Aksaray’da kasaplar, ekonomik kriz nedeniyle yaşadıkları meseleleri ANKA Haber Ajansı’na anlattı.
“BİZ ZAMLANMASINI İSTEMİYORUZ, TAM BİLAKİS UCUZLASIN Kİ BEŞERLER ALABİLSİN”
Mesleğini bırakmayı düşündüğünü söyleyen Ayhan Darılmaz, “Etin kalitesine nazaran, mesela yemeklik etinden tut da kuşbaşına kadar 130’dan başlıyor, 140-145’e kadar gidiyor. Atıyorum, haftada bir dana satmak var, ayda bir dana satmak var. Fiyatlar yükseldikçe, alım gücü düştükçe, arz-talep mevzusu… Ben burada tezgahtan alıp satarsam, masraf eser alır hayvanı kestirirsem, satamazsanız o vakit yeni bir mal alamazsınız. Bu da alışılmış herkesi zincirleme tesirler. Biz zamlanmasını istemiyoruz, tam bilakis ucuzlasın ki beşerler alabilsin, tüketsin. Tüketsin ki biz kesim yapabilelim, bu sefer hem tüccar kazanacak hem üretici kazanacak, hayvan besleyen beşerler da kazanacak. O formda birbirini takip eder sarfiyat. İndirimli eserler, tavuk mesela, evvelce 1 kilo, 2 kilo alan müşterilerimiz bile şu an yarım kilo, bir yemeklik alıyor, 300 gram alıyor. Kilolar bayağı düştü” dedi.
“BU İŞİ KÖKTEN BIRAKIP HAYVANINI KISMA GÖNDEREN ÇOK KİŞİ VAR”
Mandıracılığı bırakan üreticiler olduğunu söyleyen Darılmaz, “Herkes para kazanmak ister bu halde. İkinci, üçüncü bir artırım daha gelirse yani bu mesleği bile bırakmayı düşünüyoruz. Mesela bir karkas, kemikli, 96-97 liradan kesiyorsunuz, bize kemiksiz 117-118 liraya geliyor. Artık personelliği, elektriği, suyu, kirası, vergisini eklediğimiz vakit bize maliyeti 128-130 lirayı buluyor. Artık şöyle düşünün; sizin 20 tane ineğiniz var, siz bu ineklerden elde ettiğiniz sütü düzgün bir paraya satarsanız bunun yanında damızlık, yani bizim et dediğimiz kesim malı beslersiniz. O hayvan onu karşılar. Ancak siz süt ineklerini sattıkça doğurma oranı azalacak. Erkek hayvanın gelip gelmeyeceği belirli değil. Artık 20 tane hayvanı olan insan sütünü satıp karşılığı alamazsa, daima kesim yaparsa bizim etlik dediğimiz hayvanda da azalma olacak. Artık adam yapamıyor, geçinemiyor yahut aldığı parayla verdiği para birbirini karşılamıyor. Eksiksiz mandırayı bırakanlar var, bu işi kökten bırakıp hayvanını kısma gönderen çok kişi var. Yarın bir gün süt ve süt eserleri zamlandıkça talep ete de olmayacak süt de olmayacak, bu sefer kimse yapmayacak bu işi. Ziyan ettiğiniz bir işi yapar mısınız? O yüzden biz, bindiği kolu kesmek demeyelim de akan bir su var, kaynak var, biz buna bile bile tıpa basıyoruz ve kenarlardan sızıyor o, sızmayı da engellemek için düzgünden güzele körüklüyoruz” diye konuştu.
“DAMIZLIK DEDİĞİMİZ HAYVANLARIN BÖLÜMÜNE KARŞIYIZ”
Darılmaz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Şu an devletin siyasetini bilmiyorum. Bu yemcilere niçin kimse bir laf söylemiyor? Yem fiyatlarını neden kimse aşağıya çekemiyor? Lakin çabucak süte, ‘Hadi 10 lira, 5 lira aşağı çekelim’. Lakin bu bizi de etkiliyor. Biz katiyen istemiyoruz, bilhassa damızlık dediğimiz hayvanların kesitine karşıyız. Yüzde 70 müşteri kaybettik. Şuradan geçen 10 kişiyi çevirin, garanti 8’i sanki et almış mı uzun vakittir? Artık Kurban Bayramı’nda kurban, dini bir vecibeden çıktı ve şu an maalesef herkes etlik kesiyor. Adam diyor ki ‘Ben buna bu sene 3 lira fazla vereyim, benim 20 kiloluk etim 35 kilo olsun’, onunla bir yazı geçirecek. Geçen Kurban’a bir hafta kala, geçen Kurban’dan kalan etlerini kıyma çektim, düşünün yani. Dondurucudan getirmiş, ‘Ne eti’ diyorsun, ‘Geçen Kurban’ın eti’ diyor. Biz bu insanlara eti nasıl satacağız, imkanı yok. Yüzde 70, yüzde 80 fark ediyor.”
