Akanda Taştekin
Bir yılı aşkın müddettir faaliyet yürüten Göçebe Niyet Derneği, akademik özgürlük ve üniversite özerkliğinin giderek azalmasını kaygı edinen bir küme üniversite öğrencisinin alternatif bir akademik alan yaratmak için bir ortaya gelmesiyle kuruldu.
Yaklaşık 20 kişilik bir istekli grup derneğin kemik takımını oluşturuyor. Dernek, ideoloji, sosyoloji, siyaset, edebiyat üzere birçok farklı disiplinde çalışmalar yürütüyor, çeşitli yaz kampları ve akademik temalı buluşmalar düzenliyor. Dernek gönüllüleri ders ve tartışmaların rastgele bir baskı ya da oto-sansüre uğramadan konuşulabildiği bir platform oluşturmayı ve bu alanda sansür, baskı ve ayrımcılığa uğramış genç ve akademisyenlere kelam vermeyi önemsediklerini söz ediyorlar.
Gazete Duvar, akademinin piyasalaşması, akademideki temel problemler, sansür ve alternatif akademi mecralarına olan gereksinimi Göçebe Niyet Derneği Üyesi İrem Sumru Müftüoğlu ile konuştu.
‘ALTERNATİF AKADEMİK ALANLARA MUHTAÇLIĞIMIZ VAR’
Bir küme genç olarak alternatif akademi için yola çıktınız, öykünüz neydi? Sizi bir ortaya getiren ne oldu?
Akademik özgürlük ve üniversite özerkliğinin kaybolması her vakit bizim ana sorunumuz oldu. Akademi içi ayrımcılık, oto-sansür ve beyin göçü bununla bir arada gelen öteki korkularımızı oluşturuyor. Buna tahlil olarak alternatif akademik alanlar yaratmak muhtaçlığı ise tüm grubu bir ortaya getiren temel motivasyon oldu.
Göçebe Niyet Derneği gönüllüleri olarak biz, lisans ve lisansüstü eğitimini sürdürürken üniversitelerde akademik gelişim ismine fizikî, toplumsal ve finansal kaynaklara ulaşmak açısından uygun şartları yakalayamayan, türlü dezavantajları yaşamalarından dolayı bu meseleleri birlikte deneyimledikleri ülke çapındaki paydaşları için akademik bilgi, marifet, tavır ve yetkinliklerini geliştirmesine imkan sağlayacak öğrenci-katılımcı merkezli ortak öğrenme ve akademik paylaşım alanı kurmaya çalışan bir küme üniversite öğrencisiyiz. Münasebetiyle yakından bildiğimiz problemleri tabandan gelen ve yaratıcı biçimde çözmeye çalışıyoruz. Şimdi çok genç bir oluşum olmamıza karşın derneği oluşturan takım arkadaşlarımız, tıpkı akademik tasaları taşıyarak yıllarca Sevecence Nesin Köylerinde benzeri akademik kampları ferdî olarak düzenliyorlardı. Dernek, bu tasaları taşıyan ve bu alanda faaliyetler gösteren biz öğrenciler için birleştirici bir çatı olarak yaklaşık bir buçuk sene evvel ortaya çıktı.
Kaç kişilik bir çalışma takımınız var?
Bunun sabit bir yanıtı olmamakla birlikte ortalama 20 kişilik bir grup, aktiflik tertip sürecine ve sonrasına dair iş kısımlarında yer alıyor. Etkinliklerimizde gönüllülüğün temel olması kesin sayımız hakkında bir şey söylemeyi zorlaştırıyor. Ortamıza katılan istekli öğrenciler, iştirakçiler ve eğitmenlerle birlikte her sene büyüyoruz.
‘SANSÜRCÜ, HİYERARŞİK VE AYRIMCI KURUMLAR İÇERİSİNDE KENDİMİZİ TABİR ETME İMKÂNI BULAMIYORUZ’
Türkiye’de sizi alternatif bir mecra oluşturmaya iten akademinin şartlarından bahseder misiniz? Bu çerçevede derneğin temel gayesini nasıl tanımlıyorsunuz?
Göçebe Fikir Derneği, üniversitenin içinde bulunduğu kriz ortamında, akademik özgürlüğün ve üniversite özerkliğinin gün geçtikçe azaldığı bu süreçte, alternatif bir akademik bilgi üretimi ve paylaşım alanı yaratmak için kuruldu. Sansürcü, hiyerarşik ve ayrımcı kurumların içerisinde kendisini tabir etme imkânı bulamayanların yalnızca merak saikiyle hareket edebileceği, toplumsal bilimler üzerine çalışabileceği ve yaratıcı bağlantılar geliştirebileceği bir kültürü yaşatmaya ve yaygınlaştırmaya çalışıyoruz.
