Rusya’da gözaltına alınan iki Amerika vatandaşının kaderi, ABD hükümetinin alması gereken kritik bir karara bağlı. Kararın odak noktasındaki isim ise “Ölüm Tüccarı” lakabı ile tanınan Viktor Bout.
RUSYA UZUN SÜREDİR BASKI UYGULUYOR
ABD vatandaşlarını öldürmek için komplo kurmak ve Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri’ne (FARC) silah satmaktan suçlu bulunan ve 25 yıl hapis cezasına çarptırılan Rus vatandaşı Viktor Bout, aslında eski bir Sovyet askeri tercümanı. Kendisi şu anda ABD’nin Illinois eyaletindeki orta güvenlikli bir hapishanede cezasını çekiyor.
Rus silah tüccarı Viktor Bout/AFP
Bout’un mahkumiyetini “yasadışı” olarak nitelendiren Kremlin’in onun serbest bırakılması için uzun süredir ABD hükümetine baskı uyguladığı biliniyor.
DİKKAT ÇEKEN TAKAS İDDİASI
ABD Başkanı Joe Biden Ankara’da gerçekleştirilen takas için çok zor kararlar vermek zorunda kaldığını açıklamıştı.
Rus basınında bu hafta çıkan haberlerde 55 yaşındaki Bout’un, Rusya’da tutuklu bulunan WBNA yıldızı Brittney Griner ve eski ABD Denizcisi Paul Whelan ile takas edilebileceği ileri sürüldü.
ABD ve Rusya arasında geçtiğimiz Nisan ayında da dikkat çeken bir anlaşma yapılmış ve Rusya’da tutuklu bulunan ABD’li eski asker Travor Reed (30) ile ABD’de tutuklu Rus pilot Konstantin Yaroşhenko takas edilmişti.
ABD ve Rusya’dan gelen talepler üzerine söz konusu takas Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) koordinesi ve gözetiminde gerçekleşti ve Ankara Esenboğa Havalima’nında yapıldı.
BOUT NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ?
Bout dünyanın en tehlikeli ve yoksul yerlerinde silah ticareti yaptıktan sonra 2008 yılında ABD ve Tayland’ın ortak düzenlediği bir operasyonla Tayland’da yakalandı ve ABD’de hakim karşısına çıkarıldı.
Afganistan’da Taliban’dan, Libya’dan Muammer Kaddafi’ye kadar birçok bağlantısı olduğu öne sürülen Bout’un askeri istihbarat açısından kilit bir isim olduğu konuşuluyor.
Ayrıca birçok kaynak Bout’un Rus hükümetiyle uluslararası silah kaçakçılığı dünyasında bir yer edinmesini sağlayan bağları olduğu iddia ediyor.
BASKETBOL YILDIZI DÜN MAHKEME KARŞISINA ÇIKTI
Silah tüccarı Bout ile takas edileceği konuşulan ABD’li basketbol yıldızı Brittney Griner dün tutuklu bulunduğu Rusya’da mahkeme karşısına çıktı. Üç kez WNBA ligi şampiyonu olan ve yedi kez All-Star’a katılan 31 yaşındaki Griner suçlu bulunursa 10 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalabilir.
ABD, onun haksız yere tutuklandığını ve serbest bırakılması gerektiğini söylerken Rusya, tutukluluğunun Ukrayna savaşı nedeniyle iki ülke arasında yaşanan gerilimlerinden kaynaklandığı iddialarını reddediyor.
RUSYA KARARI BOZUP HAPSE GÖNDEREBİLİR
Griner, bagajında kenevir yağı bulunduğu iddiasıyla Moskova’daki bir havaalanında 17 Şubat’ta gözaltına alındı. O günden bu yana Rusya’da ‘yasa dışı esrar bulundurmak’ suçundan tutuklu bulunuyor. Griner davada beraat etse bile Rusya’daki hükümetin kararı bozma ve sporcuyu hapse gönderme yetkisi var. Bu durum takas iddialarını daha da güçlendiriyor.
CİDDİ BİR SİYASİ DESTEK SÖZ KONUSU
WNBA oyuncusu Griner, 2014’ten beri ABD sezonu dışında EuroLeague takımı UMMC Ekaterinburg’da oynuyordu. Rusya’ya gitmesinin sebebi de buydu. WNBA oyuncularının yarıya yakını sezon dışında yurt dışında oynuyor çünkü Rusya’da ABD’de olduğundan beş kat daha fazla ödeme yapılıyor.
Griner tutuklanmasının ardından ABD’de siyasi destek topladı. Geçen hafta sonu, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, “Dünyada şu ya da bu şekilde yasa dışı olarak gözaltına alınan Amerikalıların eve dönmesini sağlamaktan daha yüksek bir önceliğim yok. Bunun mutlak bir öncelik olduğunu söylemek dışında ne yaptığımız hakkında ayrıntılı bir yorum yapamam” dedi.