ABD’de besin fiyatları harika bir biçimde yükseliyor. Restoranda yemek yerinde meskende yemek pişirmekse birçok vakit besin masraflarını düşürmenin kolay ve muteber yolu olarak gösterilir. Ancak finansgundem.com’un derlediği bilgilere nazaran, dünyanın en büyük iktisadında 1980’den bu yana en yüksek düzeye ulaşan besin fiyatları alışılagelen tasarruf formüllerini de tehdit ediyor.
ABD Çalışma Bakanlığı’nın paylaştığı Temmuz 2022 tüketici fiyat endeksi sayılarına nazaran market ve restoran fiyatları yıllık bazda sırasıyla %13,1 ve %7,6 oranında yükseldi. Wall Street Journal’dan Heather Haddon, bu %5,5’lik farkın, 1979’dan beri market ve restoranlar ortasında var olan en büyük enflasyonist boşluk olduğunu söyledi. Haddon bu gelişmenin 1980’lerden beri gördüğümüz en büyük besin enflasyonunun bir modülü olduğunu belirtti.
Fiyat artışlarındaki bu değişim market ve restoran yöneticileri ortasında yeni bir tartışmayı ateşledi. İki taraf da dışarıda yemeği dışarıda yemenin yahut meskende yemek hazırlamanın ekonomik açıdan daha uygun olduğu konusunda farklı görüşlere sahip. Yüksek artırımlar, dışarıda yemek yerken ödenen bahşişler ve restoran gidiş-dönüşleri için ödenen akaryakıt fiyatları da hesaba katıldığında iki taraf için de haklı sebepler kelam konusu.
Haddon’ın dikkat çektiği üzere ABD’de Wendy’s ve Burger King’te bu yıl için 5 dolarlık menüler yayınlandı. IHOP ve Applebee’s üzere firmalarsa 1 dolarlık karides ve çocuklar için fiyatsız kahvaltı üzere çok sayıda fırsat sunuyor. Öte yandan, üst seviye restoran kümesi Union Square Hospitality Group’ın Kurucusu Danny Meyer’in geçen hafta yaptığı açıklamada, “Menü fiyatlarının hiç olmadığı kadar yüksek olduğuna dair hiçbir kuşku yok” ifadelerine yer verdi.
Bir paket cipsin maliyeti eskisi üzere değil
Rusya’nın Şubat ayında dünyanın en büyük tahıl ihracatçılarından birisi olan Ukrayna’yı işgal etmesi global çapta besin fiyatlarının fırlamasına yol açtı. Birçok kategoride tedarik devam ettirilse de işgal öncesi düzeylere hala ulaşılamadı.
Araştırma şirketi Capital Economics’in Kuzey Amerika Baş Ekonomisti Paul Ashworth, WSJ’ye verdiği demeçte, tüketicilerin marketlerde satın aldıkları lakin restoranlarda satın almadıkları un yahut kahve üzere ham hususların fiyatlarının şiştiğine dikkat çekti.
Fortune’un haberine nazaran, Datasembly’nin araştırmasında Haziran 2021’den Haziran 2022’ye kadar ABD’de bir paket cipsin fiyatının 3,55 dolardan 4,90 dolara yükseldiği ve yalnızca bu kalemde %38’lik bir artışın oluştuğu görülüyor. Haberde bir Amerikan peynir markasının fiyatında ise yaklaşık %15’lik artış görüldüğü belirtildi.
Buna rağmen uygun fırsatlar sunan zincir restoranlarsa şişen besin fiyatlarını yeni müşteriler çekmek için bir fırsat olarak pahalandırıyor. Applebee ve IHOP üzere fast food markalarının sahibi olan Dine Brands Group’un CEO’su John Peyton geçen hafta analistlere verdiği demeçte iki marka üzerinden elde ettikleri 75 bin doları aşan hane halkı satış gelirlerinin sırasıyla %6 ve %8 oranında arttığını açıkladı.
Yükselen fiyatlar en fazla gençleri ve kırsal bölgelerdeki haneleri vurdu
Habere nazaran kırsal bölgelerde alışveriş yapanlar, düşük gelirli çalışanlar ve gençler besin fiyatlarındaki artışın yükünü en fazla hisseden bölümleri oluşturuyor.
Purdue Üniversitesi Besin Talep Tahlili ve Sürdürülebilirlik Merkezi’nin yakın tarihli bir Tüketici Besin Trendleri raporuna nazaran, Z Kuşağı’nın karşı karşıya olduğu maniler çok daha büyük. Araştırmaya nazaran Z Nesli hanelerinin yaklaşık üçte biri, son 30 gün içinde en az bir defa kiliseden yahut diğer bir hayır kurumundan besin talep ettiğini bildirdi. Buna rağmen baby boomer olarak isimlendirilen II. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş ortası doğan bölümlerin yalnızca %8’i bu türlü bir talepte bulunmuş.
Bu istatistik, genç Amerikalıların ekseriyetle daha az kazandığı gerçeğiyle örtüşüyor, Purdue Üniversitesi Tarım İktisadı Lideri Jayson Lusk, Leonhardt’a verdiği demeçte, “Gıda enflasyonu maaş artışını geride bırakıyor ve en düşük gelire sahip olanları en sert biçimde vuruyor” dedi.
Ancak birçok genç ve yüksek gelirli Amerikalılar getirisi eskisi üzere yüksek olmasa da konutta yemek pişirmenin uzun vadede daha uygun maliyetli olduğunu düşünüyor. Yakın tarihli bir Morning Consult anketine nazaran, meskenden uzakta tüketilen yiyeceklerin maliyetinin başka mallardan daha yavaş artmasına karşın, yüksek enflasyon devrinde dışarıda yemek tercihi birinci vazgeçilen harcama kalemlerinden birisi.
ABD’li yetişkinlerin %64’ün enflasyonun hane halkına tesiri konusunda “çok endişeli” olduklarını söyledi. Restoran yemekleri genellikle “isteğe bağlı harcama” olarak kabul eden iştirakçiler çoklukla birinci olarak bu harcamalardan vazgeçtiğini açıkladı.