TBMM Genel Kurulu’nda 2023 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi ile 2021 Yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanunu Teklifi görüşülürken, AKP Genel Lider Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Nurettin Canikli’nin taban fiyatın alım gücüne ait yaptığı kıyaslama dikkat çekti.
Canikli, minimum fiyatı övdü, son periyotta “fakirleşmeden çok zenginleşmeden” kelam edilebileceğini savundu. “Bütün bu fakirlik edebiyatına karşın kırmızı et tüketiminde azalma kelam konusu değil. Geçen yıl taban fiyatlı 41 kilo dana kuşbaşı alabiliyordu, artık 42 kilo. Çok artış yok lakin düşmemiş…” sözlerini kullandı.
Canikli’nin bu kelamları, muhalefet partisi vekillerinin reaksiyonuna neden oldu. Daha sonra toplumsal medyada da gündem olan bu sözler, vatandaşların da reaksiyonunu çekti.
Biz de gerçeğin ne olduğunu öğrenmek için, İstanbul’da hem kasaplara hem de yurttaşlara mikrofon uzattık.
Kentte yoksulluğun en çok hissedildiği ilçelerin başında gelen Bağcılar’da vatandaşların birçok fakat Kurban Bayramı’ndan Kurban Bayramı’na ya da ayda en fazla 1 kez kırmızı et tüketebildiklerini lisana getirdi.
Kasaptaki etiketler ise bu durumun sebebini net bir formda gözler önüne seriyor… Bir kangal sucuk 190 lira, dana kıymanın kilosu 160 liradan satılıyor. Kemikli dana etinin kilo fiyatı bile 144 lira… Etin çeşidine nazaran ödenmesi gereken fiyat 300 liraya kadar çıkıyor.
Konuştuğumuz mahalle kasabı ise bilhassa son aylarda satışlarında ortalama yüzde 30 oranında düşüş olduğunu, insanların artık kilo yahut gramla değil, cebindeki paraya nazaran 30-40-50 liralık et istediğini belirtti. Bunu bile alamayan bireylerin sayısında büyük bir artış olduğunu, onların da çorbalık kemik almak zorunda kaldığını belirten kasap, çorbalık dana kemiğin adedinin fiyatının 15 liradan satıldığını söyledi.
SÖZCÜ’ye konuşan yurttaşlar ve esnaf, gelinen durumu şu sözlerle ifade etti:
“20 YAŞINDAYIM, EN SON 3-4 AY EVVEL ET YEDİM”
Halim Çelik: “Bence Nurettin Canikli yanlış düşünüyor, ben meskenime et götüremiyorum, babam vefat ettiği için konuta ben bakıyorum ve et götüremiyorum. Durum hakikaten berbat. Hiç et yiyemiyoruz. 20 yaşımdayım, en son 3-4 ay evvel et yedim. İçinde bulunduğum kurallar kendimi makus hissettiriyor. Ekonomik kaideler çok makûs. Evvelden bu yaşlarımı bu türlü hayal etmezdim…”
Halim Çelik
“ETE SIRA GELENE KADAR PARA BİTİYOR”
Gülizar Cebeci: “Kırmızı eti çok seyrek tüketiyoruz, ayda 1 defa. Evvelce istediğim vakit alıyordum. Kırmızı ete sıra gelmiyor ki… Meyvesi, zerzevatı, kuru besini, ete sıra gelene kadar para bitiyor. Seçimi bekliyoruz inşallah ondan sonra düzelir.”
Gülizar Cebeci
“BAYRAMDAN BAYRAMA ET TÜKETEBİLİYORUZ”
Yıldız Kızılırmak: “Kurban’dan Kurban’a et tüketiyoruz, emekli insanız. Evvelce yarım kilo alıyordum artık 100 gram alamam. Onlara güllük gülistanlık, bizde yok. Onlara nazaran âlâ, mecliste alıp oturuyorlar lakin milleti düşünen yok. 65 yaşındayız yol parası vermemek için hastaneye yürüyerek gidip geliyoruz. 20 senede gün görmedik, çöktük.”
Yıldız Kızılırmak
“O AÇIKLAMA GERÇEĞİ YANSITMIYOR”
Mustafa Ergün: “Öyle olması mümkün değil, insanların maaşı şu anda kirayı ödemeye bile yetmiyor. Eskisi kadar çok et tüketemiyorum. İktidar yetkilisi büsbütün siyasi konuşuyor, gerçeği yansıtmıyor.”