“BİZ DE FİYATLARDAN MUTLU DEĞİLİZ”
Kasap İbrahim Ak ise “Kırmızı et, dana eti şu an 150-160 bandında ilerliyor. Tavuk etleri de kesimine nazaran değişiyor. Tüm tavuklar, 45 liradan 65-75 civarında seyrediyor. Artırımların gelmesi bizim için de yeterli değil, zira biz de müşteriye yansıtmak zorunda kalıyoruz, alıcı da karşı tarafta mağdur durumuna düşüyor. O yüzden biz de etkileniyoruz, satışlarımız düşüyor haliyle. Müşterilerimiz, kimileri direkt geliyor, sabit müşterilerimiz ancak mesela fiyat araştırması yapıp gelenler var, bakıyorlar. Biz de fiyatlardan şad değiliz haliyle. Biz de ucuza satmak isteriz fakat bize gelen eserin fiyatı aşikâr, biz de ona nazaran fiyatlarımızı dengelemeye çalışıyoruz. Süt ineklerimiz kesite gittiği için fiyatlar artıyor, bu da bizi olumsuz etkiliyor. Biz bunu çok yansıtmamaya çalışıyoruz, lakin ister istemez yansıyor. Elimizden geldiğince fiyatları müdafaaya çalışıyoruz. Müşteri kaybı, mesela geliyorlar, fiyatlara bakıyorlar, aslında artık olağan karşıladıkları için bu piyasa bandında, haliyle gelip alıyorlar. Kimileri bütçesini aştığı için daha az alışveriş yapıyor. Mesela bir kilo alacakken yarım kilo almayı tercih ediyor. Bu halde düşüş oluyor. Öncelikle bu hayvan üretimindeki dengeyi korumalılar ki biz alışta kendimizi koruyalım, ona nazaran de müşteriye bu fiyatları yansıtalım” dedi.
“ÜRETİM OLMASI İÇİN DOĞUM OLMASI LAZIM”
Hayvanların bölüme gittiğini belirten kasap Bayram Pınar da “Meslek olarak 97’de girdim, yaklaşık 32 yıldır bu işi yapıyorum. Şu anda perakende dana eti, yağsız 150 lira, sırt 160-170 lira ortasında. Kuzu etimiz 125 lira. Yani standart fiyatlarımız, 125 üzerinden satıyorum kuzuyu. Kemiksiz 160 lira. Artırımın gelmesi bizim için değerli değil. Bize bir kezliğine mahsus desinler ki ‘Kesim 110 lira’, biz ona nazaran kendi zammımızı ayarlarız. İsterse bir sene o denli devam etsin. İşin berbat tarafı şu; geçen hafta etin kilosu 97 liraya yükseldi, bu hafta 95, 92, 93’ten bahsediliyor. Yani şuurlu bir tarım ve köy işleri şeyimiz yok bizim. Tarımımız çok berbat yani. Yeme artırım geliyor, dananın fiyatı düşüyor. Şu an ağır bir biçimde inek kesiliyor. Artık üretim olması için doğum olması lazım. Yani bizim kendi malımızı yetiştirip, etlendirip piyasaya sürmemiz lazım. Biz ne yapıyoruz? Yeme artırım yapıyoruz, buzağılayacak hayvanı kesite gönderiyoruz” diye konuştu.
“İLK EVVEL GİRDİLER DÜŞECEK, YEM DÜŞECEK”
Girdilerin ve yem fiyatlarının düşmesi gerektiğini belirten Bayram Pınar, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ne olacak bunun sonu? Tamam, bu yıl yeterliyiz, 86 liradan ineği kestik, hoş para da kazandık, önümüzdeki yıllarda bu beşerler ne tüketecek, üretim olmazsa nasıl olacak bu iş yani? Tarım Bakanı nasıl yapıyor bu işi ben anlamadım yani. 350 liraya yem yükselecek, lakin kesim düşecek. Yani bu işin tahlili ne biliyor musun? Birinci evvel girdiler düşecek, yem düşecek. Kısma gitmesi kıymetli değil. Bugün için düşük fiyat, ileriye dönük çiftçiyi bitirmektir. Ben de isterim etimin 100 liraya satılmasını, benim de işlerim düşüyor. Birinci evvel benim çiftçim desteklenmeli ki benim sirkülasyonum devam etsin. Yani ben, alacağım eti bir yerden temin edeyim. Ette o denli bir satış olmuyor, zira bir minimum fiyatlı alamıyor. Ben 2007 yılıyla kıyas ederim; biz markette çalışırken etin kilosu 10 liraydı, minimum fiyat 450-500 liraydı, 50 kilo et ediyordu. 7 buçuk lira da kuzunun kilosu, 60-70 kiloya geliyordu kuzu eti. Lakin şimdiki taban fiyatla bir 10 kilo kayıp var, hatta 10 kilodan da fazla. Zati Türkiye, personel sıralamasında minimum fiyat üzerinden çalışan bir ülke. Yani öbür Avrupa ülkeleri üzere 2 milyon âlâ gelirli insan, 5 milyon minimum fiyatlı yok. Bu ülkenin yüzde 50’si taban fiyatlı. Onun için de bizim burada minimum fiyata düşen her 10 kilosu, alışılmış ki bizim işlere yansır. Istırap burada dediğim üzere.
“İNSANLAR GELİP 20 LİRALIK KIYMA İSTEYİNCE BENİM İÇİM ACIYOR”
Mezbahaneler de çok makûs olaylar oluyor, tarımcılar bu işleri takip etmiyor. Ölen malın yine küpesi yazdırılıyor, devletten desteklemeler alınıyor. Bu bir ihbardır, bu malların yine desteklenmesi alınıyor. Devlet soyuluyor, aleni soyuluyor yani. Bu işi takip edecekler elini atsın, yoksa bu memleket uçuruma yanlışsız yol alıyor. Üretilmezse bu iş biter. Vallahi ben size bir şey diyeyim; ben bu işi 32 sene yaptım, ben bu yıllardaki kadar makus bir şey görmedim. Beşerler gelip 20 liralık kıyma isteyince benim içim acıyor. 110-130 gram ortasında et alıyor adam, makarnanın üzerine zer olmaz o ya, en kolay yapılacak yemek makarnanın üzerine zer olmaz. Bilmiyorum, Allah yardımcımız olsun. Lakin birlerinin de taşın altına elini koyması lazım. Şu yolsuzlukları, dönenen usulsüzlükleri… Yapılmadık pislik kalmıyor bizim memleketimizin genelinde. Aksaray bir başka da memlekette bu türlü bir ıstırap var.”