Nur Kaplan – Ogün Akkaya
ANKARA – Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşik Metal-İş ve Özçelik-İş’in Bekaert Çelik şirketinin iki fabrikasında aldığı grev kararlarını “Millî Güvenliği Bozucu Nitelikte Görüldüğü” gerekçesiyle 60 gün ‘erteledi’.
Cumhurbaşkanı Erdoğan 30 Aralık 2018’de partisinin vilayet liderleri toplantısında, “Bizimle bir arada grev denilen olaylar ortadan kalktı. Artık grevler yok. Grev olmuyorsa çalışanın hakkını veriyorsun, hukukunu gözetiyorsun demektir” dese de AK Parti iktidarı periyodunda, 2003 yılından 2022 yılına kadar toplamda 19 grev alınan kararlarla engellendi. DİSK-AR’ın datalara nazaran yasaklanan grev kararlarından 195 bin emekçi etkilendi.
‘TÜRKİYE’DE EN ÇOK GREVİ YASAKLANAN SENDİKAYIZ, BİR ÇABA DAHA BAŞLIYOR’
Birleşik Metal-İş Sendikası Genel Lideri Adnan Serdaroğlu, Cumhurbaşkanlığı tarafından yasaklanan grevin anayasaya ve memleketler arası kontratlara karşıt olduğunu, Kocaeli’de personellerin greve başladığını ve haklarını alana kadar greve devam edeceklerini söyledi. “Türkiye’de en çok grevi yasaklanan sendika biziz. Bu nedenle tekraren üst mahkemelere, Anayasa Mahkemesi’ne gittik, hükümet tazminat ödemek zorunda kaldı. Buna karşın hala grev hakkımızı engellemeye çalışıyorlar” diyen Serdaroğlu, şunları kaydetti:
“Arkadaşlarımızın burada hakları neyse, talepleri neyse sonuna kadar bu hakkı alma gayretini sürdüreceğiz. Tarihimizde bir uğraş daha başlıyor. Hükümet, grev yasaklama yüreğini gösteriyorsa bizim de buna karşı çaba sorumluluğumuz var. Bugün burada göz yumarsak yarın öbür bir işyerinde problemle karşılaşırız. Türkiye’de bu yaşananlara artık birilerinin dur demesi gerekiyor. Geçmişte de pek çok grev yasağını tanımadık. Grev yasağının olduğu işyerlerinde, son verilen sayıların üzerinde kontratlar yaptığımız periyotlar var.”
Adnan Serdaroğlu ‘GREV ERTELEMESİ DEĞİL, YASAKLAMA’
Kocaeli’de ‘milli güvenliği bozucu nitelikte’ olduğu gerekçesiyle grevin “60 gün” ertelenmesi kararının bir ‘yasaklama’ olduğunu tabir eden Serdaroğlu, “60 gün içinde tekrar greve çıkma talihiniz olmuyor. Üst mahkemeye başvuruyorsunuz, o süreç 2 yılda anca bitiyor. 60 gün içinde grev tekrarlanamayınca yetkiniz düşüyor. Karar, yıllar sonra çıkınca bir manası olmuyor. Yıllar sürecek bir mahkeme sonucunu beklemek değil, legal ve fiili haklılığımızı ortaya koyarak çabamızı sürdüreceğiz” dedi.
‘SENDİKA VE PATRON ORTASINA DEVLET ARABULUCU OLARAK GİRMELİ, YASAKÇI OLARAK GİRMEMELİ’
Kristal-İş Sendikası Lideri Erdal Akyazı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın almış olduğu grev ‘erteleme’ kararını kıymetlendirdi. Hangi sendikada olursa olsun grev yasaklarına karşı olduklarını belirten Akyazı, “İşçinin ve sendikaların bir silahı var o da grev. Patronlar elindeki bütün kozu kullanıyor lakin hükümet sendikalara ve çalışanlara kozlarını kullandırmıyor. Grev yasağı tahlil değil. Sendika ve patron ortasına devlet arabulucu olarak girmeli, yasakçı olarak girmemeli” dedi.
Erdal Akyazı ‘BU İKTİDAR PERİYODUNDA YALNIZCA GREVLER DEĞİL, ÇALIŞANLARIN TÜM HAKLARI ORTADAN KALKTI’
Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından alınan ‘erteleme’ kararının direkt olarak grevi yasaklama kararı olduğunu belirten Akyazı kelamlarının devamında şunları kaydetti:
“Bu karar bir kez grev ertelemesi değil, grevi direkt yasaklama. ‘60 gün mühletle grevi erteledik’ diyorlar fakat 60 gün bittiğinde patron ile anlaşamazsak greve çıkamıyoruz. Bir çeşit Türkiye’deki grevleri bitiriyorlar. Sendikalar hareket yaptığında da buna ‘yasadışı eylem’ diyorlar. Şişecam grevini de tıpkı sebeple ertelemişlerdi. Yasadışı olan devletin grevi ertelemesidir. Cam bölümünün ulusal güvenlikle ne alakası var? Bu iktidar devrinde yalnızca grevler değil, çalışanların tüm hakları ortadan kalktı.”