Felsefe, sosyoloji, siyaset, edebiyat, sinema ve cinsiyet çalışmaları üzere farklı disiplinlerde eleştirel kanıyı öne çıkarıp özgür tartışma ortamı oluşturarak üniversitelerde bulamadığımız özgür bir toplumun kıymetlerinin ve etik prensiplerinin peşinden gidiyoruz. Her gün tanıklık ettiğimiz sonlu ve gerilimli şartlar, üniversitelerdeki akademik bedellerin çölleşmesini hızlandırıyor. Öncelikle, “hoca-öğrenci” ayrımı etrafında şekillenen güç ilgileri ve cinsiyetçiliğe karşı net duruşumuzu etkinliklerimizde güç gözetmeyen paylaşım ortamları oluşturarak, alanında uzman eğitmenlerin yanı sıra yeni seslere de yer vererek ve farklı görülen kimlikleri kutlayarak gösteriyoruz. Derslerin ve tartışmaların rastgele bir baskıya ve oto-sansüre uğramadan tabir özgürlüğünün tahrip edilmediği farklı metotlarla gerçekleşmesini sağlıyoruz. Akademinin üniversitelere yahut toplumdan yüzünü çevirmiş dersliklere kısıtlanamayacağını vurgulayarak iştirakçi ve gönüllülerin özveriyle katkıda bulunduğu ömür usulleri inşa ediyoruz.
‘ÜNİVERSİTENİN İÇERİSİNE SÜRÜKLENDİĞİ AKADEMİK KRİZİN BİR SONUCU OLARAK ORTAYA ÇIKTIK’
Neden bu türlü bir muhtaçlık olduğunu düşündünüz?
Temel maksadımız kendisine tabir alanı bulmakta zorlanan ve muhakkak tipte ilgilere sahip olan kimseleri; düşünmenin, duyumsamanın, konuşmanın ve dinlemenin incelikli biçimleriyle karşılaşabilecekleri bir ortamda bir ortaya getirerek, düşünmenin zarurî olarak birlikte düşünmek olduğunu tekrar hatırlamak ve hatırlatmak… İçinde bulunduğumuz mevcut durumda üniversitenin içerisine sürüklendiği akademik krizin bir sonucu olarak ortaya çıkan bir oluşum olduğumuzu söyleyebiliriz. Diğer bir deyişle üniversite kurumunun karşılaması gereken akademik muhtaçlıktan doğmuş olmamız, bir ortada kurulmuş bir düşünme iştirakinin yanı sıra ömrün kendisini de tekrar örgütlemeye aracılık etmeye çalışmamıza bir sebep.
Düzenlediğimiz etkinliklerle lokal akademik hevesi ve bir aradalığı güçlendirmeye çalışıyoruz. Üniversitelerin özerklik krizi ve öğrenciler üzerindeki sosyoekonomik baskıların her zamankinden şiddetli hissedildiği bu devirde hem eğitmenler hem öğrenciler hem de iş hayatında olmasına karşın akademiye ilgisi devam eden iştirakçilerimiz için bilhassa toplumsal bilimlerin rahatça tartışıldığı ve kolektif üretime imkan sağlayan alanlar örmeyi önemsiyoruz. Akademik temellerimize ek olarak düzenlediğimiz etkinlikler çok taraflı müsabakalar sağlıyor ve buna dayanarak ürettiğimiz kıymeti kolektif özgür ömür alanı olarak da tanımlıyoruz.
‘KEMİKLEŞMİŞ VE HÜKÜMRAN ERİL ÇOKLUĞU KIRMAK İÇİN EŞİTLİK GÖZETİYORUZ’
Eğitimlere kimleri konuk ediyorsunuz? Neden bu şahıslar?
Sansüre, baskıya, ayrımcılığa uğrayan gençler ve akademisyenler bizim amaç kitlemizi oluşturuyor. Üniversiteye, bilhassa toplumsal bilimler ve ideoloji kısımlarının araştırma faaliyetlerine verilen ehemmiyet hayli azaldı. Öğretim üyeleri ve öğrenciler maddi imkanların ve akademik özgürlüklerin daha fazla olduğu diğer ülkelere göç ediyor. Her sene YÖK tarafından kısımların öğrenci kontenjanları arttırılsa da yeni öğretim elemanları için açılan takımlar ya yetersiz ya da liyakate dayalı olmayan seçimlerle işliyor. Bireye dayalı özel ilanların açılması ya da derslerde işlenen bir mevzunun “sakıncalı” bulunarak bir akademisyenin işine son verilmesi haber bedeli bile taşımayan bir olay haline geldi.
