ANKARA – 2023 seçimlerine kısa bir mühlet kala Adalet Bakanı Bekir Bozdağ başkanlığındaki AK Parti heyetinin başörtüsü ile ilgili Anayasa değişikliği için HDP’yi ziyaret etmesi çok tartışıldı.
Özellikle son bir ayda eski DTP Eşbaşkanı Aysel Tuğluk’un sıhhat meseleleri nedeniyle özgür bırakılması, Kobani Davası’nda verilen iki tahliye kararı ve Selahattin Demirtaş’ın babasını görmeye götürülmesi üzere gelişmeler yeni bir tahlil sürecinin sinyali olabilir mi?
AK Parti’nin halinde görülen değişimi kıymetlendiren HDP’li siyasetçiler, siyaset bilimciler ve kamuoyu araştırmacılarına nazaran iktidar kanadından gelen bu atılımlar iktidardan kopan Kürt seçmenin uzaklaşmasını engelleme ve HDP kitlesini cumhurbaşkanlığı seçiminde tarafsız alana çekmek için yer yoklama uğraşı.
‘AK PARTİ DOĞU’DA “YENİ BİR DEVİR BAŞLIYOR” İLETİSİ VERİYOR’
HDP Genel Saymanı ve MYK üyesi Doğan Erbaş’a nazaran AK Parti’nin HDP’ye yönelik bu adımlarının iki boyutu var. Bilhassa son süreçte iktidardan koparak HDP de dâhil olmak üzere farklı partilere yönelen Kürt seçmenin uzaklaşmasını durdurmak ve HDP kitlesinde baş karışıklığı yaratmak üzerinden atılımlar yapıldığına dikkat çeken Erbaş, bu adımların taktiksel atılımlar olduğuna vurgu yaparak şunları söyledi:
“İktidarın son atılımlarından sonra yerelden bizlere gelen bilgilere nazaran AK Parti, bilhassa doğu vilayetlerinde “yeni bir periyot başlıyor”, “sorunu tekrar biz çözeriz” üzere telaffuz geliştirdikleri görülüyor. AK Parti’nin 2015 yılından bu yana, bilhassa MHP ile yaptığı ittifak sonucu Kürt zıtlığında tırmanışa varan uygulamalar bölgede AK Parti’ye olan dayanağı azalttı. AK Parti artık bu kitle üzerinde tekrar tesirli olmak istiyor. Başka yandan da HDP kitlesinde bir zihin bulanıklığı yaratarak bir değişim ve dönüşüm beklentisi yaratıp hareket yapıyor. Bu büsbütün taktiksel ataklardır. Bu durum seçime giderken bu atakların artacağını bize gösteriyor.”
‘HDP STRATEJİK BİR DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM HALİNDE MÜZAKERE VE DİYALOĞA AÇIK’
HDP’nin, stratejik bir değişim ve dönüşüm halinde müzakere ve diyaloğa her vakit açık olduğuna vurgu yapan Erbaş’a nazaran AK Parti’nin mevcut siyasetleri ve içinde bulunduğu ittifak ile yakın vakitte bu dönüşümü sağlaması, yeni bir tahlil süreci yaratması pek mümkün görünmüyor. Münasebetiyle ‘göz boyama’ ve ‘aldatma’ denilebilecek tavırların HDP ve HDP seçmeni üzerinde bir baş karışıklığına neden olmayacağını kaydeden Erbaş, “HDP kitlesinin en politik kitle olduğu düşünüldüğünde iktidarın bu ataklar ile bir sonuca ulaşamayacağını daima birlikte göreceğiz. Şayet iktidar attığı adımlarda samimiyse işe Abdullah Öcalan’ın hukukî yerde avukatları ile görüştürülerek başlayabilir. Kayyım kararlarının geri alınması, anadilde eğitim, mahallî demokrasi uygulamalarına geçiş üzere uygulamalar da HDP’nin üzerinde durduğu hassasiyetlerdir. Bu türlü bir süreç başlatırsa elbette oturulur, konuşulur” diye konuştu.
