Aksaray’daki semt pazarında esnaf ve vatandaşlar, ekonomik kriz nedeniyle yaşadıkları meseleleri anlattı. 25 yıldır pazarcılık yaptığını belirten Musa Sağ, şunları söyledi:
“25 yıldır pazar esnafıyım, kendimi bildim bileli pazardayım. Son bir yıl öncesine kadar vatandaşın hali çok düzgündü, son bir yıldır fiyatların yükselmesinden ötürü talep azaldı. 5 kilo sattığımız eseri şu an vatandaşa 2 kilo sıkıntı veriyoruz. Bu da nedir? Bizim tonajımız düşüyor. Evvelce bir pazarda 2 dorse satıyorduk, artık 500 kilo satıyoruz. Bizim karlarımız tekrar kiloda 1-2 lira lakin malı satamadığımız için para kazanamıyoruz. Kazandığımız paralar da masraflarımıza yetişmiyor. Yani bugün pazara kurduğumuz tezgahın 500 lira masrafı var. Bizim 500 lirayı kazanmamız için 500 kilo mal satmamız lazım ki üstüne kâra geçelim. O da olmuyor, satamıyorsun. Vatandaş, eserin fiyatı yükseldiğinden alamıyor. Bakın, bir kilo muz 23 lira. Bu muz geçen sene 10 lira bandındaydı, vatandaş alabiliyordu. Artık 23 lira. En azından ‘20 liralık ver de çocuk tadına baksın’. Geçen sene 2 kilo sattığım eseri, artık 700-800 gram verebiliyorum. Bu da satışları yüzde 50 etkiliyor. Alamıyor vatandaş. Masraf olarak bizi etkiliyor. Natürel poşet masrafı, mazot masrafı, BAĞ-KUR, personel sarfiyatları her şey yükseliyor. Buna keza bizim yararımız yükselmiyor. Atıyorum; biz 10 yıl evvel de 500 lira kazanıyorduk, masrafımız 100 liraydı. Artık 500 lira kazanıyoruz, masrafımız 300-350 lira. Bizim kârımız gidiyor. Bizim çıkarlarımız birebir, fakat daima masraflar arttığı için cebimize giren para azalıyor. Şu anda pazarın müşterileri ekseriyetle Afganlı, Suriyeli, Somalili. Biz, pazarda bu insanlara mal satıyoruz. Esasen memur kredi kartıyla çalıştığı için vatandaşın cebinde para olmuyor. Kredi kartıyla anca gidip marketten bir kilo, yarım kilo alıyor, karttan çektiriyor, ha teğe karta yükleniyor. Burada alışveriş yapan mülteci, cebinde parayla geliyor. Bu türlü giderse esnafın hali güzel değil, kim ne derse desin önlemlerin alınması lazım. Esnaf gün gün eriyor. Şu pazarda geçen yıldan beri en az 15 kişi bıraktı. Para kazanamadığı için beşerler farklı bölüme yöneliyor. Millet ne kadar çalışırsa çalışsın iki yakası bir ortaya gelmiyor. Durum bu.”
‘Süt eserlerine daima artırım geliyor’
Başka bir pazarcı ise “35 yıllık peynirciyim. Hepsine bir artırım geldi. Mesela tereyağına artırım geldi; 100 liraydı, 120 lira toptan yaptılar. Kaşar peynir 65 liraydı, 70 lira yaptılar; toptan fiyatlarını söylüyorum. Peyniri 60 liradan satıyorduk, toptancıda 60 lira oldu, biz 70 liraya satacağız. İnek-koyun karışık peynirimiz var, 70 liraya satıyorduk, o da 80 liraya çıktı. Şu anda zamsız, benim 15 günlük peynirim var. Elimdekiler bittikten sonra artırımlı satacağım. Müşteri evvelce bir kilo alıyorsa yarım kilo alıyor, iki kilo alacaksa bir kilo alıyor. Yani alım gücü düşüyor. Şu an kendimizi kurtarabilirsek ona şükrediyoruz. Zira malı yerine koyma alım gücü de düşüyor, bizim de alım gücümüz düşüyor” dedi.
‘Emeklinin alım gücü düşük’
Pazara alışveriş için gelen Cumali Ayhanlı da “Emekliyim, aldığımız para yetmiyor. Pazar da değerli, her şey değerli. Geçen hafta 10 liraysa bu hafta 15 lira oluyor. Daima üstüne koyuyorlar. Üretime dayanak verilmesi gerekiyor, adamlar üretemiyor. Mazot çıktı, gübre çıktı, adamlar alamıyor. Devlet dayanak verirse vatandaş düşürür fiyatları” diye konuştu.
‘Üretici az, tüketici çok’
Diğer bir vatandaş ise “Çok kıymetli buluyorum. Biz karı-koca emekliyiz lakin yetiştiremiyoruz. Ben, çocuk okutana, ailesi çok olana ne diyeyim? Üretici az, tüketici çok. Her şey değerli. Adet olarak aldığımız da oluyor, kilo olarak aldığımız da oluyor. Yumurtaya artırım gelmesi olağan, yem fiyatları uçtu, yem uçunca ne yapsın adam? Arpanın kilesi 250 liraya çıkmış, onu o fiyata alan adam yumurtayı kaça versin? Baştakilerin evvel yemi düşürmesi lazım ki yumurta fiyatı da düşsün” dedi.