Salgının akabinde süratli ekonomik toparlanmayla gelen yüksek enflasyon, artan faiz oranları ve Rusya-Ukrayna savaşı ile tırmanan güç krizi global ekonomiyi yavaşlatırken, ABD ve Avrupa’da pek çok şirket, çalışan sayısında azalmaya gittiğini ya da yeni alımlara orta verdiğini duyuruyor.
Küresel ekonomik belirsizliklerle karşı karşıya olan şirketler, maliyetlerini düşürmeye yönelik adımlar atmak ve iş alımlarda frene basmak zorunda kalıyor. Dünya genelinde yükselen enflasyon ve bozulan makroekonomik görünüm, teknoloji sanayisindeki tüm şirketleri yeni iklime ahenk sağlamaya zorluyor.
Teknoloji şirketlerine yıllarca yapılan büyük yatırımların akabinde faiz oranlarının yükseldiği bir devirde büyük fonların risk iştahı olumsuz ekonomik görünümle azalıyor. Rusya-Ukrayna savaşının tesirleri, tedarik zinciri aksamaları ve yüksek enflasyon da buna eklenince şirketler güç kararlar alıyor.
Resesyon telaşlarıyla kemer sıkmaya giden şirketler, işten çıkarmalarla azalan karlarını istikrara kavuşturmaya çalışıyor. Büyük teknoloji firmaları başta olmak üzere memleketler arası şirketlerden arka arda gelen “işten çıkarma ve yeni alımlara orta verme” haberleri global iktisatta kaygı yaratıyor.
ABD’de teknoloji dalında işten çıkarılanların sayısı 52 bini aştı
ABD’de bilhassa teknoloji alanında faaliyet gösteren birçok şirket, çalışan sayısında azalmaya gitme yahut işe alımları durdurma kararı aldı.
Crunchbase’in bilgilerine nazaran, bu yılın ekim sonu prestijiyle ABD’de teknoloji kesimindeki 52 bini aşkın çalışan işinden oldu. Uzmanlar, birçok teknoloji şirketinin salgın periyodunda fazla işe alım yaptığını ve artık sıkıntı vakitler yaşadığını tabir ediyor.
Twitter, Lyft ve Meta’nın işten çıkarma planları gündemde
Ülkede işten çıkarmaya giden şirketlerin listesi her geçen gün kabarırken, son olarak Twitter, Lyft ve Meta üzere firmaların çalışan sayılarını azaltma planları olması dikkati çekti. Elon Musk’ın 44 milyar dolara satın alması sonrası toplumsal medya şirketi Twitter’da işten çıkarmalar başladı. Twitter çalışanlarının yüzde 50’sinin işine son verildiği bildirildi.
Mobil araç çağırma uygulaması Lyft de çalışanlarının yüzde 13’ünü işten çıkaracağını duyurdu. Lyft’in kurucu ortakları Logan Green ve John Zimmer tarafından hususa ait çalışanlara gönderilen yazıda, “Ekonomide ortaya çıkan çeşitli zorluklar var. Gelecek yıl içinde mümkün bir resesyonla karşı karşıyayız ve araç paylaşımı sigortası maliyetleri artıyor” denildi.
Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın sahibi Meta’nın ise büyük çaplı işten çıkarmaya gitmeyi planladığı bildirildi. ABD basınında yer alan haberlerde, Meta’nın işten çıkarmalarının şirketin 18 yıllık tarihinde gerçekleşen birinci geniş çaplı işten çıkarmalar olacağı ve binlerce çalışanı etkileyeceği belirtildi.
Dünyanın en büyük mikroçip üreticilerinden Intel’in de çalışan sayısında yüzde 20’lik azalmaya gitmeyi planladığı bildirilirken, Microsoft’un 1.000’e yakın çalışanın işine son verdiği kaydedildi.
Çevrim içi ödeme platformu Stripe, çalışanlarının yaklaşık yüzde 14’ünü işten çıkarma kararı aldı. Stripe Üst Yöneticisi Patrick Collison, bahse ait şirket çalışanlarına gönderdiği yazıda, artan enflasyon, resesyon dehşetleri, yüksek faiz oranları, güç şokları ve daha sıkı yatırım bütçeleri nedeniyle işten çıkarmaların gerekli olduğunu aktardı.
Çevrim içi emlak şirketi Opendoor, artan faiz oranlarının ABD konut piyasasını olumsuz etkilediği bir periyotta, çalışanlarının yüzde 18’ini işten çıkaracağını açıkladı.