‘ÇOK ENTERESAN SEÇİM SONUÇLARI İLE KARŞILAŞACAĞIMIZI DÜŞÜNÜYORUM’
Gezici Araştırma Merkezi Lideri, Memleketler arası Güvenlik ve Stratejik Çalışmalar Uzmanı Murat Gezici’ye nazaran Türkiye, Başkanlık sistemine geçiş sonrasının en değerli seçimine gidiyor. Bu süreçte merkez sağ-sol, doğu-batı, laik-muhafazakâr üzere ayrımların manalarını değerli halde kaybedeceği bir seçimle yüzleşileceğini belirten Gezici, “Z nesli ile ilgili birinci kamuoyu araştırmalarını yapan bir araştırmacı olarak çok farklı seçim sonuçları ile karşılaşacağımızı düşünüyorum” sözlerine yer verdi.
‘AK PARTİ HALA ŞANSLI BİR KONUMDA’
AK Parti’nin son devirde HDP üzerinden yaptığı atılımları pahalandıran Gezici, Kürtlerin yüzde 64’ünün hala AK Parti’ye oy vermeyi sürdürdüğünü kaydederek şöyle konuştu:
“Son vakitlerde oy oranlarında bu durumda rölatif bir kayıp olsa da seçmenin oy verme alışkanlığı manasında AK Parti hala şanslı bir pozisyonda. Kürt seçmenin bilhassa genç nesilde HDP’ye yönelik bir sempatisi olsa da 40 yaş ve üstü nesil hala muhafazakâr kıymetler çerçevesinde hareket ediyor. Tekrar MHP başkanı Devlet Bahçeli’nin AK Parti ve HDP ortasında anayasal değişiklik sebebiyle yapılan toplantıya yüksek sesle karşı koymaması bu manada AK Parti’nin elini güçlendirdi.”
‘SEÇİMLERDE SİYASAL MANADA SEMBOLİK DURUMDA OLAN BİREYLERİN ADAY GÖSTERİLECEĞİNİ GÖRECEĞİZ’
AK Parti’nin seçime giderken Kürt seçmene yönelik diğer adımlarının da olacağını öngören Gezici, bahse daha çok Güneydoğu ve Doğu Anadolu seçmeni açısından bakmak gerektiğine dikkat çekti. 2009 yılında başlayan tahlil süreci çerçevesinde AK Parti’nin Doğu sorunu açısından radikal bir değişimi başlatan parti olarak görüldüğünü tabir eden Gezici, “Gerek uygulamadaki sorunlar gerekse ivedi ve sistemsiz bir biçimde yapılan değişiklikler sürecin tıkanması sonucunu doğurmuştu. Bu açıdan geçmişteki müktesebata baktığımızda AK Parti’nin Kürt seçmene yönelik toplumsal ekonomik ve kültürel manada manalı adımları olacaktır. 2023 yılında yapılacak seçimlerde bilhassa adayların belirlenmesi sürecinde mahallî halka hitap edecek ve siyasal manada sembolik durumda olan bireylerin aday gösterileceğini göreceğiz” dedi.
‘AK PARTİ’NİN HDP ATAĞI YER YOKLAMA ÇABASI’
MAK Danışmanlık İdare Şurası Lideri Mehmet Ali Kulat’a nazaran AK Parti’nin bu adımları HDP’yi, Millet İttifakı’ndan uzaklaştırarak cumhurbaşkanlığı seçiminde tarafsız alana çekmek için yer yoklama uğraşı.
Dolayısıyla iktidarın bu adımlarının büsbütün siyasi bir atak olarak okunması gerektiğine dikkat çeken Kulat, “Son periyotta yapılan araştırmalarda ne Millet İttifakı ne de Cumhur İttifakı yüzde 50+1 bandını yakalayabilmiş değil. Burada da devreye yüzde 10 bandında oya sahip olan HDP’nin oyları giriyor” sözlerine yer vererek şunları kaydetti:
“CHP, Doğu ve Güneydoğu’da uzun vakit sonra birinci kere görünür halde. Yaptığımız araştırmalar da CHP’nin bölgede rüzgârı yakaladığını gösteriyor. Bu rüzgâr Millet İttifakı’nın seçimi kazanmasına kâfi olur mu tartışılır lakin iktidar kanadı için risk oluşturuyor. Şu an için konuşmak gerekirse bu atakların yüzde 10’luk bir seçmen kitlesini etkileyeceğini düşünmüyorum. Lakin seçim için daha mühlet olduğunu düşünürsek, bu ataklar atılacak öteki adımların işareti olabilir.”
