ABD-Çin münasebetleri, Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Pekin’in egemenlik argüman ettiği Tayvan’ı ziyaret edeceğine dair haberler nedeniyle kritik bir dönemeçten geçiyor.
Çin sözcüleri, son birkaç günde yaptıkları açıklamalarda ziyaretin gerçekleşmesi halinde “askeri karşılık” dahil sert yansılar verileceğine dair ikazlarda bulunurken, iki ülke ordularının bölgedeki askeri hareketliliğinin arttığına dair işaretler görülüyor.
ABD Devlet Lideri Joe Biden ile Çin Devlet Lideri Şi Cinping ortasında yapılması planlanan telefon görüşmesi öncesinde tırmanan gerginlik, iki ülkenin silahlı kuvvetlerini Tayvan etrafında karşı karşıya getirebilir.
Merkezi Pekin’de bulunan Güney Çin Denizi Stratejik Araştırma Teşebbüsü isimli niyet kuruluşunun derlediği seyir takip datalarına nazaran, ABD donanmasına ilişkin Ronald Reagan uçak gemisi, hafta başında güdümlü füze taşıyan bir destroyer ve kruvazör ile Singapur’dan ayrılarak kuzeydoğu istikametinde Güney Çin Denizi’ne yanlışsız hareket etti. ABD ordusu filonun varış gayesine ait açıklama yapmazken, kelam konusu doğrultuda ilerlenmesi halinde Tayvan’ın güneyine ulaşacağı öngörülüyor.
PELOSİ’NİN ZİYARETİ ENGELLENEBİLİR
ABD’li yetkililer, Çin’in Pelosi’nin ziyaret kararı alması halinde, Tayvan etrafına uçak gemisi yollayarak uçuşa yasak bölge oluşturabileceğini, savaş uçaklarıyla Pelosi’nin Ada’ya inmesini engelleyebileceğini ihtimal dahilinde görüyor.
Öte yandan ABD Genelkurmay Lideri Mark Milley dün Avustralya’nın Sydney kentinde katıldığı toplantıda, bahse ait soruya verdiği karşılıkta, olayın krize dönüşüp dönüşmeyeceği ile ilgili yorum yapmaktan kaçındı.
Milley, “Eğer Temsilciler Meclisi Lideri Pelosi yahut öbür biri seyahat etmeye karar verir ve askeri takviye isterse, ziyaretin inançlı formda gerçekleşmesi için gerekeni yaparız. Bunun sonucu ne olur, onun için bekleyip görmemiz gerek. Şu anda konuşmak için erken” tabirini kullandı.
‘İHA’LAR ÜSSE KONUŞLANDI’
South China Morning Post gazetesinin haberine nazaran, şimdiki uydu manzaraları, Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun Tayvan Boğazı’nın karşı kıyısındaki Fucien eyaletinde bulunan Longtien Hava Üssü’ndeki hava üstünlüğü sağlamaya yönelik “Flanker” sınıfı uçakların sayısını artırdı.
Rus üretimi “Su-27” yahut onun Çin versiyonu “J-11” ve “J-16” tipi olduğu sanılan çok sayıda uçak ile “J-6” tipi savaş uçaklarından üretilen insansız hava aracının üsse konuşlandırıldığını aktaran gazete, mümkün çatışma halinde savaş uçaklarının ve elektronik harp sistemleri donanmış, patlayıcılarla füze olarak kullanılabilecek binlerce insansız J-6’nın devreye girebileceği yorumunu yaptı.
Çin Savunma Bakanlığı, evvelki gün yaptığı açıklamada, Pelosi’nin ziyaretinin gerçekleşmesi durumunda askeri karşılık verebileceği ikazında bulunmuştu. Açıklamada, “Pelosi Tayvan’ı ziyaret ederse, Çin ordusu boş durmayacak” tabirine yer verilmişti.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien de dünkü basın toplantısında, “Her cins olasılığa hazırlıklıyız. Şayet ABD tarafı ziyarette ısrar ederse, egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü korumak için güçlü ve kararlı önlemler alacağız” değerlendirmesinde bulunmuştu.
BEYAZ SARAY ZİYARETİ DESTEKLEMİYOR
İngiliz Financial Times gazetesi, hafta başında yayımladığı haberde, Beyaz Saray güvenlik yetkililerinin, mümkün riskler nedeniyle ziyarete karşı olduğu, ABD ordusunun Çin savaş uçaklarının Pelosi’nin uçağına müdahale ederek Ada’ya inmesini engellemeye çalışabileceğinden kaygı ettiği belirtilmişti. Lider Biden, Pelosi’nin ziyaretiyle ilgili “Ordu, âlâ bir fikir olduğunu düşünmüyor” sözünü kullanmıştı.
ABD’deki güçler ayrılığı prensibi gereği, Biden’ın yasama organı temsilcisi Pelosi’yi ziyaretinden alıkoyma yetkisi yok. Temsilciler Meclisi Lideri, ziyaret konusunda kendi kararını alma yetkisine sahip. 82 yaşındaki Pelosi’nin nisanda Tayvan’a yapmayı planladığı ziyaret Kovid-19’a yakalandığı gerekçesiyle iptal edilmişti.
Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi o günlerde Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin “tek Çin” unsurunun tanımladığı “kırmızı çizginin aşılması” manasına geleceği ikazında bulunmuştu. Ziyaretin gerçekleşmesi halinde Pelosi, 25 yıl ortadan sonra Ada’yı ziyaret eden birinci ABD Temsilciler Meclisi Lideri olacak. Daha evvel, 1997’de Newt Gingrich bu misyonu yürütürken Tayvan’ı ziyaret etmişti. (AA)