George Washington Üniversitesi’nin yerleşkesinde yer alan, kâr emeli gütmeyen araştırma kurumu Ulusal Güvenlik Arşivi’nin (National Security Archive) elde ettiği dokümanlarda, ABD’nin “Moskova sinyali” ismini verdiği radyasyon dalgalarıyla ilgili tasaları ve buna dair bilgileri örtbas etme çalışmaları gün yüzüne çıktı.
Belgelere nazaran bununla ilgili birinci yazışma 1967’de yapıldı.
Kayıtlarda, periyodun ABD Dışişleri Bakanı Dean Rusk’ın, Sovyetler Birliği’ndeki mevkidaşı Andrey Gromiko’ya Moskova’daki büyükelçilik binasını maksat alan bir elektromanyetik sinyalden bahsettiği görüldü.
Rusk, binada radyasyon tespit edildiğini savunurken, Gromiko bahisle ilgileneceğini söylemesine karşın rastgele bir değişiklik yaşanmıyor.
Aralık 1975’te periyodun ABD Lideri Gerald Ford ve Sovyet başkan Leonid Brejnev ortasındaki bir yazışma, durumun daha da kötüleştiğine işaret ediyor.
Ford, Sovyet başkana mektubunda şu sözlere yer veriyor:
“Tıp yetkililerimizin görüşüne nazaran bu dalgalar, büyükelçilik binasında yaşayan ve çalışan Amerikan ailelerin sıhhatini etkileyecek seviyede radyasyona yol açtı”
“BİR DİPLOMAT HAYATINI KAYBETTİ”
ABD Lideri, daha sonra ismini paylaşmadan bir diplomatın hayatını kaybettiğini de söylüyor.
Birleşik Krallık’ın önde gelen gazetelerinden Guardian’ın evraklara dair haberinde, Ford’un yüksek ihtimalle ABD’nin Rusya Büyükelçisi Walter J. Stoessel Jr.’dan bahsettiği belirtildi.
Stoessel, bu periyotta lösemiye yakalanmış ve 10 yıl sonra hastalıktan hayatını kaybetmişti.
ELÇİLİK ÇALIŞANLARIYLA PAYLAŞILMADI, BÜYÜKELÇİNİN VEFATI GİZLENDİ
Brejnev ise Ford’a karşılığında binayı etkileyen elektromanyetik alanın etraftaki endüstrilerden kaynaklandığını savunuyor.
Guardian’ın aktardığına nazaran ABD idaresi, tüm tasalarına karşın durumu elçilik çalışanlarıyla paylaşmadı ve Stoessel’in vefatını saklı tuttu.
9 YIL SONRA ÖĞRENİLDİ
Ford’dan sonra ABD’nin 37. Lideri olan Richard Nixon da birebir örtbas siyasetini izledi.
Elçilik çalışanları yaşananları fakat 1976’da öğrendi. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın o periyot gönderdiği bir telgrafta, elçilik çalışanlarının ailelerinin ya da gebelerin test yaptırmak için binadan bir an önce tahliye edilmesi istendi.
DUVARLARIN İÇİNDEN ONLACA MİKROFON ÇIKTI
ABD’li yetkililer, büyükelçilik binasını amaç aldığını öne sürdükleri bu radyasyonun iki emeli olabileceğini düşünüyordu. Buna nazaran Sovyetler, elçilikteki elektronik istihbarat aygıtlarını bozmayı yahut binaya yerleştirdikleri dinleme aygıtlarını etkin hale getirmeyi hedefliyordu.
1964’te yenileme maksadıyla elçilik binası yıkıldığında, duvarların içine yerleştirilmiş onlarca mikrofon ortaya çıkmıştı.
Ortaya çıkan dokümanlar, ABD’nin “Havana sendromu” argümanlarına tarihi bir bağlam da kazandırıyor.
Sendrom, birinci olarak 2016’da Küba’daki ABD’li ve Kanadalı diplomatların ağır baş ağrısı, mide bulantısı ve çınlama üzere şikayetleriyle gündeme gelmişti. Bu tarihten sonra Avustralya, Çin, Kolombiya, Almanya ve Rusya’da vazife yapan istihbarat yetkilileri ve diplomatlar da emsal semptomlar yaşadıklarını bildirmişti.
Bazı yetkililer ABD’li diplomat ve istihbarat vazifelilerinin Rusya ve Çin üzere ülkelerin “enerji saldırısına” uğradığını, bu yüzden kelam konusu semptomları yaşadığını argüman etmişti. Lakin şimdiye kadar bu savları destekleyebilecek hiçbir ispat bulunamadı.
CIA Yöneticisi William J. Burns ise ocaktaki açıklamasında semptomların yabancı devletlerin akınlarından değil, teşhis konmamış rahatsızlıklardan ve gerilimden kaynaklanabileceğini