ABD Genelkurmay Lideri Mark Milley, Çin’in Tayvan’a saldırma kabiliyetini açıkça geliştirdiğini söyledi.
Kısa vadede bir hücum ihtimali görmediklerini belirten Milley, durumu yakından izlediklerini ekledi.
Çin Tayvan’ın bağımsızlığını tanımıyor ve gerekirse silah zoruyla Çin’in bir modülü haline gelmesi gerektiğini savunuyor.
ABD’yi Tayvan’ın bağımsızlığını desteklemekle itham eden Çin ise, böylesi bir teşebbüse sert bir karşılık vereceklerini belirtiyor.
Son periyotta Çin ve Tayvan’ın en güçlü müttefiki ABD ortasındaki tansiyon arttı.
Çin Tayvan’ın hava alanı sonlarına çok sayıda savaş uçağı gönderirken ABD de Tayvan karasularına donanmasını yönlendirdi.
ABD Lideri Joe Biden, Mayıs ayında Çin’in Tayvan hava alanını test ederek “ateşle oynadığını” söylemiş ve ada hücuma uğrarsa Tayvan’ı askeri olarak savunmaya hazır olduklarını belirtmişti.
Pekin ise ABD’yi Tayvan konusunda verdiği kelamları tutmamak ve Çin’in iç işlerine karışmanla suçluyor.
Üç soruda Çin-Tayvan ilişkisi
- Çin ve Tayvan’ın ortası neden makus? Çin ve Tayvan 1940’lardaki iç savaşta bölündü ve iki ülke de birbiri üzerinde hak sav ediyor.
- Tayvan nasıl yönetiliyor? Adanın kendi hükümeti, demokratik seçimle misyona gelen önderleri ve 300 bin civarında askeri bulunuyor.
- Tayvan’ı kim tanıyor? Yalnızca birkaç ülke. Birçok, Pekin’deki Çin hükümetini tanıyor. ABD’nin Tayvan’la resmi bir alakası olmasa da atağa uğradığı takdirde adaya savunma ekipmanı vermesini gerektiren bir yasası bulunuyor.
‘Siyasi bir karar olacak’
BBC’ye konuşan Milley, “Devlet Lideri Şi Cinping daha evvelki konuşmalarında Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nu Tayvan’a saldıracak kabiliyete ulaşma buyruğu vermişti” dedi ve ekledi:
“Saldırıp saldırmayacakları ise siyasi bir karar. Çin bunun yarar, ziyan ve maliyetini inceleyerek karar verecektir.
“Kısa vadede bir akın olacağına dair bir belirti görmüyoruz. Ancak bölgeyi çok ancak çok yakından izliyoruz.”
ABD’nin Tayvan’la diplomatik bir alakası yok lakin adaya silah satışında bulunuyor.
Çin ile diplomatik alakası bulunan ABD, Çin’in tek bir hükümet tarafından yönetilmesini de diplomatik olarak kabul etmiş durumda.
Analiz: Çin atağın maliyetini yüksek buluyor
Tessa Wong, BBC News, Singapur
Çin’in Tayvan’ı işgal etmesinin bir savaş başlatacağına dair büyük bir endişe var. Pekin daha evvel gerekirse güç kullanarak Tayvan’ı denetimi altına alacağını açıklamıştı.
Fakat birden fazla analist bunun şimdilik mümkün gözükmediğini söylüyor.
Çin ordusunun bir işgalde muvaffakiyete ulaşacak kadar gelişmiş olup olmadığı soru işareti. Ayrıyeten Tayvan hava ve deniz savunmasını önemli ölçüde geliştirmiş durumda.
Çoğu uzman, Pekin’in işgalin maliyetini yüksek bulduğunu düşünüyor. Üstelik bu maliyet yalnızca Çin’in değil, tüm dünyanın etkileneceği bir maliyet olacak.
Çin “barışçıl bir birleşme” hedeflediğini ve sadece provokasyon durumunda askeri seçenekleri düşüneceğini belirtiyor.
Çin’in bahsettiği bu provokasyon, Tayvan’ın resmen bağımsızlığını ilan etmesi olabilir.
Tayvan Devlet Lideri Tsai Ing-wen ise bir yandan halihazırda hâkim bir devlet olduklarını söylerken başka yandan da bağımsızlık ilanından gayretlice kaçındı.
Çoğu Tayvanlı da “statükoyu korumak” olarak isimlendirdikleri bu durumu destekliyor. Bağımsızlık ilanının hakikat olduğunu düşünenler ise azınlıkta.
ABD de Asya’da yüksek maliyetli bir askeri çatışmaya çekilmek istemiyor.