2004 yılından beri Türkiye’de yaşayan ve geçici koruma statüsüne sahip olan 1997 doğumlu Muhammed Fevzi Akad isimli Suriyeli, 2018 yılında Yunanistan’a geçmeye çalışırken Meriç Irmağı yakınında jandarma tarafından yakalanmış ve iki gün sonra Suriye’ye sınır dışı edilmişti.
Davacı, hukuka aykırı bir şekilde Suriye’ye gönderildiğini, ayrıca Edirne’den Hatay’a kadar yaklaşık 20 saatlik otobüs yolculuğunu, sınır dışı edilecek başka bir kişiyle geçirdiğini belirtmişti.
AİHM, hukuk ihlali kararı aldı
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), iki konuda da Türk makamlarının hem Türk hukukunu hem de AB hukukunu ihlal ettiğine oy birliğiyle karar verdi.
12 bin 250 euroluk tazminat kararı
Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) üç ayrı maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle davacıya 9 bin 750 euro manevi ve 2 bin 500 euroluk masraf ve giderleri toplamda 12 bin 250 euro tazminat ödemeye mahkum edildi.
3. ve 13. maddeye aykırı olduğu belirtildi
Mahkeme, kararında davacının zorla ve hukuk dışı bir şekilde Suriye’ye gönderilmesinin ve Edirne ile Hatay arasındaki otobüs yolculuğunda kelepçe uygulamasının “insanlık dışı ya da küçük düşürücü muameleyi” yasaklayan 3’üncü maddeye aykırı olduğuna hükmetti.
Davacıya Suriye’ye gönderilme kararına karşı hukuken itiraz hakkı tanınmaması, AİHS’nin “etkili başvuru” hakkını düzenleyen 13’üncü maddesine, Meriç’te yakalanmasından Suriye’ye gönderilmesine kadar geçen iki günlük sürede özgürlük haklarının kısıtlanması da “kişi özgürlük ve güvenliği”ni düzenleyen 5’inci maddeye aykırı bulundu.
Gönüllü dönüşler çerçevesinde Suriye’ye gönderildiği bildirilmişti
Türkiye savunmasında davacının gönüllü dönüşler çerçevesinde Suriye’ye gönderildiğini bildirmişti. Söz konusu kişinin, Suriye’ye gönderildikten sonra yeniden Türkiye’ye giriş yaparak Türkiye üzerinden Almanya’ya gitmeyi başardığı ve daha önce Almanya’ya kaçarak iltica hakkı kazanan ailesiyle birlikte Almanya’da yaşadığı belirtildi.
Jüri heyetinden yapılan karar açıklaması
Danimarkalı Yargıç Jon Fridrik Kjølbro başkanlığındaki 7 kişilik jüri heyeti tarafından yapılan karar açıklamasında, şu ifadeler de yer aldı:
“Mahkeme, şahsın Suriye’ye gönderilmesine itiraz edememesi nedeniyle, 3. madde ile bağlantılı olarak 13. maddenin (etkili başvuru hakkı) ihlal edildiğine karar vermiştir. Mahkeme, Türk makamlarının, başvuranın Suriye’ye zorla geri gönderilmesine itiraz etmek için Türk hukuku tarafından öngörülen hukuk yollarından yararlanma fırsatını reddettiğini kaydetmiştir. 5’inci maddenin (Özgürlük ve güvenlik hakkı) ihlal edildiğine karar vermiştir. Mahkeme, başvuranın Meriç’te Yunanistan sınırına yakın bir yerde tutuklanmasından Suriye’ye gönderilmesine kadar geçen sürede özgürlüğünden mahrum bırakıldığını tespit etmiştir. Mahkeme, sınır dışı edilmek üzere olan kişilerin gözaltına alınmasıyla ilgili olarak iç hukukta öngörülen yasal güvencelere uyulmadığını kaydetmiştir.”