Mustafa Ergün
“İKİ AYDA BİR TÜKETEBİLİYORUM”
Birol Şencan: “Millet et yiyemiyor ki. Kim yiyor eti örnek göstersin bana, belli bir kitle yiyor. 2 ayda bir et tüketebiliyorum.”
“GÜCÜMÜZ YETMİYOR Kİ TÜKETELİM”
Cebrail Topdemir: “Gücümüz yetmiyor ki tüketelim… En son 2-3 hafta evvel yedim ancak çok kıymetli. Bu hafta bir fiyat, bir hafta sonra geliyorsun öteki bir fiyat. Eskiye nazaran daha az alıyorum.”
Cebrail Topdemir
“DÜN TORUNLARIMA ÇİKOLATA ALDIM, KONUTUMA DÖNÜP BAYAT EKMEK YEDİM…”
İsmini vermek istemeyen vatandaş: “Eskiden haftada 1 kilo alıyorduk artık o denli bir şey yok. Zenginlere bakarsa düşüş yok, bizde düşüş çok. Emeklileri görsünler bu kadar sene çalıştık, kendiler tıkır tıkır almayı biliyor. Benim 7 tane torunum var, ikizlerim var neden bir çikolata alıp götüremiyorum? Dün ziyaret ettim, cüzdanım boş geldim. Sonra dolaptaki 2 günlük ekmeği yemek zorunda kaldım. Çok üzgünüm, evvelce bu vakitleri hiç bu türlü hayal etmezdim. 70 yaşımdayım şayet iş bulsam çalışırım.”
“AYDA BİR DEFA ET ALABİLİYORUM, O DA ÇOCUKLARIM İÇİN”
İsmini vermek istemeyen vatandaş: “Pahalı, her şeyi daima alamıyoruz. Ben bu hayattan mutlu değilim. Eti ayda bir sefer alıyorum konuta, o da çocuklar sevdiği için almak zorunda kaldığım için kalıyorum.
Asgari fiyat daha düşükken tek kişinin maaşıyla daha hoş geçinip gidiyorduk lakin şu an tek kişinin maaşıyla ve bu hayat koşullarıyla geçinmek daha sıkıntı.
(AKP’li Canikli’nin kelamlarına ilişkin) Onun parası tıkır tıkır işlediği için onun için sorun yok, evet hakikat söylüyor! Fakat ülkesindeki halk açlıktan ölüyor. Nasıl oluyor o iş? O denli sallamakla olmuyor bu işler.
Gelip halkı dinledi mi, kapıları tek tek çaldı mı? ‘Ne derdiniz var? Nasıl geçiniyorsunuz?’ Beşerler mesela çocuğunu servise veremiyorlar. Bir yılda her şey çok değişti. Benim iki tane çocuğum var, her istediklerini alamıyorum. Okula gidiyorlar, beslenme çantası yapıyorum, ahım şahım bir şey yapmıyorum, meskende olan şeylerden veriyorum. Mesela tost yapıyorum, sigara böreği sarıyorum, patates kızartıyorum. Diyelim meyve suyu 5 lira, ayran 2.5 lira oldu; ayran veriyorum. Bir şeyler vermek zorundayız. Çocuk ne yapsın, aç mı dursun?”
“SON AYLARDA SATIŞLAR YÜZDE 30 ORANINDA DÜŞTÜ”
Kasap Erdoğan Çakır: “Bağcılar gelir seviyesi olarak orta ve alt kümenin yoğunlukta yaşadığı bir semt. Bu insanların gelir seviyesi, fiyatların yükselişine birebir oranda eşlik edemeyince ortada bir fark oluşuyor. Bu fark da tüketimin azalmasına neden oluyor. Son aylarda satışlarımız yaklaşık yüzde 30 oranında düştü. Satışlar artık kilogram ölçeğinden ‘para’ ölçeğine dönüştü. Evvelce yarım kilo et alan insan, artık etin yarım kilosu 80-85 liraya çıkınca ‘Bana 50 liralık ver’ diyor… Beşerler artık alacağı etin ölçüsünü cebindeki paraya nazaran hesap etmeye başladı.
“ÇORBALIK KEMİĞE TALEP ÇOK ARTTI”
Kapının dışından fiyatlara bakıp gidenlerde artış var. İçeri bile girmeden, etiketleri uzaktan görmeye çalışıp geri dönenlerin sayısı arttı. Kemik talebi harikulâde arttı. Et alamayanlar çorbalık kemiğe yöneldi. Bir tane çorbalık dana kemiği 15 lira. Çorbalık kuzu kemiğinin kilosu da 15 lira. Bunlara talep çok net arttı.”