız eseri sonraki hafta öbür fiyata alıyoruz. Çocuğumu dershaneye gönderiyordum lakin krizden ötürü kaydını aldırdım. Zira gelirimiz yok. Günümüzü geçiriyoruz lakin ilerisini göremiyoruz” dedi.
EMEKLİ ‘UYGUN FİYAT’ ARAYIŞINDA
Pazarda alışveriş yapan yurttaşlardan Kezban Tertip, “Fiyatlar çok yüksek. Bir eser alırsak öbür eser eksik oluyor kesinlikle. Artık herkesin bağışıklık sistemi düşük” derken Günsel Mütevellioğlu şu hususa vurgu yaptı: “Emekliyiz ve taneyle meyve zerzevat almaya başladık. Pazar, market dolaşarak en uygununu arıyoruz. Meyve denilen şeyi de bu sene pek göremedik. Nereden vitamin alacağız? Yaz mevsiminde domatesin en bol olacağı vakitte bile fiyatı 10 lira.” Yıldız Duman da şöyle konuştu: “Fiyatlardan hiç mutlu değilim çok kıymetli. Lakin pazarcının da yapabileceği bir şey yok. Pazarcı değil başımızdaki kişi yapıyor bunları. Evvelce 100 lira ile pazara gelirdim, peynirime kadar alırdım. Son vakitlerde 400 lirayla geliyorum, çantamda 4-5 lirayla konuta dönüyorum ve eksik eserlerle.”