Alevi dedeleri, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın Alevi Bektaşi topluluğuna yönelik açıkladığı kararlara tepki gösterdi. Erenler Cemevi Derneği Lideri Aydın Gültekin, “Aleviler turist mi ya da tiyatro mu? Kişi şayet oraya gitmişse, el açıp yalvarıp yakarmışsa, buyruk ve yasaklara da uymuşsa orası onun ibadethanesidir. Hasebiyle bunu bir kuruma bağlamak ya da ‘Şu kaidelerde yapılacak’ denilmesini yanlışsız bulmuyoruz. Taleplerimiz belirlidir; eşit yurttaşlık istiyoruz. Mescide tanınan haklar, cemevine de tanınsın” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Şahkulu Sultan Dergâhı ve Cemevi’nde düzenlenen cemevleri açılış ve temel atma merasiminde açıkladığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevleri Başkanlığı kurulması, cemevlerinin başkanlık tarafından yönetilmesi, isteyen dedelere takım verilmesini öngören pakete Alevi dedelerden de reaksiyon geldi.
“Cemevlerini getirip kültür statüsüne koydu”
Cem Vakfı Malatya Şube Lideri Eşref Doğan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarına ait olarak, “Bizi tatmin etmiyor. Zira cemevlerini getirip kültür statüsüne koydu. Bağımsız inanç olarak bir tertip yahut aktiflik içerisinde yer almayı hesaplıyorken, cemevlerinin Kültür ve Turizm Vilayet müdürlüklerine bağlanmasını beyan etmesi bence çok büyük bir şansızlıktır” dedi.
“Cemevlerinin, kültür meskeni gözüyle görülüp Kültür ve Turizm müdürlüklerine bağlanmasının düşünülmesi bir arka niyet değil lakin gaftır”
Doğan, her inancın bir kültür tarafının olduğunu kaydederek, şunları söyledi:
“Benim yapmış olduğum cem ibadeti, bir inanç ibadetidir. O ibadeti gerçekleştirirken kullanmış olduğum bağlamayı, dışarıda çalıp bir saz dersi verdiğinde kültüre girer fakat cem meskeninde bir cem ibadeti esnasında o enstrümanla semah dönüyorsam, o ibadetin bir modülüdür. O nedenle cemevlerini kültür konutu gözüyle görüp Kültür ve Turizm müdürlüklerine bağlanmasının düşünülmesi bir arka niyet değil lakin gaftır. Bir kilise, havraya ‘ibadethane değil’ diyebilir misiniz? Bunu deme hakkınız yok. İbadethane olup olmadığı orada ibadet eden bireylerin tasarrufundadır.
“Maaş almayan, emekliliği ya da yıllık müsaadesi olmayan bir hoca, müezzin, cami vazifelisi ya da diyanet yetkilisi düşünmezsiniz”
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi üç unsurluk bir karar yayınladı ve ‘cemevleri yasal ibadethanedir’ dedi. Artık siz, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin bu kararını kabul etmek mecburiyetindesiniz zira vaktinde imza atmışsınız. Türkiye’de açılan davaların birçoğu reddedildi. Esasen reddedildiği için son merci olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne gidildi. Ancak verilen kararı kendi ülkenizde uygulamıyorsunuz. Kararda, ‘Cemevleri yasal ibadethanedir’ diyor. İkincisi, ‘Hizmet erbabının görmüş olduğu hizmet, kamusal hizmettir’ diye belirtiyor. Maaş almayan, emekliliği ya da yıllık müsaadesi olmayan bir hoca, müezzin, cami vazifelisi ya da diyanet yetkilisi düşünmezsiniz. Diyanet’in takımı sizin ve benim vergilerimle 180 bin kişinin üzerinde. İsim vermeyeceğim hamallık yapan dede tanıyorum. Pekala, hamallık yapan bir dedeyi gündeme getirmek yakışık alıyor mu? Hamallık ayıp mı değil, alnının teriyle parasını kazanıyor.