ABD’de Netflix, Robinhood, Snap, Coinbase, Shopify, Peloton ve Calm üzere şirketler de daha evvel işçi sayısında azalmaya gideceklerini duyurmuştu. Netflix 450 çalışanının işine son verirken, Peloton 800’den fazla kişinin işten çıkarılacağını açıklamıştı. Ayrıyeten, Robinhood çalışan sayısını yüzde 23, Snapchat yüzde 20, Coinbase yüzde 18, Shopify yüzde 10, Cameo yüzde 25 ve Calm yüzde 20 azaltacağını aktarmıştı.
ABD’li elektrikli araç üreticisi Tesla CEO’su Elon Musk ise haziran ayında şirketin üst seviye yöneticilerine “Dünya genelindeki tüm işe alımları durdurun” başlıklı bir e-posta göndermişti. Musk, e-postada, iktisada dair “süper makûs bir his” taşıdığını ve çalışan sayısının yüzde 10 azaltılması gerektiğini belirtmişti.
Amazon ve Apple’dan işe alımları durdurma kararı
ABD’li e-ticaret devi Amazon ise ekonomik görünüm nedeniyle kurumsal iş gücündeki konumlar için işe alımlara orta verdiğini duyurdu. Şirket, kelam konusu karara iktisattaki meçhullüğü ve son birkaç yılda istihdam edilen kişi sayısını münasebet gösterdi.
Amazon İnsan Tecrübesi ve Teknolojiden Sorumlu Kıdemli Lider Yardımcısı Beth Galetti, şirket çalışanlarına gönderdiği yazıda, kelam konusu uygulamanın gelecek birkaç ay boyunca devam etmesinin öngörüldüğünü, iktisat ve iş dünyasındaki gelişmeleri izlemeye devam edeceklerini belirtti. Apple’ın da araştırma ve geliştirme dışındaki tüm alanlarda işe alımları durdurma kararı aldığı bildirildi.
Avrupa’da da işten çıkarmalar artıyor
Son 30 yılın en yüksek enflasyon oranları ve Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle Avrupa’da da işten çıkarmalar artış gösterdi.
Son 2 yılda istekli işten ayrılmalar yoluyla binlerce kişilik istihdam kaybı yaşayan Fransa’nın bayrak taşıyıcısı Air France, yaklaşık 300 yer çalışanının misyonuna son vermek için sendikalarla müzakere yürütüyor.
İsveçli mühendislik kümesi Alfa Laval, artan maliyetlerin denizcilik işini olumsuz etkilemesinin akabinde yaklaşık 500 çalışanını işten çıkaracak yine yapılanma programı açıkladı.
İsveçli bahçe ekipmanı ve aletleri üreticisi Husqvarna da yine yapılanmaya giderek 1.000 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.
İsveç merkezli ödeme şirketi Klarna, yüksek enflasyon ve Ukrayna’daki savaşın ticarete olumsuz tesirleri nedeniyle 7 bin çalışanının yaklaşık yüzde 10’unu işten çıkaracağını açıkladı.
Alman Kimya şirketi BASF, işten çıkarmalar da dahil olmak üzere 2024’e kadar Avrupa’da yıllık maliyetleri 500 milyon avro azaltacak planını duyururken, Alman tüketici eserleri şirketi Henkel de artan maliyetler ve düşük talep ile uğraş etmek için 2 bin kişiyi işten çıkardı.
Rüzgar türbini üreticisi Siemens Gamesa, kârlılığa geri dönme planı kapsamında birden fazla Avrupa’da olmak üzere 2 bin 900 kişiyi işten çıkarmayı planladığını açıkladı.
Alman otomotiv ve sanayi tedarikçisi Schaeffler, tekrar yapılanma sürecinde 2026’ya kadar 1.300 kişinin daha işine son verileceğini duyurdu.
İtalya’nın büyük üçüncü bankası Monte dei Paschi di Siena, ağustosta sendikayla maliyetleri düşürme taahhütleri doğrultusunda 3 bin 500 çalışanın erken emekliliği konusunda anlaştı.
Hollandalı tıbbi ekipman üreticisi Philips, düşen satışların akabinde yaklaşık 4 bin kişiyi işten çıkarma planlarını duyurdu.
Otomobil üreticisi Stellantis, çeşitli tedarik zinciri meselelerinden kaynaklanan tesirleri azaltmak için Michigan’daki fabrikasında meçhul sayıda çalışanını süresiz olarak işten çıkardığını açıkladı.
Finnair, Rus hava alanının kapatılmasıyla karlılığını tekrar sağlamak emeliyle global olarak yaklaşık 200 kişiyi işten çıkarmayı ve filosunu küçülteceğini belirtti.
Merkezi Finlandiya’da bulunan Valmet Oyj, Ukrayna’daki savaşla siparişlerin azalması ve Çin’deki Kovid-19 kısıtlamaları nedeniyle Helsinki’deki vana fabrikasında 340 çalışanla 3 aya kadar süreksiz işten çıkarmalar için müzakerelerde bulunduğunu açıkladı.