Kadı Burhanettin, yaşadığı periyotta Timur, Moğollar ve Osmanlı ile karşı karşıya geldi, ismine devlet kuruldu. Artık ise Sivas’ta bulunan türbesi etrafındaki çarpık yapılaşma nedeniyle adeta beton yığınları ortasında kayboldu.
Sivas’ta Eretna devletinin topraklarında kendi ismine devlet kuran devrin ve Türk edebiyatının değerli isimlerinden Kadı Burhanettin’in türbesi Sivas’ta ismini alan Kadı Burhanettin Mahallesinde bulunuyor.
Çarpık kentleşmenin neden olduğu beton yoğunluğunun ortasında türbe, adeta kayboluyor.
Sanat Tarihçisi Onur Aydın, vaktinin değerli isimlerinden birisi olan Kadı Burhanettin hakkında birçok bilinmeyeni gün yüzüne çıkarttı. Aydın yaptığı açıklamada, Kadı Burhanettin’in bilime ehemmiyet veren bir kişilik olduğunu söz ederek,
“Kadı Burhanettin 1345 yılında Eretnaoğulları Beyliği’nin kadısının oğlu olarak Dünya’ya gelmiştir. Kayseri’de doğmuştur, kendisi çok zeki bir kişiliğe sahiptir. Yaklaşık 13-14 yaşlarında 30-40 yaşlarında olan bilim adamlarının bilgisine sahiptir ve o düzey de eserler okuyabilmekteydi.
Kendisi kısa bir mühlet babası ile birlikte Halep ve Şam’da eğitim almıştır. Daha sonrasında 20’li yaşlarda Kayseri’ye geri dönmüştür. Kayseri’ye döndükten sonra Eretnaoğlu beyefendisi Mehmet Beyefendi tarafından Kayseri kadısı olarak ilan edilmiştir.
Kayseri de o denli hoş işler yapmıştır ki kenti adaletli yönetmesi, insanlara karşı olan irtibatı üzere durumlardan kaynaklı ünü git gide yayılmıştır” dedi.
SİVAS’I MOĞOL KUŞATMASINDAN KURTARDI
Aydın, Kadı Burhanettin’in genç yaşlarda Sivas’ı Moğol kuşatmasından kurtardığını tabir ederek,
“O periyotta Eretnaoğlu Mehmet Beyefendi vefat ediyor ve küçük yaşta ki oğlu Ali Beyefendi tahta geçiyor. Bu vefattan sonra Eretnaoğlu beyliğinde dertler baş gösteriyor. Nedir bu badireler; ekonomik meseleler, siyasi çatışmalar, dışarıdan gelen tehditler bunlardan ötürü kahırlar baş gösteriyor.
Bu periyotta Kadı Burhanettin, kıymetli bir misyon üsleniyor. Bu vefattan sonra Karamanoğulları Kayseri ve Konya’yı işgal etmeye çalışıyorlar. Bir yandan da Moğollar Sivas’ı kuşatmaya çalışıyorlar.
Kadı Burhanettin evvel Sivas’ı kurtarıyor, hem Ali bey’ i kurtarıyor daha sonrasında Sivas’tan askeri birlikleri alarak Kayseri’yi kurtarıyor. Bunları yaptıktan sonra ünü yeterli bir halde yayılıyor. Kendisi Sivas halkı tarafından Sivas’ın naili olarak seçiliyor.
1 yıl sonra 36 yaşında kendi ismini taşıyan devletini kuruyor. Kadı Burhanettin devletini Sivas başşehir olmak üzere kuruyor ve 18 yıl süren bir uğraş başlıyor. Bu çaba de Timur, Karamanoğulları, Osmanlı Devleti üzere devletler var. Bu devletler ile yaşadığı meseleler düşünceler ile gayret etmeye başlıyor” formunda konuştu.
ELİ HEM KALEM HEM KILIÇ TUTTU
Aydın, Kadı Burhanettin’in başarılı bir devlet adamı olduğu kadar başarılı bir ilim adamı da olduğunu vurgulayarak,
“Kadı Burhanettin; sanatçı, şair hala şiirleri günümüzde bu hususa hakim bireyler tarafından okunuyor ve takip ediliyor. Türbesinin günümüzde binaların ortasında kalmış olması çok güzel bir şey değil. Tarihte kıymetli bir kişilik kendisi, birazcık daha ön plana çıkarılması lazım. Sivas turizmine katkı sağlayabilecek bir kişilik kendisi.
Daha çok tanıtımın yapılması ve birçok beşere öğretilmesi gerekiyor. Bu hususta bizlerinde daha çok katkı sağlaması gerekiyor. Biz tabi bu biçimde röportajlar vererek insanlara anlatmaya çalışıyoruz.
İlerleyen periyotlarda daha güzel olacağını düşünüyoruz. Tarihte birçok sanatçı, hükümdar, şair gelip geçmiştir ancak Kadı Burhanettin ile alakalı olan en kıymetli noktalardan biri şudur; hem edebiyatçı, hem sanatçı, hem askeri bilgisi kuvvetli bir kişidir. Tarihe baktığımız vakit eli hem kalem tutan hem de kılıç tutan az insanlardan birisidir” dedi.
KADI BURHANETTİN KİMDİR?
1345 yılında Kayseri’de doğan Kadı Burhanettin babası Kayseri kadısı Şemseddin Mehmed’in mevti üzerine yirmili yaşlarında Halep’e giderek ilmi çalışmalar yaptı. 1364 yılında tekrar Kayseri’ye dönen Kadı Burhaneddin 21 yaşında Eretnaoğlu Mehmed tarafından Kayseri kadılığına getirildi.
Kadılığı sırasında adalete kıymet vermesinden ötürü halk ortasında sevilen ve kısa vakitte memleketin her tarafında ismi duyulan Kadı Burhanettin, Eretnaoğlu devletinde kahırların baş göstermesi üzerine halkın baskısı ile kendi ismini taşıyan devletini kurmuştur.
1398 yılında Akkoyunlu Türkmenlerinden Karayülük Osman Beyefendi tarafından ani bir baskında öldürüldü. Öldürüldükten sonra Sivas’ta kendi isminin verildiği Kadı Burhaneddin Mahallesi’ne defnedilen Kadı Burhaneddin’in, adaletli ve yönetici kişiliğinin yanında edebi kişiliği ile ön plana çıkmaktadır.
600 sayfa tutan bir divanı dolduracak kadar şiir yazmış olan Kadı Burhanettin, gazelleri ve divan edebiyatına getirdiği tuyuğları ile ün salmıştır.