“Alevi inancını öğrenmek isteyenler nereden öğrenecek? Bu mu ‘eşit yurttaşlık’ ideolojisi? “
180 bin şahsa maaş verip, onların emekliliğini düşünmeyi biliyorsun, onların eğitimi için 82 ilahiyat fakültesi, bin 250 imam hatip lisesi açıyorsun. Pekala, Alevi dedelerinin çocukları yahut o gelenekten gelenler, bilimsel olarak Alevi inancını öğrenmek isteyenler nereden öğrenecek? Bu mu ‘eşit yurttaşlık’ ideolojisi, fikri? Sonuçta bizi tatmin eden bir açıklama değil. Berbattan güzel lakin yeterli değil. Tam düzgün değil, kesinlikle Alevi çocukların eğitimiyle ilgili sıkıntıların giderilmesi gerekir. Din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplarını ilkokul 4’ten lise son sınıfa kadar satır satır tetkik edip rapora dönüştürdük. O denli yanlışlar yakaladık ki. Siz bu kelamda çakma din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitabıyla mı o yaşta ayrıştırırken milleti birleştireceksiniz? Münasebetiyle “Cemevleri kültür konutlarıdır münasebetiyle kültür ve turizm vilayet müdürlüklerine bağlayacağız” demesi Türkiye’deki Alevilere hakarettir. Alevilerle tıpkı İslami kanıyı taşıyan İslam ülkelerindeki Ehl-i beyt sevgisi taşıyan insanlara da bir hakarettir.”
“Alevilik bir kültür değildir”
Hacı Bektaş Veli Kültür Merkezi Vakfı Genel Merkezi Lideri Hasan Meşeli ise, “Alevi kardeşlerimizin ibadet yerleri cemevleri olduğu halde Cumhurbaşkanımız ve Diyanet İşleri Başkanlığı cemevlerini bir ibadet yeri değil kültür konutu olarak nitelendirmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı bir başkanlık uhdesinde yürütüleceği söylenmektedir. Alevilik bir kültür değildir” dedi.
“Alevilerin ibadet yeri olan cemevlerinin kültür merkezi olarak addedilmeleri son derece yanlıştır”
“Alevilik tek sözle İslam dini içerisinde ikiye bölünmüştür; birisi Sünnilik başkası ise Aleviliktir” diyen Meşeli, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Hz. Ali’nin yolundan gidenler demek olan Alevilik, İslam’ın bir yorumudur. Bu bakımdan dini İslam, kitabı Kur’an, peygamberi ise Hz. Muhammed’dir. Sünni kardeşlerimiz üzere Allah’ımız bir, Kur’an’ımız bir, dinimiz İslam, kıblemiz Kâbe, ezanımız bir, mezarlıklarımızda birdir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 20 yıldır Türkiye’yi yönetmektedir. Seçim arifesine girmiş olmamızdan dolayı Alevilik konusu gündeme gelmiştir. Elektrik, su ve doğalgaz parası alınmaması açıklamasını sevinçle karşıladık lakin Alevilerin ibadet yeri olan cemevlerinin kültür merkezi olarak addedilmeleri son derece yanlıştır. Bu durum Alevileri derinden üzmektedir.”
“Cemevlerinin sevk ve yönetimi, bir statüye bağlanması Sünni bir ideoloji tarafından değil; Alevi başkanı ve büyüğü tarafından yapılmalıdır”
Meşeli, cemevlerinin Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı kurulacak başkanlık tarafından yönetileceğine ait açıklamalarla ilgili olarak, “Bu kesinlikle Alevilerden olmalıdır. Bu bakımdan Alevilere dayatılmamalıdır. Cemevlerinin sevk ve yönetimi, bir statüye bağlanması Sünni bir ideoloji tarafından değil; Alevi lideri ve büyüğü tarafından yapılmalıdır. O vakit bu birlik, beraberlik devam eder. Kardeşlik ve dostluk bağlarına gölge düşmez” dedi.