HDP TABANINI ETKİLEYECEK ÜÇ VAAT
AK Parti’nin istediği dayanağı alabilmesi için daha önemli adımlar atması gerektiğini söyleyen Kulat, “Ciddi bir af kanunu, kayyım kararlarının geri alınması ve anadilde eğitim üzere adımların karşılığı olan tesirleri olabilir. Şimdilik bu adımların atılmaması mümkün görünmüyor; lakin bu bahisler şu an atılan adımların, diyalog kanallarının belirleyeceği sonuçlar olacaktır. Bir yer yoklaması var” halinde konuştu.
‘AK PARTİ’NİN ADIMLARI YUMUŞAMA ATAĞININ BİR İŞARETİ OLARAK GÖRÜLEBİLİR’
AK Parti’nin halinde görülen değişimi Kürt seçmenin seçimlerde oynayacağı belirleyici rolle ilişkilendiren siyaset bilimci ve Gazete Duvar müellifi Zafer Yörük ise “İktidar ve Erdoğan, seçimlere giderken attığı adımlar ile HDP ve Selahattin Demirtaş ile ortasını yumuşatmaya, bunun üzerinden de HDP seçmeninden oy almanın tabanını oluşturmaya çalışıyor. Tam da bu noktada AK Parti’nin HDP’ye yaptığı ziyaret sonrasında AK Parti MKYK üyesi Orhan Miroğlu’nun “HDP’nin fırsatı ıskalamaması gerektiği” istikametindeki bildirisi da yumuşama atılımının bir işareti olarak görülebilir” değerlendirmesinde bulundu.
‘SÜREÇ YA HDP’Yİ TARAFSIZ BİR ALANA ÇEKEBİLİR YA DA MİLLET İTTİFAKI’NI ÇATLATABİLİR’
Yörük, Kürt meselesinin siyasetin gündemine er geç geleceğini fakat şu an atılan adımların “yeni bir sürecin başlangıcı” olarak değerlendirilemeyeceğini kaydetti.
Bu noktada HDP’nin ‘cumhurbaşkanı adaylığı’ konusunda makulde anlaşıldığı takdirde takviye vereceğini tabir ettiği Millet İttifakı’nın netleşmesi gerektiğine vurgu yapan Yörük, bu durumun sağlanamaması durumunda yaşanabilecek süreci şu sözlerle özetledi:
“İYİ Parti’nin HDP ile yaşadığı tansiyon ilerleyen süreçte ya HDP’yi altılı masadan daha da kopararak tarafsız bir alana çekebilir ya da Millet İttifakı’nı çatlatabilir. Her iki durumun da olumsuz sonuçları elbette olur. HDP, ortaya düşerse iktidarı desteklemese dahi kendi bloğu ile bağımsız aday çıkarabilir. Bu da oyların bölünmesine, HDP tabanında bir çalkalanmaya neden olabileceği üzere seçimlerde de Erdoğan’ın talihinin artırmasına yarayabilir. Bu manada da AK Parti’nin adımlarının bir taşla birkaç kuş vurma projesi olduğu anlaşılıyor.”
İktidarın ilerleyen süreçlerde farklı adımlar da atabileceğini kaydeden Yörük, “Kobane Davası’nda tahliyeler, HDP kapatma davasının düşmesi üzere bahisler gündeme gelebilir. AK Parti, MHP faktöründen ötürü HDP ile açık açık bir ittifak yapamazsa da bu atılımları ile HDP tabanından oy koparabilir yahut Millet İttifakı ile HDP ortasına uçurum koyarak ittifakın çatlamasına taban hazırlayabilir. Tüm bunlar da seçimde Erdoğan lehine şekillenecek nedenler arasındadır” dedi.