Üniversitelerden KHK ile yahut öteki yollarla uzaklaştırılan bir akademisyenin yıl uzunluğu ders verebildiği öğrenci sayısından daha fazla öğrenciye ulaşmasına, akademide ve emsal alanlarda hala faal bir formda kalmasına imkân veriyoruz. Ekonomik külfetlerden ötürü meslek derdiyle istemediği bir kısmı seçmiş, toplumsal bilimler alanında uzman bireylerden ders alamayan alan dışı öğrencilerin toplumsal cinsiyet ve eleştirel fikir üzere hususlarda derslere katılmasına imkan sağlıyoruz. Nitelikli ideoloji eğitimi Türkiye’de görece daha az kıymet görürken, her bölümden felsefecilere nitelikli eğitimi ulaştırmayı önemsiyoruz. Toplumsal bilimler kısımlarında okumasına karşın araştırmalarını akranlarına eleştirel ortamlarda sunmakta, verimli geri bildirim almakta zorlanan genç akademisyenlere uzman hocalarla yan yana ders verme ve farklı disiplinlerden onlarca iştirakçiyle tanışma imkânı veriyoruz. Kadın+ akademisyenlere yer vererek kemikleşmiş, hükümran eril çokluğu kırmak ismine eşitlik gözetiyoruz.
‘KAMP İŞLERİNİ GÖNÜLLÜLERİN EMEĞİ İLE İMECE ADABI KARŞILIYORUZ’
Çalışmalarınızdan bahseder misiniz?
Yaz ve kış aktiflikleri çerçevesinde nitelediğimiz iki tip aktiflik düzenliyoruz. Yaz etkinliklerimiz ana bir akademik tema etrafında şekillenen, bir hafta periyodik ağır ve kapsayıcı kamplardan oluşuyor. Tek bir kamp müddetince günde altı saat derse ek olarak üç saatlik akşam oturumları ve samimi tartışma ortamları ile eğitmen-katılımcı etkileşimini teşvik eden alanlar organize ediyoruz. Kışın ise farklı kentlerde ve o kentlerin çeşitli yerlerinde bu kez daha özelleşmiş̧ temalar altında 2-4 gün üzere kısa vadeli etkinlikler düzenliyoruz. Yaşadığımız kentlerde, hafta sonları katılabildiğimiz bu etkinlikler üniversite hayatı esnasında da bize akademinin heyecanını yeniliyor ve olasılıkları genişletiyor.
Kışın kamp yordamı olmayan günübirlik etkinliklerimiz fiyatsız gerçekleşiyor. İzmir Fransız Kültür Enstitüsü’nde Feminist Tiyatro, Ankara Respublika’da Özgürlük ve Tahakküm ve İstanbul Müze Gazhane ’de Çocuklarla İdeoloji üzere konaklamasız etkinlikler gerçekleştirdik. Temmuz ve Ağustos aylarında Gümüşlük Akademisi Vakfı’nda bir hafta boyunca devam eden Sosyoloji, Edebiyat, Çağdaş̧ İdeoloji, Sanat İdeolojisi üzere bahislerde farklı disiplinlerde yaz kamplarında bu yıl elliden fazla akademisyenle dört yüze yakın iştirakçinin geldiği on beş aktiflik gerçekleştirdik. Ayrıyeten birinci milletlerarası etkinliğimiz olan Obje Yönelimli Ontoloji Yaz Okulu da bu niyet sisteminin kurucusu olan Graham Harman’ın iştirakiyle birlikte Şirince’de gerçekleşti. Bu aktiflikte Hindistan, Kanada, Amerika ve Avrupa’dan farklı disiplin alt yapılarına sahip iştirakçilerle bir ortaya geldik.
Tüm bunların yanı sıra belirtmemiz gerekir ki yaz kampları boyunca oranını yarı yarıya tutmaya çalıştığımız istekli takımından oluşan iştirakçi kontenjanımız bulunuyor. Bu uygulama sayesinde kamp mühletince ortaya çıkan mıntıka paklığı, bulaşık, yemek dağıtımı üzere işlerin istekli emeği ile imece yolu karşılandığı bir nizam yaratmaya çalışıyoruz. Böylelikle istekli takımı yaz kamplarında takip etmek istediği tüm derslere iştirak gösterirken tıpkı vakitte ortak hayatın örgütlenme sürecine kıymetli bir katkı sunmuş oluyor. Öbür bir deyişle, gönüllüler olarak bu yeni hayat pratiğinin sürdürülebilir kılınmasında daima birlikte çalışıyoruz.
Gelecekteki mümkün projeleriniz neler?
Her sene kış ve yaz periyotlarında düzenlediğimiz etkinlikler devam edecek. Aktiflikleri toplumsal medya hesaplarımızdan takip etmeniz mümkün. Bu kış Ankara, İstanbul ve Mersin’de çeşitli temalarda etkinlikler yapmayı planlıyoruz.
Bunun dışında takım arkadaşlarımızın bir kısmı Avrupa Birliği projelerine başvuruyor. Başarılı olması durumunda yaz kamplarımıza kabul ettiğimiz burslu öğrenci sayısında artış yakalamayı hedefliyoruz. Nitelikli eğitimin herkes için ulaşılabilir olması için çalışmaya devam edeceğiz.