Cemevlerinin kültür meskenleri olmasını asla kabul etmediklerini lisana getiren Meşeli, “Burası büsbütün bir inanç sistemidir, İslam’ın bir koludur” dedi.
Malatya Ali Kapısı Derneği Lideri ve Dedesi Muhsin Topalcengiz de, “Cumhurbaşkanı tarafından bugüne kadar kabul edilmediği halde bugün Alevilerin var olduğunun kabul edilmesi bizim için bir onur kaynağıdır. Ancak beklentimiz şu ki o kabul edilmenin bir seçim yatırımı değil de asli olduğunun kabul edilmesidir” diye konuştu.
“Empati kurularak haklarımızın en başta verilmesi gerekirdi”
Topalcengiz, cemevlerinin kültür merkezi olarak kabul edilmesine çekincelerinin olduğunu kaydederek şunları söyledi:
“Cemevlerinin bir ibadethane statüsüne kavuşturulmaması içimizde buruklukla birlikte kuşku doğurmuştur. Cumhurbaşkanımızın elektriğimizin, suyumuzun ve kimi gereksinimlerimizin devlet tarafından karşılanacağını açıklaması bizler için hoş bir haber lakin çok geç kalındı. Bunun yanında Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlanması konusu var. Bir inancın kültür olarak kabul edilmesi ayrıyeten, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlanması asla kabul edilebilir bir şey değil. Zira kültür ömür biçimidir, Alevilik inançtır. Aleviliğin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin vermiş olduğu kararlar doğrultusunda bir inanç, cemevlerinin de ibadethane olarak kabul edilmesini ve Alevilerin geçmiş haklarıyla birlikte bütün haklarının iade edilmesini, din derslerinin zorunluluğunun kaldırılmasını istiyoruz. Sünni İslam inancının Alevi çocuklarına ve gençlerine dayatma yoluyla öğretilmesine karşıyız. Burada empati kurularak haklarımızın en başta verilmesi gerekirdi.”
“Alevilik, İslamiyet’in farklı bir yorumu olan inançtır” diyen Topalcengiz, “Cemevleri bizlerin ibadethanesidir. Bunun kabul edilmesi bizim için vazgeçilmez bir gerekliliktir” dedi.
“Aleviler turist mi ya da tiyatro mu?”
Erenler Cemevi Derneği Başkanı Aydın Gültekin ise, “Keşke bu kadar dolanmadan, uğraşmadan ‘Cemevleri ibadethanedir’ bu kadar kolay. Bahsin her seçimde gündeme gelmesi bizi üzüyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlanması konusu var; Aleviler turist mi ya da tiyatro mu? Kişi şayet oraya gitmişse, el açıp yalvarıp yakarmışsa, buyruk ve yasaklara da uymuşsa orası onun ibadethanesidir. Münasebetiyle bunu bir kuruma bağlamak ya da ‘Şu kurallarda yapılacak’ denilmesini yanlışsız bulmuyoruz. Taleplerimiz muhakkaktır; eşit yurttaşlık istiyoruz. Mescide tanınan haklar, cemevine de tanınsın. Biz ekstradan bir şey talep etmiyoruz” diye konuştu.
“gündem değiştirmeye yönelik bir açıklamadır”
Pirsultan Ören Şube Lideri Mazlum Köse ise şunları söyledi:
“Cumhurbaşkanı, Aleviler için tekrar samimiyetten uzak açıklamalar yaptı. Bu açıklamalarda cemevlerinin ibadethane olduğunu kabul etmeyerek, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı bir başkanlık kurarak, cemevlerinin idaresini oraya bağlayacağını söyledi. Bu büsbütün samimiyetten uzak, gündem değiştirmeye yönelik bir açıklamadır. Aleviler olarak bu açıklamayı reddediyor ve muhakkak katılmıyoruz.”