AK PARTİ HÜKÜMETİNİN GREV YASAĞI LİSTESİ
AK Parti iktidarı tarafından yasaklanan birinci grev 1 Temmuz 2003’te Petrol-İş’in örgütlü olduğu Petlas Lastik Sanayi ve Ticaret AŞ’de gerçekleşti. Yeniden birebir yıl Kristal-İş üyesi 5 bin Paşabahçe emekçisinin grevini daha başlamadan yasakladı. Yasağın kalkmasının akabinde Paşabahçe personelleri 30 Ocak 2004’te greve yine başladı lakin bu grev kararı da yasaklandı.
21 Mart 2004’te Lastik-İş’in toplu iş mukavelesi görüşmeleri uyuşmazlıkla sonuçlanınca ortalarında Pirelli, Goodyear ve Brisa üzere lastik üretiminin yapıldığı 20 başka fabrikada 5 binin üzerinde emekçi grev kararı aldı. Grev kararı, Bakanlar Heyeti tarafından yasaklandı.
5 BİN 800 PERSONELİN KATILDIĞI ŞİŞECAM’IN GREVİ DE YASAKLANDI
1 Eylül 2005 yılına gelindiğinde ise Türkiye Maden-İş’in örgütlü olduğu Erdemir Madencilik’teki 400 emekçinin grev kararı yasaklandı. 27 Haziran 2014’te iktidardan grev yasağı kararı geldi ve 5 bin 800 çalışanın Şişecam’a bağlı 10 cam fabrikasında 8 gün sürdürdüğü grev, genel sıhhati ve ulusal güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle yasaklandı.
BİRLEŞİK METAL-İŞ’İN GREVİNİ BAKANLAR KONSEYİ YASAKLADI
21 Temmuz 2014’te ise Bakanlar Şurası, Çöllolar Kömür Alanı işyeri ile Çayırhan Kömür İşletmesinde, Türkiye Maden Çalışanları Sendikası tarafından alınan grev kararını, genel sıhhati ve ulusal güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle yasakladı. Alınan bu yasak kararı bin 500 emekçiyi etkiledi. 30 Ocak 2015’te Bakanlar Konseyi, Birleşik Metal-İş’in, ortalarında Anadolu Isuzu, Demisaş Döküm, Federal Mogul, Sarkuysan ve Türk Prysmian Kablo’nun da olduğu toplamda 15 bin çalışanın çalıştığı 22 fabrikada uyguladığı grevi yasakladı.
OHAL DEVRİNDE DE GREV YASAKLARI DEVAM ETTİ
AK Parti’nin grev yasakları kararı OHAL devrinde de devam etti. OHAL’den etkilenen birinci grev Asil Çelik oldu. AK Parti, toplu iş görüşmelerinde mutabakata varılamaması üzerine Asil Çelik’te 18 Ocak 2017’de başlayacak grevi yasakladı. Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu EMİS’e bağlı işyerlerinde 20 Ocak 2017’de başlayan grev, Erdoğan’ın da imzasının bulunduğu bir kararla ‘milli güvenliği bozucu’ nitelikte olduğu münasebet gösterilerek yasaklandı.
AKBANK PERSONELLERİ DE GREV YASAĞINA TAKILDI
20 Mart 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, Akbank grevi ‘Ekonomik ve finansal istikrarı bozucu nitelikte’ olduğu gerekçesiyle başlamadan yasaklandı. 22 Mayıs 2017 tarihli Resmi Gazete’de yer alan kararla Şişecam personellerinin 24 Mayıs 2017’de başlatacağı grev “Milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu” gerekçesiyle başlamadan yasaklandı.
130 BİN EMEKÇİYİ KAPSAYAN GREV ERDOĞAN’IN ONAYIYLA YASAKLANDI
Bir öteki yasaklanan grev kararı ise 5 Haziran 2017 tarihinde Mefar İlaç Fabrikası’nda toplu kontrat görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine alındı. Lakin bu grev kararı Bakanlar Kurulu’na takıldı ve “genel sıhhati bozucu nitelikte görüldüğünden” yasaklandı. 2 Şubat 2018 yılında ise Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası kontratı kapsamında 130 bin emekçiyi kapsayan grev kararı alındı fakat bu grev Bakanlar Kurulu’nun kararı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın onayıyla yasaklandı.
ERDOĞAN’IN SON GREV YASAĞI KOCAELİ’DEKİ FABRİKAYA
23 Mayıs 2018’de Petrol-İş üyesi Soda Kromsan çalışanlarının Adana ve Mersin’de aldığı grev kararı grevin başlayacağı gün Bakanlar Şurası kararıyla yasaklandı. 8 Ocak 2019’da ise İzmir Banliyö Nakliyeciliği Sistemi Ticaret AŞ’ye bağlı işyerlerinde grev, Cumhurbaşkanı kararı ile yasaklandı.
8 Ekim 2020’de Petrol-İş’in örgütlü olduğu Şişecam’a ilişkin iki fabrikadaki grev başlamadan yasaklandı. Son olarak ise Birleşik Metal-İş ve Özçelik-İş’in Kocaeli’de bulunan Bekaert Çelik şirketinin iki fabrikasında aldığı grev kararları, Erdoğan pürüzüne takıldı ve yasaklandı.